ضرورت رشد ۱۰۰ درصدی در حوزه سنگ‌آهن

به گزارش می متالز، البته در سال‌های اخیر به دلیل بحران‌های ناشی از کاهش قیمت جهانی نفت و مشکلات اقتصادی، مسوولان و دست‌اندرکاران اقتصادی کشور، تدابیر و راهکارهایی برای تقویت بخش معدن و صنایع معدنی اندیشیدند و معدن را مناسب‌ترین گزینه برای کاهش اتکا به درآمد نفت دانستند.

محمود نوریان، مدیر‌عامل شرکت معدنی و صنعتی چادر‌ملو درباره ظرفیت توسعه‌ای حوزه معدن معتقد است، ظرفیت معادن ایران به حدی است که درصورت برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری مناسب می‌تواند موجب رونق اقتصادی و توسعه پایدار شود و بهترین گزینه، برای تحقق اقتصاد مقاومتی در کوتاه‌ترین زمان است. وی که مدیر‌عامل بزرگ‌ترین‌ تولید‌کننده سنگ‌آهن کشور است با انتقاد از برخی تصمیمات یک‌سویه برای اقتصاد کشور گفت: امروز بخش صنعت ایران نیاز به عزم ملی و اتخاذ تصمیمات منطقی بر‌اساس شرایط واقعی حاکم بر صنایع، به ویژه در حوزه تولید مواد اولیه دارد.

نوریان افزود: ظرفیت معادن ایران قابلیت ارزش‌آفرینی بالایی دارد اما مشروط به برنامه‌ریزی صحیح و مدیریت کارآمد؛ بدون چنین پیش‌فرض‌هایی نمی‌توانیم بر دارایی ۷۰ نوع ماده معدنی با ۴۰ میلیارد تن ذخیره قطعی در کشور تاکید کنیم اما حمایتی از سرمایه‌گذاری برای استحصال و فرآوری این مواد معدنی نکنیم.نوریان در ادامه گفت: سرمایه‌گذاران بخش خصوصی، هر جا شرایط را مناسب ببینند ورود می‌کنند، بنابر این سیاست‌گذاران بخش اقتصاد چه در مجلس و چه در دولت باید دغدغه‌های سرمایه‌گذاران بخش خصوصی را در راستای منافع ملی در نظر بگیرند. چرا که حاصل آن، خروج از اقتصاد تک‌محصولی، رونق کسب و کار، اشتغال و رشد اقتصادی خواهد بود.

 نقش معادن در اشتغال‌زایی مناطق محروم

مدیرعامل چادرملو با اشاره به اینکه معادن در اشتغال‌زایی مناطق محروم نقش مهمی دارند، افزود: اگر کسی می‌خواهد دنبال اشتغال‌زایی باشد باید معادن را فعال کند. چرا که نه تنها مواد معدنی مورد نیازمان را از داخل کشور تامین می‌کنیم بلکه در مواردی که واردات هم داریم می‌توانیم با توسعه صنایع مرتبط با معدن،‌ علاوه بر تولید شغل، جلوی واردات را هم بگیریم. من فکر می‌کنم با توجه به پراکندگی معادن حتی معادن کوچک می‌توانند اشتغال‌زایی داشته باشند. از طرف دیگر معدن باعث آبادانی مناطق محروم هم می‌شود.

