نقش فناوری در توسعه بانکداری الکترونیکی

به گزارش می‌متالز، پرداخت آنلاین به سبب راحتی که ایجاد کرد، نیازمند امنیت بیشتر بود تا بر بستر آن امکانات دیگر نیز قابلیت ارائه داشته باشد. بر این اساس احراز هویت آنلاین از دغدغه‌های بانک مرکزی و وزارت اقتصاد و دارایی است؛ اما در سال گذشته با ایجاد امضای الکترونیک اولین قدم در راستای اعتماد به بستر آنلاین شکل گرفت.

اما میزان مقبولیت عمومی از روش‌های پرداخت الکترونیک ارتباط مستقیمی با تصمیمات کلان دارد. برای مثال چک صیاد به‌صورت قانون درآمد و در کوتاه مدت مردم را ملزم به استفاده از اپ‌های پرداخت کرد. چراکه برای تایید دریافت چک صیاد نیازمند تایید آن در یک اپلیکیشن پرداخت دارد و تا زمانی که این اتفاق نیفتد امکان نقد کردن چک را ندارید. همین اتفاق باعث شد تا با مفهوم امنیت پرداخت بیش از پیش آشنا شویم. همه این اتفاق‌های تازه در نظام بانکداری الکترونیک به جهت شفافیت و امنیت بیشتر مالی است.

اما اگر بخواهیم به معنای اصلی بانکداری الکترونیک برگردیم باید به فراهم آوردن امکاناتی برای کارکنان در جهت افزایش سرعت و کارآیی آن‌ها در ارائه خدمات بانکی در محل شعبه و همچنین فرآیند‌های بین شعبه‌ای و بین‌بانکی در سراسر دنیا و ارائه امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری به مشتریان که با استفاده از آن‌ها بتوانند بدون نیاز به حضور فیزیکی در بانک، در هر ساعت از شبانه‌روز (۲۴ ساعته) از طریق کانال‌های ارتباطی ایمن و با اطمینان عملیات بانکی دلخواه خود را انجام دهند، اشاره‌کنیم.

زمان شروع پرداخت الکترونیکی در دنیا به سال ۱۹۱۸ میلادی برمی‌گردد؛ یعنی هنگامی که بانک‌های فدرال رزرو آمریکا به انتقال وجوه از طریق تلگراف می‌پرداختند. اینترنت در سال ۱۹۷۰ توسط متخصصان دانشگاهی، برای اشتراک دریافت‌ها توسعه یافت و تا سال ۱۹۹۳ محبوبیت اینترنت برای عموم و خصوصا تجاری که امید به گسترش مشتریانشان داشتند، افزایش پیدا کرد. عواملی که بانکداران را به سمت اینترنت متوجه ساخت عبارتند از: مواجه‌شدن با مبالغ هنگفت و رقابت بین غیر بانکی‌ها. در سال ۱۹۹۴، بانک‌ها شروع به کاوش در اینترنت کردند تا به‌عنوان یک سیستم تحویل‌داری پیشنهادی برای محصولات و خدماتشان از بانکداری اینترنتی استفاده کنند. این نوع بانک برای هر تراکنشی قیمت کمتری را از بانک‌های شعبه‌دار پیشنهاد کرد، همچنین به دسترسی بازار‌های جهانی و آسایش بیشتر مشتریان توجه بیشتری نشان داد. تا ژانویه ۱۹۹۵، فقط ۲۴ بانک روی شبکه اینترنت وجود داشت؛ اما به فاصله یک سال، ۸۰۰ بانک به این تعداد افزوده شد.

