لزوم تشکیل «تابلو ارز»/ چرا دلالان در نرخ‌سازی موفق هستند؟

به گزارش می متالز، پیش از این به بازی بازارساز با دلالان به منظور بی‌اعتبار ساختن سفته‌بازی ارزی اشاره شد. مطابق با انتظارات بازی منطقی بازارساز با سفته‌بازان ارزی در روزهای گذشته نیز ادامه یافت؛ افزایش نرخ صرافی ملی هم‌زمان با جو عمومی بازار. حضور گسترده صرافی‌ها نماینده بانک‌ها و همچنین دیگر صرافی‌ها در بازار طی روزهای اخیر و بازی استادانه با نرخ باعث شده که دلالان چندان در نرخ‌سازی طی روز موفق نباشند. اما همچنان خلا «بازار متشکل» کاملا محسوس است. در این خصوص به صورت مشخص با رسیدن به پایان وقت معاملات ارز، دلالان در کانال‌های تلگرامی به دنبال افزایش نرخ برمی‌آیند تا از این طریق بتوانند فضا را برای معاملات فردا ملتهب نگه دارند. در حالی‌که طی دو روز معاملاتی اخیر با فشار عرضه سنگین نرخ دلار در ساعت عادی مسیر نزولی را در پیش گرفت اما با پایان معاملات فضا برای جولان سفته‌بازان فراهم می‌‌آید. امروز نیز دقیقا کانال‌های تلگرامی در حال افزایش نرخ هستند در حالی‌که نرخ حدود 11 هزار و 300 تومانی کاملا در معاملات امروز بازار ارز تهران در دسترس بود. قیمت هر سکه طرح جدید نیز حدود 3 میلیون و 760 هزار تومان معامله شد.

اعتبار گرفتن دلالان به دنبال برخوردهای امنیتی

با این حال ممکن است این سوال مطرح شود که چرا با وجود مشاهده روند کنونی مردم همچنان به دلالان اعتماد می‌کنند. در این خصوص باید به رویه ماه‌های گذشته بازار ارز نگاه کرد. برخوردهای امنیتی  و همچنین سرکوب منابع مختلف اعلام نرخ (بسته شدن تمامی سایت‌های اعلام نرخ با مراجع داخلی) باعث شد که برخی از مراجع قیمتی که عمدتا با دخالت دادن نیت شخصی اعلام نرخ می‌کنند افسار نرخ را در دست بگیرند. نتیجه برخوردهای امنیتی در بازار ارز بی‌اعتمادی عمومی به بازارساز بوده است. علاوه بر این در خصوص اظهارنظر غیرمسئولانه مدیران دولتی و حکومتی در خصوص نرخ دلار نیز هشدار داده شد. زمانی‌که در خصوص نرخ دلار اظهارنظری ایراد می‌شود اعتبار کل سیستم در خطر قرار می‌گیرد. در این شرایط با عدم تحقق اظهارنظرهای غیرکارشناسی اعتماد عمومی به سیستم در خطر قرار می‌گیرد؛ موضوعی که از ابتدای سال بارها مشاهده شد.

با این حال در هفته‌های اخیر نشانه‌های مثبت از عدم اعلام نرخ توسط رئیس بانک مرکزی مشاهده شد. با وجود اصرار شدید خبرنگاران ناآشنا با مسائل اقتصاد اما همتی از اعلام نظر در خصوص نرخ اجتناب کرد. این موضوع در کنار رویه سیاست‌های مقام ناظر ارزی کاملا بر تغییر رویه سیاست‌گذاری در این حوزه اشاره دارد.

در شرایط کنونی تمام راه‌کاری که بانک مرکزی به کار می‌گیرد باید در راستای اعتمادسازی عمومی باشد. این موضوع نیز تنها به وسیله دخالت‌های مستقیم بانک مرکزی امکان‌پذیر نخواهد بود. البته این موضوع از جنبه جذب نقدینگی در سطوح بالاتر از قیمت‌های واقعی دلار مفید است و از سویی در برخورد با دلالان ارزی سیاست موفقی بوده است اما به نظر می‌رسد به تدریج باید گام‌های عملی برای ایجاد «تابلوی ارزی» برداشته شود.

ممکن است این موضوع القا شود که بازگشت به سیستم گذشته می‌تواند این نیاز بازار ارز را ارضا کند؛ انجام معاملات در کف خیابان. با این حال تابلوی ارزی نیازمند ارزی شناور با حضور بازارساز به عنوان فروشنده و شاید در بسیاری از موارد خریدار و  همچنین سیستم آزاد معاملات است. این موضوع می‌تواند دست دلالان را برای اعلام نرخ‌های خودساخته ببندد. طی هفته‌های اخیر به تدریج صرافی‌ها پس از چندین ماه در حال بازگشت به مسیر عادی معاملات هستند. با این حال عدم تشکیل بازاری متشکل می‌تواند تنها رانت‌زا و همچنین روند دلار بسیار آسیب‌پذیر باشد. باید تاکید داشت که بازار متشکل ارزی نمی‌تواند بازار را در برابر نوسانات شدید به دنبال هراس شدید سیاسی و عوامل غیر اقتصادی بیمه کند با این حال در این حالت‌ها نیز با وجود نوسانات مقطعی حرکت بازار به سمت واقعیت‌ها با سرعت بیشتری رخ می‌دهد. در این شرایط تشکیل تابلوی ارزی احتمالا در قالب بورس ارز می‌تواند ضربه نهایی را به هیجانات موجود وارد کند. البته این امید وجود دارد که عقلانیت لازم در خصوص عوامل هیجان‌زا ایجاد شده باشد.

برخی عنوان می‌کنند که افت نرخ دلار در هفته‌های گذشته بنیادی نبوده است در این خصوص باید گفت اگر سیاست صحیح و بدون وجود محدودیت با تشکیل «بازار متشکل» اجرا شود در آن زمان می‌توان انتظار داشت که ارز به سمت ارزش ذاتی خود نسبت به ریال حرکت کند. در این شرایط با وضعیت کنونی و انتظار برای رخ ندادن حالتی منفی ناخواسته سیاسی و اقتصادی در کشور، به نظر می‌رسد بازار متشکل ارزی بتواند ضربه نهایی به هیجان ارزی باشد. البته بار دیگر تاکید می‌شود بازار باید مکانیزم واقعی آن را داشته باشد و لازم است بانک مرکزی علاوه بر نقش فروشنده و در زمان‌های لازم نقش خریدار را ایفا کند. ساخت کف قیمتی با توجه به وضعیت حاکم بر اقتصاد کشور و تحریم‌های موجود ضروری به نظر می‌رسد. در این شرایط می‌توان به بی‌اعتباری کامل سفته‌بازان در نگاه عموم و اعتمادسازی در جامعه امیدوار بود.