وی درخصوص ظرفیت اشتغال‌زایی چادرملو تصریح کرد: در حال حاضر اکثر کارهای این شرکت به دست پیمانکاران اجرا می‌شود و استخدام‌شدگان در چادرملو بیشتر در قسمت‌های مالی، اداری، بازرگانی، مهندسی و نظارت مشغول به‌کار هستند. همچنین علاوه بر واحدهای فرآوری و معدن،‌ بخش‌هایی در چادرملو داریم که طرح‌های دانش‌بنیان را پیگیری می‌کنند. مثلا در بخش کنترل هوشمند (دیسپاچینگ) حدود ۴۰-۵۰ نفر مهندس کامپیوتر فارغ‌التحصیل دانشگاه یزد مشغول به‌کار هستند که کار کنترل و نظارت بر تمامی مراحل استخراج و حمل سنگ‌آهن را در معدن چادرملو بر عهده دارند.نوریان با اشاره به این موضوع که در واحد تولید فولاد که از یک سال گذشته فعالیت خود را شروع کرده حدود ۸۰۰ تا ۸۵۰ نفر مشغول به‌کار هستند، خاطر‌نشان کرد: در فولاد سرمد ابرکوه هم حدود ۵۰۰ نفر مشغول به‌کار شدند و در حال حاضر بیش از ۷ هزار نفر به‌طور مستقیم در شرکت معدنی و صنعتی چادرملو و واحدهای زیر‌مجموعه آن مشغول به‌کار هستند و حدود ۴۲ هزار نفر نیز به‌طور غیر‌مستقیم اشتغال دارند.

نوریان همچنین با تاکید بر دستیابی به اهداف فراتر از برنامه و موفقیت‌های این شرکت گفت: نیل به اهداف پیش‌بینی‌شده، از جمله اجرای برنامه‌های استخراج و تولید محصولات، مصرف بهینه انرژی (برق، آب و گاز) در مجتمع‌های معدنی و صنعتی چادرملو و استفاده از حداکثر ظرفیت ساخت داخلِ لوازم، تجهیزات و قطعات یدکی مصرفی در مجتمع‌های تولیدی از جمله اقدامات موثر در این شرکت بوده است.وی افزود: تاکنون حدود ۱۱ هزار قلم قطعات و لوازم یدکی را از منابع داخلی تامین و جایگزین قطعات مشابه ساخت خارج کرده‌ایم.

وی در واکنش به این موضوع که برخی معتقدند فقدان یک برنامه استراتژیک در حوزه معدن باعث شده که سهم این بخش در اقتصاد کشور کم باشد، اظهار کرد: توسعه پایدار اقتصادی نیازمند دور‌اندیشی و تدوین استراتژی است و نباید متاثر از تصمیمات مقطعی و کوتاه‌مدت و بعضا سیاسی باشد. دولت برای رونق بخشیدن به بخش معدن و صنعت راهی جز واگذاری امور به بخش خصوصی توانمند ندارد. دولت باید توان و سرمایه خود را برای ایجاد زیر‌ساخت‌ها و تدوین برنامه‌های بلند‌مدت توسعه مصروف دارد و بنگاه‌های اقتصادی را به اهلش واگذار کند.وی اظهار امیدواری کرد: با اتخاذ تصمیمات کاربردی و راهگشا در شورای عالی معادن و نیز ستاد فولاد کشور، برخی مشکلات ازجمله تعیین تکلیف برخی معادن شناسایی شده برای صدور مجوز بهره‌برداری و نیز عدم دخالت دولت در قیمت‌گذاری‌های دستوری از میان برداشته شود.

نوریان افزود: ما با شناخت عوامل رشد و توسعه صنعت جهانی باید خودمان را برای رقابت و بقا، به تکنولوژی و دستاوردهای جدید مجهز کنیم. دیگر زمانی نیست که تنها به آنچه در اختیار داریم قناعت کنیم بلکه شناخت و بهره‌گیری از نوآوری‌های روز دنیا از ملزومات و لازمه توسعه است، این امر محقق نمی‌شود، مگر با افزایش آگاهی و سرمایه‌گذاری مناسب. دیگر نمی‌توان ثروت جدید را آن‌گونه که در مورد معدن و کارخانه بوده، در محدوده مرزها نگه داشت. سرعت تغییرات از تصور ما هم بیشتر است و ما راهی جز دستیابی به اطلاعات و فناوری و به روز‌رسانی نداریم.