با رشد هر چه بیشتر سیستم‌های جدید، بانک‌ها خود را در برابر تعداد زیادی سیستم مجزا و منفک از یکدیگر (سیستم‌های جزیره‌ای) دیدند که ادامه فعالیت را برایشان دشوار می‌ساخت. در ایران در اواخر دهه ۱۳۶۰ بانک‌های کشور به سیستم اتوماسیون عملیات بانکی و رایانه‌ای کردن ارتباطات خود توجه نشان دادند. بر این اساس، نیاز به سیستمی یکپارچه که کلیه خدمات بانکی را از طریق پایگاه داده‌های متمرکز ارائه و مدیریت کند بیش‌ازپیش احساس شد؛ بنابراین بانک‌ها به‌سوی استفاده از سیستم جامع متمرکز بانکداری (Core Banking) روی آوردند.

حرکت به سمت بانکداری الکترونیکی از اوایل دهه ۷۰ آغاز شد و پس از آن کارت‌های اعتباری، خودپردازها، سیستم‌های گویا و... وارد خدمات نوین بانکی شد. سیستم شتاب یا شبکه تبادل اطلاعات بین‌بانکی در سال ۱۳۸۱ ایجاد شد. همان‌طور که اشاره شد، زیرساخت‌های بانکداری الکترونیکی یکپارچه، در دهه ۷۰ ایجاد و دو بانک بزرگ کشور (بانک ملی ایران و بانک صادرات ایران) سیستم یکپارچه بانکی خود را عملیاتی کردند. با راه‌اندازی این سیستم‌ها، به‌تدریج حساب‌های سنتی که دسترسی به آن‌ها برای صاحب حساب تنها از طریق مراجعه حضوری به شعبه افتتاح کننده حساب مقدور بود، به‌حساب‌های سیبا در بانک ملی ایران و سپهر (سیستم پردازش هوشمند رایانه‌ای) در بانک صادرات ایران تبدیل شد. با استفاده از این سیستم‌ها، صاحب حساب برای انجام امور بانکی، دیگر نیازی به مراجعه حضوری به شعبه افتتاح کننده حساب ندارد. شماره این حساب‌های جدید ۱۳ رقمی بوده و در سطح همان بانک منحصر‌به فرد هستند.

اما این تاریخچه درواقع شروع یک انقلاب بزرگ در پرداخت الکترونیک بود. چیزی که در حال حاضر با آن سروکار داریم با خدماتی که ۵ تا ۱۰ سال قبل هم می‌گرفتیم تفاوت‌های فراوانی دارد. مطمئنا ۵ یا ۱۰ سال دیگر نیز خدمات فناوری پرداخت الکترونیک تفاوت‌های چشمگیر بیشتری کرده است و این حوزه در حال پیشرفت است. بانکداری الکترونیک از جهات مختلف مزیت دارد. یکی از مزیت‌های آن صرفه‌جویی در وقت و هزینه مشتریان است. از مزیت‌های دیگر می‌توان به سهولت و امنیت این حوزه اشاره کرد.

در این میان توسعه پرداخت الکترونیک، به تصمیمات کلان و الزام ارگان‌های تصمیم‌گیرنده وابسته است. برای مثال پرداخت امنی که توسط یک wallet انجام می‌پذیرد، جز با قانونی کردن آن انجام‌پذیر نیست. پرداخت از طریق کیف پول یا به‌صورت اعتباری که دارای سقف محدود باشد و به‌حساب اصلی فرد به‌صورت مستقیم متصل نباشد ازجمله خدمات پرداخت امن است. این خدمت می‌تواند جایگزین مطمئنی برای پرداخت‌های خرد باشد و به همین منظور شرکت‌های متعددی برای ارائه این سرویس به وجود آمده‌اند.

بر همین اساس شرکت‌های مختلفی در راستای کمک به بانکداری الکترونیک به وجود آمدند. از جمله شرکت‌هایی که به زیرساخت بانکداری باز کمک کرده است، شرکت فناوری اطلاعات نیکاتک است. این شرکت در کنار ایجاد اپ‌های پرداخت و خدمات کیف پول، دفاتری را برای ارائه خدمات به بانک‌ها احداث کرده است. در دفاتر نیکاتک افتتاح حساب هر بانکی امکان‌پذیر است. درواقع دفاتر نیکاتک در راستای خدمات مناسب به بانک‌ها به وجود آمده است.

