تامین آب مورد نیاز صنایع معدنی بافق از پساب فاضلاب

به گزارش می‌متالز، شهرستان بافق که به گنجینه معادن ایران شهرت دارد، در منطقه خشک و بیابانی کشور واقع شده است، زمستان کوتاه و فصل گرمای طولانی دارد و عمدتا متوسط دمای این شهر بالای ۴۰ درجه سانتیگراد است.

بافق از گذشته‌های دور تا کنون همواره برای صنایع معدنی و چرخه فولاد با کمبود منابع آب پایدار مواجه بوده است و با وجود آن که از ابتدای دهه ۵۰ خورشیدی یعنی قبل از استخراج و بهره برداری از معدن (کوه) سنگ آهن چغارت با ۱.۴ میلیارد تن ذخیره که اکنون به گودالی تبدیل شده، مسوولان وقت نسبت به حفر ده‌ها چاه در این شهرستان برای دسترسی به آب کافی و مطلوب اقدام کردند که برخی از آن‌ها دِبی خوبی دارد، اما به خاطر اجرای طرح توسعه، اکتشاف، استخراج و ایجاد کارخانه‌های جوار معدنی، آب موجود نیاز این واحد‌ها را برطرف نمی‌کرد.

در دهه ۸۰ شمسی با خرید ۲۰۰ لیتر بر ثانیه آب و اجرای ۲۰۰ کیلومتر لوله گذاری، آب به شرکت سنگ آهن رسید و از این سهم ۸۰ لیتر بر ثانیه در چارچوب انجام مسوولیت‌های اجتماعی، به مردم بافق اختصاص یافت و بقیه در چرخه تولید و فراوری مواد معدنی مورد استفاده قرار گرفت.

همزمان با اجرای طرح‌های جوار معدنی از قبیل آگلومراسیون و گندله سازی، کنسانتره و نهایتا آغاز ساخت کارخانه فولادِ ۸۰۰ هزار تنی در بافق، آهنگ جستجو برای یافتن و استحصال آب شتاب گرفت که این موضوع منجر به اجرای طرح فاضلاب شهری بافق از سوی شرکت سنگ آهن مرکزی شد، طبق پیش بینی‌های کارشناسان بیش از ۱۲۰ لیتر پساب حاصل از تصفیه فاضلاب شهری بافق می‌تواند در چرخه تولید مورد استفاده قرار گیرد که با اجرای این طرح تا کنون انشعاب ۴۰ درصد از ساکنان بافق به شبکه فاضلاب شهری وصل شده و بقیه نیز در حال اجراست.

طرح فاضلاب شهری

طرح شبکه فاضلاب شهری بافق به طول ۲۰۰ کیلومتر در قالب قرارداد بیع متقابل بین شرکت سنگ آهن مرکزی بافق و شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور در سال ۹۱ بسته شده و در بهمن ۹۲ با پیش بینی سرمایه‌گذاری ۳۰۰ میلیارد تومانی با هدف ایجاد شبکه جمع آروی، تاسیسات تصفیه فاضلاب شهری و استفاده از آب استحصال شده به میزان ۱۰۰ تا ۱۲۰ لیتر بر ثانیه، در صنعت و کارخانه‌های جوار معدنی بسته شد.

قرار بود این طرح، ظرف مدت سه سال، تکمیل و به بهره برداری برسد، اما به خاطر شرایط نامناسب اقتصادی ناشی از تحریم و افزایش نرخ ها، پیمانکاران حاضر به اجرای تعهدات خود نبودند و از میدان عمل خارج می‌شدند تا جایی که حفاری‌های برجا مانده از این طرح، نارضایتی مردم به ویژه معلولان، جانبازان و سالمندان را که برای تردد در معابر شهری با مشکل مواجه بودند، باعث شد.

تحریم و تعطیلی ۲ ساله طرح فاضلاب بافق

مدیر کنترل طرح فاضلاب شهری بافق گفت: شرایط بد اقتصادی و تحریم‌های ظالمانه و مشکل تامین برخی از قطعات اساسی، باعث تعطیلی پروژه شبکه فاضلاب شهری بافق به مدت ۲ سال و تاخیر و کندی در روند اجرای این طرح شد.