 نیاز امروز معادن؛ برنامه‌ریزی متفاوت

نوریان تاکید کرد: امروز معادن و صنایع معدنی نیازمند برنامه‌ریزی متفاوت درباره تجهیز، توسعه و مدیریت منابع غنی معدنی کشورمان، برنامه‌ریزی دقیق‌تر و اصولی‌تری است. چون ثروت آفرینی و سوددهی در تولید باید با کاهش هزینه‌ها، افزایش کیفیت و بهره‌گیری از نیروی انسانی متخصص، به‌کارگیری روش‌های نوین و به روز و البته ایجاد فضای مناسب کسب و کار صورت پذیرد.نوریان گفت: اگر قرار باشد در افق ۱۴۰۴ حدود ۵۵ میلیون تن فولاد تولید شود باید حدود ۱۳۵میلیون تن سنگ‌آهن تامین شود. در حال حاضر چقدر واحدهای تولید سنگ‌آهن جوابگوی این نیاز هستند؟وی تصریح کرد: برای تولید ۵۵ میلیون تن فولاد با در نظر گرفتن عیارهای متفاوت باید حدود ۱۶۰میلیون تن سنگ‌آهن خام استخراج و فرآوری شود که در حال حاضر این مقدار حدود ۸۰ میلیون تن است.وی ادامه داد: از طرف دیگر برای ۵۵ میلیون تن فولاد نیاز به ۸۶ میلیون تن کنسانتره آهن است و اکنون ظرفیت تولید ۴۷ میلیون تن است یعنی تا حدود ۷ سال دیگر میزان استخراج سنگ‌آهن خام باید نزدیک به۲‌برابر شود یا اینکه به واردات آن متکی شویم. نکته مهم‌تر این است که برای دسترسی و بهره‌برداری از منابع جدید سنگ‌آهن، با فرض شناسایی و اکتشافات و دریافت مجوزهای لازم، حدود ۵ سال زمان و در بخش زیرساخت‌های ۵۵ میلیون تن فولاد، حداقل نیاز به ۱۳میلیارد یورو سرمایه‌گذاری است.

نوریان به این نکته اشاره کرد که مجوزهای صادره در چرخه تولید فولاد در کشور نامتوازن است؛ به‌طوری‌که‌ با استناد به آمارهای منتشره، وزارت صنایع تا‌کنون برای تولید سالانه ۱۸۹ میلیون تن گندله ‌آهن، مجوز صادر کرده است.وی اعلام کرد: در حالی که برای تولید گندله نیازمند کنسانتره سنگ‌آهن هستیم، بنابر این برای حدود ۱۸۹ میلیون تن گندله باید حداقل ۳۰۰ میلیون تن سنگ‌آهن برداشت شود که بسیار دور از واقعیت است.مدیرعامل معدنی و صنعتی چادرملو بر این باور است که اگر روند فعالیت معادن سنگ‌آهن بر پایه روال فعلی و معمول ادامه یابد؛ در خوش‌بینانه‌ترین شرایط می‌توانیم به تولید ۳۵ میلیون تن فولاد در سال ۱۴۰۴ دست یابیم؛ مگر آنکه با رفع موانع مورد اشاره و ایجاد انگیزه لازم برای سرمایه‌گذاران بخش خصوصی داخلی یا خارجی، زمینه جلب مشارکت آنها برای سرمایه‌گذاری در بخش معدن و صنایع معدنی فراهم شود.

وی به نکته دیگری درخصوص بررسی نامتوازن رشد صنایع فولاد در کشور که بازار مصرف است اشاره و تصریح کرد: در حال حاضر بازار داخلی قادر به جذب ۱۸ میلیون تن فولاد تولیدی نیست و بازار صادرات نیز به دلیل مشکلات اقتصادی موجود و تحریم‌ها شرایط مطلوبی ندارد.نوریان در واکنش به این پرسش مبنی بر تحقق فرضیه تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در افق ۱۴۰۴ یعنی ۱۰ سال دیگر، آیا بازار فروش داخلی و خارجی برای این میزان تولید وجود دارد ؟ یادآور شد: بر اساس برآوردهای جمعیتی مرکز آمار ایران، بر پایه نرخ فعلی رشد، جمعیت ایران در سال ۱۴۰۴ به رقم ۸۵ میلیون نفر می‌رسد. با توجه به سرانه مصرف فولاد در کشور اگر در بهترین شرایط به حدود ۲۸۰ کیلو برسد، میزان مصرف داخلی فولاد در سال۱۴۰۴ به حدود ۲۴ میلیون تن خواهد رسید. بنابراین باید برای صادرات مازاد تولید، به دنبال بازارهای منطقه‌ای و جهانی باشیم.