برای درک بهتر فرض کنید در شهرستانی کوچک که تعداد شعب بانک کم است یا برخی از بانک‌ها در آن شهرستان حضور ندارند، فردی تصمیم به افتتاح حساب در بانکی بگیرد که در آن شهرستان وجود ندارد. مسلما با توجه به این شرایط امکان باز کردن حساب وجود نخواهد داشت. این مشکل را دفاتر نیکاتک حل خواهند کرد و می‌توان با عرضه خدمات این دفاتر در هر بانکی حساب باز کرد.

این مورد می‌تواند به مشتریان و بانک‌ها کمک بزرگی بکند. بانک‌ها نیازی به تاسیس نمایندگی ندارند و مشتریان نیز بسیاری از خدمات را به‌صورت متمرکز دریافت خواهند کرد. دلیل آن عرضه خدمات دیگر نظیر بیمه در دفاتر نیکاتک است. بر همین اساس با برخی از عوامل شرکت نیکاتک گفت‌وگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.

کمک فناوری‌های جدید برای بانکداری الکترونیکی

معاون کسب‌وکار شرکت نیکاتک در رابطه با خدمات این شرکت گفت: برنامه داریم در پنج محور ارائه خدمات داشته باشیم که عبارتند از: بانکداری باز، بیمه، احراز هویت، خدمات CIP و پی‌منت. در مورد محور پنجم قرارداد‌هایی با شرکت‌های PSP انجام شده است. در حال حاضر نیز به‌عنوان زیر سوئیچ و پرداخت‌یار همکاری لازم را با شرکت‌های PSP داریم و این خدمات را گسترش خواهیم داد. به همین دلیل با شرکت فن‌آوا کارت در حال عقد قرارداد هستیم و با شرکت به‌پرداخت در حال مذاکره هستیم.

مسعود اشتری ادامه داد: با شرکت‌های پرداخت دیگری نیز در حال مذاکره هستیم و با توجه به در اختیار داشتن تعداد زیادی دستگاه پوز در سراسر کشور برنامه اجرای خدمات پرداخت را داریم. این مورد هم به نفع شرکت‌های PSP و هم به نفع شرکت‌های ارائه‌دهنده این خدمات مثل نیکاتک است. به‌هرحال پیش‌تر بانک‌ها اعتقاد داشتند هر دستگاه پوز به‌مثابه یک شعبه بانک است، اما در حال حاضر اعتقاد دارند این دستگاه‌ها برای بانک هزینه‌بر است. در حال حاضر بانک‌ها اعتقاد دارند دستگاه پوزی برای بانک ارزش دارد که رسوب پولی از طرف پذیرنده در حساب ایجاد کند و این برای بانک ارزش‌افزوده ایجاد خواهد کرد. ایجاد تراکنش برای بانک هزینه‌بر است و توجیه ندارد و ما می‌توانیم این هزینه‌ها را کم کنیم.

اشتری در ادامه گفت: بانک‌ها در بحث هزینه حساس شده‌اند و با توجه به بخشنامه بانک مرکزی از ایجاد شعبه نیز باید جلوگیری کنند. در حال حاضر بسیاری از بانک‌ها به رغم داشتن مشتری، فاقد شعبه در شهرستان‌های خاص هستند. در حال حاضر نیز کمبود شعبه داریم و برخی در شهرستان‌ها و روستا‌ها برای افتتاح یک حساب ساده نیازمند پیمودن مسافتی زیاد به مرکز استان هستند. به همین دلیل از طریق اپلیکیشن نیکاتک با افتتاح هر حسابی هر خدمتی قابلیت عرضه دارد و احراز هویت آن از طریق دفاتر نیکاتک انجام خواهد شد.

