آیا دلار ریزشی دیگر را تجربه می‌کند؟/ سقوط آزاد ارز و طلا در پاییز

به گزارش می متالز، دلار در هفته‌های اخیر در مرز 10 هزار تومانی معامله شده است. پس از ریزش شدید دلار بار دیگر مسیر کم‌نوسان را در پیش گرفته است. در این شرایط نگاه‌ها به هفته‌های آتی دوخته شده است. بار دیگر حافظه بازار از نوسانات بازار ارز در سال‌های گذشته می‌تواند در تعیین انتظارات بازار اثرگذار بوده است.  در این خصوص برخی از فعالان بازار ارز که دلار در قیمت بالا (بعضا بیش از 15 هزار تومان) خریداری کرده‌اند، به اوج‌گیری دوباره نرخ دلار امیدوار هستند. علت طرح این موضوع بار دیگر حافظه بازار از آغاز تلاطم ارزی در سال گذشته در هفته‌های نخست دی است. با این حال همان‌طور که اشاره شد روایت‌ها گرچه در رویه نرخ اثرگذار هستند اما بدون در نظر گرفتن واقعیت‌ها، احتمال ایجاد زیان بالا خواهد بود.

تلاطم ارز و طلا در پاییز

دلار در ادامه حرکت پرشتاب خود در هفته‌های پایانی شهریور، پاییز را با شتاب صعود بالا آغاز کرد. به این ترتیب طی روزهای نخست پاییز نرخ هر دلار آمریکا سطوح نزدیک به 19 هزار تومان را تجربه کرد و حتی برخی در روزهای پرالتهاب ارزی معامله دلار در سطح 20 هزار تومان را گزارش کرده‌اند. با این حال همان‌طور که در گزارش‌هایی که در آن دوران اشاره شد، برخی از توهمات در بازار ارز می‌تواند زیان سنگین را نتیجه بدهد. دلار از ابتدای پاییز تاکنون افت نزدیک به 30 درصدی را تجربه کرده است. در مقایسه با اوج نرخ دلار در روزهای نخست پاییز نرخ‌های روز پنج‌شنبه افت بیش از 45 درصدی دلار را نشان می‌دهد. هر سکه طرح جدید نیز در پاییز افت نزدیک به 30 درصدی و در مقایسه با اوج قیمتی در روزهای نخست پاییز افت نزدیک به 40 درصدی را به ثبت رساند. 

تابستان را می‌توان فصل اوج‌گیری التهاب در اقتصاد کشور دانست و به دنبال آن پاییز فصل زیان معامله‌گران بود. معاملات بازار در زمستان از فردا آغاز می‌شود. در این میان شاید سوالی که ذهن بسیاری را به خود درگیر کرده است رویه نرخ دلار در هفته‌های آتی است.

در این خصوص باید به وضعیت کنونی بازار ارز توجه کرد. فضا برای سفته‌بازان به دنبال محدودیت‌های انتقال پول تنگ‌تر از گذشته شده است. در این شرایط دلالی بدون مجوز در بازار مسیر دشواری را در پیش دارد و به دنبال برخوردهای امنیتی نیز کمتر کسی ریسک چرخش نقدینگی کلان را در این بازار به جان می‌خرد.

رفتار بازارساز تا حدود زیادی منطقی‌تر از گذشته شده است و در اعلام نرخ صرافی بانک‌ها تمام تلاش خود را در راستای جلوگیری از هجوم عموم به منظور کسب سود ناشی از دلالی (مشابه با پایان سال گذشته) به کار گرفته است.

تنها نگرانی که در کوتاه‌مدت ارزش ریال را تهدید می‌کند، عوامل سیاسی است. باید توجه داشت سال گذشته آغاز رشد ادامه‌دار دلار در هفته‌های نخست دی با ناآرامی‌های داخلی بود.

با این حال نکته‌ای که وجود دارد عبور از فصل تقاضای ارز (از نگاه بازار) و روزهای پایانی تقاضای ژانویه است. همان‌طور که اشاره شد این موضوع حداقل اثر روانی بر معادلات ارزی در سال‌های گذشته داشته است و در سال جاری نیز با عبور از فصل تقاضای ارزی و همچنین احتمال نبود ریسک سیاسی طی هفته‌های آتی احتمال افت دوباره نرخ دلار وجود دارد. علت طرح این موضوع بار دیگر الگوی ذهنی از فروکش کردن تقاضا و نرخ ارز در ماه‌های پایانی هر سال پس از عبور از فصل تقاضا است (این الگو در سال‌های گذشته رخ داده است). بر این اساس و در حالی‌که به نظر می‌رسد بانک مرکزی مهار بازار ارز کاملا در دست دارد شاید افت دوباره دلار در هفته‌های آینده چندان  دور از انتظار نباشد.

افت احتمالی نرخ دلار، تحت کنترل بانک مرکزی است و این نگرانی وجود دارد که بار دیگر توهم سیاسی بر سیاست‌های بانک مرکزی حاکم شود و سیاست‌های اشتباه گذشته بار دیگر در بازار ارز تکرار شود.

پس از دوران پرتلاطم ارز، آن‌چه در بالا مورد اشاره قرار گرفت سناریوهای احتمالی بر اساس انتظارات بازار از رویه نرخ دلار بود. نگرانی از افت شدید قیمت نفت و نشانه‌های از رکود در بازار جهانی که می‌تواند بر درآمد ارزی کشور اثر منفی محسوس داشته باشد همچنان وجود دارند. تحریم نیز احتمالا التهاب اقتصادی کشور را نگه دارد و در این بین کارشکنی ترامپ برای فشار هر چه بیشتر بر کشور باید در نظر گرفته شود. از سوی دیگر اروپایی‌ها به برقراری سیستم مالی برای ارتباط کشورمان با بازار جهانی تا پیش از پایان 2018 تاکید داشته‌اند. همچنین با وجود تمامی فشارها برای تحریم اقتصاد کشور، برخی از آمارها از منابع بین‌المللی معتبر از ادامه صادرات نفت کشورمان تا سطح 2 میلیون بشکه در روز برخلاف انتظارات موجود حکایت دارد. بعضا نشانه‌هایی از تغییر رویه در سیاست‌گذاری‌های اشتباه مشاهده می‌شود که می‌تواند در حوزه پولی و ارزی بسیار موثر باشد. به صورت کلی باید گفت متغیرهای بسیاری وجود دارند که باید برای تعیین مسیر نوسانات ارزی لحاظ شوند و همچنان عدم قطعیت‌ها در تعیین مسیر دقیق ارز بسیار هستند. با این حال در رویه کوتاه‌مدت احتمال افزایش فشار بر دلار و افت بیشتر نرخ وجود دارد و در میان‌مدت نیز باید از توهم تحلیلی دست کشید و با در نظر گرفتن وضعیت کنونی اقتصاد کشور و نوسان متغیرهای اثرگذار رویه ارز را دنبال کرد.