 مهم‌ترین مشکلات بخش معدن

مدیرعامل چادرملو درخصوص مهم‌ترین مشکلات کشور در بخش معدن علاوه بر بحث تامین مالی و توسعه برنامه‌های اکتشافی اظهار کرد: همان‌طور که بارها اشاره کردم بخش اعظم مشکلات ما داخلی است و انتظار داریم نهادهای دولتی و قانونگذاری با درک صحیح مشکلات و شرایط فعلی بخش معدن، برای حل آنها چاره اندیشی کنند. وقتی صحبت از اقتصاد مقاومتی می‌شود یعنی باید ملزومات آن را فراهم کنیم، نخستین گام تحقق این امر رفع موانع تولید و فراهم کردن زمینه‌های انگیزشی برای سرمایه‌گذاری و حرکت به سمت ارزش آفرینی در فعالیت‌های اقتصادی است.

وی تصریح کرد: باید به این نکته توجه کرد که ایجاد ارزش افزوده در هر صنعتی مستلزم شناخت کافی از بازار کسب‌و‌کار، برنامه‌ریزی مبتنی بر واقعیات و به‌دور از شعار‌زدگی و فراهم کردن زیر ساخت‌های لازم توسعه است. فعالان بخش معدن نیز از این قاعده مستثنی نیستند. نوریان افزود: مهم‌ترین مساله برای فعالان حال حاضر در صنعت سنگ‌آهن و صنایع معدنی برای توسعه بخشیدن به کسب‌و‌کار خود و افزایش بهره‌وری، تامین منابع مالی است، به‌طوری‌که‌ بسیاری از طرح‌ها به دلیل نبود و کمبود منابع مالی معطل مانده‌اند.وی ایجاد انگیزه و مشوق‌های لازم را برای ادامه فعالیت دست‌اندر‌کاران معدن و صنایع معدنی داخل کشور دارای اهمیت دانست و گفت: از جمله این مشوق‌ها می‌توان به ثبات قوانین و مقررات، فراهم کردن زیر‌ساخت‌های توسعه صادرات، ارائه تسهیلات برای نوسازی تجهیزات و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، بهسازی سیستم حمل‌ونقل و در نهایت واقعی کردن وجوه دریافتی از معادن همچون مالیات، عوارض، بهره مالکان و حقوق دولتی اشاره کرد. اگر این موانع مرتفع شود بدیهی است که سرمایه گذارها نیز برای ورود به این بخش از صنعت، تمایل نشان می‌دهند. نباید انتظار داشت که صاحبان سرمایه با وعده و وعید جذب بخش معدن شوند، بلکه آنها به رفتار، عملکرد و تصمیمات مسوولان و ضوابط و مقررات محیط کسب و کار نگاه و برای آینده خود تصمیم‌گیری می‌کنند.

مدیر عامل چادرملو افزود: سرمایه‌گذاری در هر بخش اقتصادی مستلزم امنیت است تا ریسک آن را کاهش دهد که متاسفانه در بخش معدن چندان توجهی به آن نمی‌شود، چون با نادیده گرفتن حق‌ و حقوق بخش‌خصوصی، باعث متضرر شدن سرمایه‌گذاران این بخش شده است. هیچ سرمایه‌گذاری بدون شناخت از بازار و فضای کسب و کار یک کشور و انجام بررسی‌های لازم از وضعیت اقتصادی آن کشور اقدام به سرمایه‌گذاری نمی‌کند.وی معتقد است با این شرایط به‌زودی کمبود سنگ‌آهن به دلیل نبود توازن در زنجیره تولید فولاد کشور، به یک چالش جدی برای صنایع وابسته تبدیل می‌شود.نوریان با اشاره به اینکه از دیگر مشکلات بهره‌برداران از معادن نارسایی‌های بخش حمل‌ونقل‌ است، افزود: نزدیک به ۵۰ درصد از مخارج مربوط به بهره‌برداری از مواد معدنی از جمله سنگ‌آهن مربوط به هزینه حمل‌ونقل‌ است و مشکلاتی در این زمینه وجود دارد، بنابر این ناوگان حمل و نقل کشور هم باید همپای توسعه معادن خود را بازسازی کند و با به کار‌گیری سیستمی روزآمد، ضمن تامین نیاز معادن، نسبت به کاهش هزینه‌ها هم اقدام کند.