ابوالفضل باباییان افزود: طرح فاضلاب شهری بافق نسبت به طرح‌های مشابه در کشور بیشترین پیشرفت را دارد و شرکت سنگ آهن مرکزی به عنوان طرف قرارداد آب و فاضلاب کشور، بودجه قابل توجهی را به این طرح اختصاص داده است.

وی طول این طرح را ۲۰۰ کیلومتر با اعتبار ۳۰۰ میلیارد تومان اعلام و بیان کرد: در اجرای این طرح، شهر بافق به ۲ ناحیه الف و ب تقسیم و اجرای هر یکصد کیلومتر به یک پیمانکار واگذار شد که هم اکنون اجرای طرح با جدیت و آهنگ پرشتاب در دست اجراست و تلاش می‌شود تا پایان سال ۱۴۰۰ این طرح به ایستگاه آخر برسد و انشعاب شهروندان به شبکه فاضلاب شهری وصل شود.

استفاده از پساب در معدن سنگ آهن بافق

باباییان، با تبیین اهمیت اجرای پروژه فاضلاب بافق در زمینه تامین آب مورد نیاز بخش صنعت و معدن شهرستان، تصریح کرد: جمع‎‌آوری، انتقال و تصفیه فاضلاب، از شاخص‌‎های مهم توسعه شهری است و هم اکنون که بافق دوران گذر به قطب صنعتی شدن را پیش روی دارد، اجرای شبکه فاضلاب و تصفیه‌خانه آن می‌تواند افق صنعتی شهرستان را با شتاب بیشتری محقق سازد.

وی اضافه کرد: بر اساس قراداد، شرکت سنگ آهن مرکزی با تامین هزینه اجرای این پروژه مهم با پیش بینی پوشش جمعیت شهری ۶۵ هزار نفری بافق، پس از اجرای کامل طرح، به مدت ۳۵ سال برای پیشبرد طرح‌های صنعتی و جوار معدنی از پساب آن بهره‌برداری می‌کند.

باباییان در خصوص مزایای این طرح برای شهر بافق گفت: بهره‎ برداری از این طرح‎ علاوه بر استفاده بهینه از پساب فاضلاب شهری در چرخه صنایع در دست اجرای شرکت سنگ آهن مرکزی، در ارتقاء بهداشت و حفظ محیط زیست شهر هم بدلیل بالابودن سطح آب‌های زیر زمینی و خطر آلودگی این منابع از اهمیت بسزایی برخوردار است.

وی با بیان اینکه پساب فاضلاب برای مصارف مختلف مانند تزریق آب سالم به سفره‌های آب زیرزمینی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، افزود: یک خط ۱۳ کیلومتری برای انتقال پساب از تصفیه خانه به سمت طرح‌های معدنی و صنعتی شرکت سنگ آهن مرکزی ایران - بافق اجرا شده است.

بهره برداری از تصفیه‌خانه و تاسیسات جمع‌آوری و انتقال فاضلاب و آب شیرین کن بافق، افتتاح چهار مخزن بتنی جمعا به ظرفیت ۴۵ هزار مترمکعب، ۲۵ خرداد ۱۴۰۰ با حضور وزیر وقت نیرو انجام شد.

مدیر طرح فاضلاب شهری شرکت سنگ آهن مرکزی ایران گفت: طول لوله‌گذاری این طرح در سطح شهر ۱۸۵ کیلومتر است که تاکنون ۱۸۰ کیلومتر آن انجام و انشعاب ۴۰ درصد مشترکان به این شبکه وصل شده است.

نادر محمدباقری افزود: مجموع انشعاب‌های ۲ ناحیه پیش بینی شده در شهر بافق ۱۵ هزار انشعاب است و پیشرفت این طرح هم اکنون افزون بر ۹۵ درصد است و تا پایان سال جاری تمامی مناطق شهر به این شبکه متصل می‌شود.