نگاه به آینده داریم

در ادامه رحیم قاسمی، مدیر فنی این شرکت درخصوص فعالیت آن توضیح داد: شرکت نیکاتک نگاهی به آینده دارد و در آینده تلفن‌های ثابت به تلفن‌های اینترنتی تبدیل خواهد شد. به این سیستم تلفن دیتا گفته می‌شود و از الان برای آن برنامه‌ریزی کرده‌ایم؛ اما همان‌طور که دادگستری‌ها، ادارات آب، برق و گاز و راهنمایی و رانندگی برای کاهش حجم کار خود دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی، دفاتر پیشخوان دولت و پلیس به‌علاوه ۱۰ را راه‌اندازی کردند، یکی از اهداف دفاتر نیکاتک کم کردن حجم مراجعه‌کننده به بانک‌ها است.

بستر نیکاتک برای شرکت‌های بیمه‌ای

مجید مجیدی معاونت بیمه نیکاتک در رابطه با خدمات نیکاتک توضیح داد: نیکاتک یک بستر است و هر حوزه‌ای می‌تواند در این بستر خدمات خود را ارائه دهد. این خدمات می‌تواند بانکی، بیمه‌ای یا بخش خصوصی باشد. این خدمات به این دلیل هوشمند است که بتواند هر نوع فعالیتی را پوشش دهد. یکی از خدمات نیکاتک بیمه است. نیکاتک شرکت بیمه‌ای نیست، اما بستری است که می‌تواند انواع بیمه را ارائه دهد. نیاز‌های مردم در این سیستم آنالیز می‌شود و برحسب شغل فرد پیشنهاد‌های مخصوص آن را می‌دهیم. درنتیجه شرکت‌های بیمه بدون اینکه هزینه خاصی برای تبلیغات خدمتی خاص انجام دهند، آن بیمه را به‌راحتی می‌فروشند. در نیکاتک نیاز‌های بیمه‌ای هر فرد یا شرکت برطرف خواهد شد.

مجیدی ادامه داد: بستر نیکاتک هزینه را برای مخاطب کم می‌کند. هیچ سازمانی تشکیل نمی‌شود مگر هزینه مخاطب‌های خدمات را کم کند. نیکاتک هزینه را کم می‌کند و از هر جهت کمک می‌کند. همان‌طور که مقام معظم رهبری در بحث اقتصادی فرمودند می‌توانیم با این فناوری نیازی به صرف ارز نداشته باشیم. در آینده و با تاسیس نمایندگی‌های نیکاتک در کشور‌های خارجی می‌توانیم در حوزه صادرات تضامین مناسبی برای واردات ایجاد کنیم که به مثابه ال سی است.

اشتغال زایی در حوزه فناوری‌ها نامحدود است

هرمز عطایی، مدیرعامل نیکاتک درباره نمایندگی‌های نیکاتک گفت: نزدیک به ۴۵۰ نمایندگی در سراسر ایران داریم و نزدیک به ۱۴۰۰ نمایندگی نیز درخواست همکاری داده‌اند که در حال بررسی هستیم. شرکت نیکاتک به‌عنوان مجموعه‌ای که به پایش محیط استارت‌آپی و کسب‌وکار‌های ایران پرداخته است، تلاش می‌کند با استفاده از به‌روزترین ابزار‌ها و تبلیغات این اکوسیستم را بررسی و تحلیل کند. هدف نیکاتک در راستای توسعه فناوری‌های روز دنیا و بومی‌سازی آن در ایران است. نیکاتک به‌صورت تخصصی در حوزه‌های بلاک‌چین، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و سرویس‌های مکان‌محور فعالیت می‌کند. در خدمات پرداخت نیز زیر سوئیچی را طراحی کرده است که تمام امکانات دستگاه کارت‌خوان یا درگاه‌های اینترنتی، موبایل بانک و باشگاه مشتریان را نیز ایجاد کرده که به زودی در اختیار عموم قرار می‌گیرد.

منبع: دنیای اقتصاد