نوریان یادآوری کرد: یکی دیگر از این مغایرت‌ها این است که دولت از یک طرف در حال تشویق معدن‌داران سنگ‌آهن است تا به جای صادرات، مواد مورد نیاز صنایع فولاد داخلی را تامین کنند و از طرف دیگر طبق قانون مالیات‌های مستقیم اگر ما فروش داخلی انجام دهیم مشمول مالیات هستیم، یعنی علاوه بر اخذ مالیات ارزش افزوده‌ که هم‌اکنون ۹ درصد است، باید ۲۵ درصد درآمد حاصله خود را نیز به دولت بدهیم، چون فروش داخلی کرده‌ایم که همان مالیات بر درآمد است. وی ادامه داد: می‌بینیم که قوانین و ضوابط مالیاتی کاملا مغایر با سیاست خودکفایی داخلی است و این باعث شده نه تنها بسیاری از معادن تعطیل شوند، بلکه تمایل سرمایه‌گذاری نیز کاهش یابد.

نوریان همچنین خاطر‌نشان کرد: طی چند سال اخیر مشکلاتی نظیر عدم دسترسی به تکنولوژی‌های جدید در امر اکتشاف، استخراج و فرآوری، فرسودگی تجهیزات و در نتیجه افزایش هزینه‌های استخراج و فرآوری، مشکلات و موانع موجود بر سر بازگشت درآمد حاصل از صادرات، وجود دلالان بین‌المللی برای صدور محصول و تامین قطعات مورد نیاز معادن و صنایع معدنی و ممنوعیت داد و ستد‌های مالی از طریق بانک‌های جهانی که همگی ناشی از تحریم‌های بین‌المللی بود دشواری‌های بسیاری برای فعالان بخش معدن به‌وجود آورد.مدیرعامل چادرملو افزود: افزایش یکباره و پیش‌بینی نشده هزینه‌های تولید به‌دلیل افزایش بهای آب، برق و گاز و حمل و نقل که معمولا چند بار در سال اتفاق می‌افتد و کاهش شدید قیمت‌های جهانی سنگ‌آهن از دیگر مشکلات بوده و هست.وی تصریح کرد: حل برخی مشکلات دور از دسترس نیست و اگر عزم و اراده‌ای قوی برای رفع موانع معدنی‌ها و صنایع معدنی در دولت و مجلس به وجود آید می‌توان به بقا و رشد این منبع عظیم و ارزش‌آفرین کشور امیدوار شد.

ذخیره معادن کشور مزیت اصلی تولید فولاد

مدیرعامل معدنی و صنعتی چادرملو با اشاره به این مطلب که طبق بررسی‌های به عمل آمده اکسید آهن، حدود ۵ درصد از پوسته زمین را تشکیل می‌دهد، عنوان کرد: این عنصر، به‌عنوان ماده اولیه اصلی تولید فولاد، بیشترین سهم هزینه در قیمت تمام‌شده آن را دارد. طبق آمارهای موجود در چیـن حـدود ۳۹ درصد، کشـورهای اروپایی ۳۱ درصد و در ایران حدود ۴۳ درصد قیمت تمام‌شده تولید فولاد را، هزینه تامین سنگ‌آهن تشکیل می‌دهد.