جستجوی آب در فاضلاب شهری یزد

مدیرعامل شرکت سنگ آهن مرکزی بافق گفت: علاوه بر ایجاد شبکه جمع آوری و تصفیه خانه فاضلاب شهری بافق برای استفاده از پساب این شبکه در بخش صنایع معدنی شهرستان، در قراردادی دیگر برای انتقال پساب شبکه فاضلاب شهر یزد نیز از سوی این شرکت اقداماتی صورت گرفته است.

رضا فلاح مبارکه یادآور شد: کارخانه‌ها و صنایع جوار معدنی به آب شیرین نیاز دارند و این در حالی است که آب برخی از چاه‌های اطراف بافق شور شده است و سختی زیادی دارد که این مساله باعث آسیب به تاسیسات صنایع و معادن می‌شود، لذا تامین آب از پساب فاضلاب شهری یزد نیز برای تامین پایدار آب مورد نیاز در دستور کار قرار گرفت.

وی هزینه اجرای شبکه و تصفیه خانه برای پساب شهری انتقای از یزد را یکهزار و ۳۵۰ میلیارد تومان اعلام کرد و افزود: بیعانه این قرارداد به مبلغ ۲۰۰ میلیارد تومان پرداخت شده و عملیات اجرایی طرح یاد شده بزودی آغاز می‌شود.

فلاح مبارکه خاطرنشان کرد: هزینه اجرای لوله گذاری و خط انتقال ۱۱۰ کیلومتری از یزد به بافق جدای از هزینه اجرای طرح فاضلاب شهری و ایجاد تصفیه خانه است که رقم آن هنوز برآورد نشده است.

این مسوول معدنی، آب قابل استحصال ناشی از اجرای این طرح را با توجه به جمعیت کنونی شهر یزد، ۸۰۰ لیتر بر ثانیه اعلام کرد و گفت: بر اساس این قرارداد، شرکت سنگ آهن مرکزی می‌تواند به مدت ۳۶ سال از پساب این طرح استفاده کند که همراه با افزایش جمعیت و تعداد مشترکان، میزان بازگشت آب به چرخه مصرف هم افزایش می‌یابد.

مدیرعامل شرکت سنگ آهن مرکزی ایران - بافق ادامه داد: ایجاد تصفیه خانه و آب شیرین کن برای کاهش سختی و شوری برخی از چاه‌ها بسیار هزینه بر است ضمن اینکه آب اینگونه منابع، پاسخگوی نیاز معادن زیر پوشش شرکت و صنایع مربوطه نیست.

فلاح مبارکه یکی دیگر از راه‌های دسترسی به آب را بهره برداری از هشت حلقه چاه در منطقه حسن آباد واقع در ۱۰ کیلومتری معدن سنگ آهن چغارت اعلام کرد و بدون ذکر دبی آب آن گفت: در گذشته بنا به دلایلی مجوز استفاده از این چاه‌ها لغو شده، اما با رایزنی‌هایی به عمل آمده، اکنون تلاش می‌شود تا مجددا مجوز استفاده از آن‌ها صادر شود.

سالانه بیش از ۹ میلیون تن سنگ آهن از معادن شهرستان بافق استخراج می‌شود و هم اینک افزون بر ۶ هزار و ۷۰۰ نفر در شرکت سنگ آهن مرکزی ایران – بافق به کار اشتغال دارند که با احتساب بازنشستگان و خانواده‌های آن‌ها حدود ۷۸ درصد جمعیت این شهرستان به نوعی از طریق این شرکت ارتزاق می‌کنند.

سرب، روی، فسفات آسفوردی، سنگ‌های تزئینی و اورانیوم از دیگر معادن فعال شهرستان بافق و گندله، آگلومراسیون و کارخانه فولاد از مهمترین طرح‌های جوار معدنی در این شهرستان است.

مرکز شهرستان ۵۲ هزار نفری بافق در فاصله ۱۱۰ کیلومتری جنوب شرق شهر یزد قرار دارد.

منبع: خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) یزد