وی درخصوص انتقادات مطرح شده در‌باره مساله خام‌فروشی و نحوه عملکرد چادرملو در این زمینه و اثر آن بر تکمیل زنجیره تولید فولاد تصریح کرد: یکی از مزیت‌های مهم اقتصادی برای مجتمع‌های فولاد‌سازی کشور، استفاده از سنگ‌آهن داخلی است زیرا نقش عمده‌ای در کاهش قیمت تمام‌شده و همچنین صرفه‌جویی ارزی در تولید فولاد دارد و تولید‌کنندگان داخلی سنگ‌آهن هم به دلایل مختلف ترجیح می‌دهند فروش داخلی داشته باشند، اما برخی معادن برای تامین ارز مورد نیاز خود و نیز تناسب نداشتن عیار سنگ‌آهن برخی معادن با واحدهای فرآوری داخلی مجبور به صادرات آن هستند؛ ضمن اینکه سنگ‌آهن به‌صورت کلوخه صادر نمی‌شود بلکه عمل فرآوری به‌صورت دانه‌بندی انجام می‌شود و نمی‌توان گفت این خام‌فروشی است.

وی در ادامه اظهار کرد: مجتمع معدنی چادرملو با تولید ۵/ ۱۰ میلیون تن کنسانتره و ۵/ ۱ میلیون تن سنگ‌آهن دانه‌بندی شده یکی از بزرگ‌ترین‌ تولید‌کنندگان کشور است که تمامی تولیدات خود را در داخل کشور عرضه می‌کند.مدیر‌عامل شرکت معدنی و صنعتی چادرملو افزود: این شرکت همواره در جهت خلق ارزش‌ افزوده در فرآیند تولید گام برداشته و به جرات می‌توان گفت چادرملو اکنون به مرحله‌ای رسیده است که محصول خود را با استخراج مواد اولیه از دل زمین و معدن آغاز می‌کند و پس از فرآوری و تولید کنسانتره در ۵ خط تولید با ظرفیت ۱۰ و نیم میلیون تن در سال، علاوه بر تامین مواد اولیه کارخانه گندله‌سازی اردکان که امسال حدود ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار تن گندله تولید می‌کند و به‌زودی به مرز ۴ میلیون تن می‌رسد، خوراک لازم برای واحدهای بزرگ فولادی کشور از جمله فولاد مبارکه و خوزستان را نیز تامین می‌کند.

نوریان درباره ارتقای بهره‌وری در تولید مواد اولیه در واحدهای معدنی و صنعتی خود نیز گفت: تفکر و اندیشه نوآورانه همواره در روند امور به ویژه در بخش‌های صنعتی موجب رشد و افزایش کیفیت و کمیت تولید شده است. وی افزود: ما معتقدیم اگر تجربه همکاران با علم و دانش تلفیق شود نتایج به مراتب موثرتری در فرآیند تولید دریافت خواهیم کرد به همین منظور هم اکنون سیستم مدیریت دانش در چادرملو اجرا شده است تا بتوانیم از تجربیات و اندوخته‌های علمی همکاران خلاق و صاحب اندیشه بهترین بهره‌برداری را بکنیم.

وی با تاکید بر اراده مدیران چادرملو بر توسعه واحدهای تکمیل‌کننده زنجیره تولید در این شرکت گفت: روند توسعه بخش چادرملو با هدف ایجاد ارزش افزوده در محصولات تولیدی همچنان ادامه دارد و پس از بهره‌برداری از واحد مگامدول احیای مستقیم چادرملو که مراحل پایانی خود را طی می‌کند دو طرح مهم تولیدی در دستور کار داریم که شامل طرح احداث کارخانه گندله‌سازی شماره ۲ با ظرفیت تولید سالانه چهار میلیون تن و سرمایه‌گذاری ۱۳ هزار میلیارد ریال و همچنین طرح احداث دو واحد نورد به ظرفیت تولید سالانه یک میلیون و یکصد هزارتن با سرمایه‌گذاری پنج هزار میلیارد ریال است که رقم کل سرمایه‌گذاری ۱۸ هزار میلیارد ریال و سهم ارزی ۱۳۱ میلیون یورو مد‌نظر است.