صنایع نسوز از واردات بی‌نیاز می‌شود

مهم‌ترین ذخایر آندالوزیت کشور در همدان وجود دارد و مابقی ذخایر در استان خراسان رضوی و جنوبی و ایران مرکزی یافت می‌شود. از این‌رو واحدهای فرآوری در این زمینه در این مناطق شکل گرفته‌اند. بیشترین استفاده این ماده معدنی در دیرگدازها و مقره‌سازی و صنایع های‌تک است. بر این اساس دومین کارخانه فرآوری ماده معدنی آندالوزیت در شرق کشور و در نهبندان بیش از یک سال است که آغاز شده است.

آندالوزیت چیست؟

آندالوزیت یک کانی سنگ‌ساز است که به منظور بکارگیری در دیرگدازهای دمای بالا استخراج می‌شود. این سنگ بیشتر به شکل کریستال‌های منشوری با شفافیت ضعیف و توده‌های کریستالی بلند مانند خوشه، وجود دارد. تنوع رنگی سنگ آندالوزیت از قهوه‌ای متمایل به زرد روشن گرفته تا سبز قهوه‌ای، صورتی روشن متمایل به قهوه‌ای و سبز مایل به طوسی است. برخی از بلورها دارای ناخالصی‌های متراکم متحرک در مرکز خود هستند که یک شکل صلیبی را در مرکز خود به نمایش می‌گذارند. این گونه سنگ آندالوزیت را کیاستولیت می‌گویند. آندالوزیت دارای شکاف‌های منشوری مجزا از هم است و به‌طور کلی سنگ آندالوزیت در مناطقی تشکیل می‌شود که دارای ساختار دگرگونی بین گرانیت و خاک رس است. آندالوزیت کانی کمیابی نیست. نمونه‌های کریستالی با کیفیت آن در اندلس اسپانیا یافت می‌شود. (نام این سنگ نیز از مکان یافتن آن یعنی اندلس گرفته شده است.) از دیگر منابع آندالوزیت می‌توان به برزیل، ایالات متحده امریکا، کالیفرنیا، ماین و ماساچوست، استرالیا، سریلانکا، برمه، اتریش و برخی نقاط در ایتالیا اشاره کرد. آندالوزیت جزو سنگ‌های قیمتی به شمار نمی‌آید و یک سنگ نیمه‌قیمتی است. شاید دلیل این امر طیف رنگی محدود و کسل‌کننده این سنگ و شفافیت کم آن باشد. از این سنگ در جواهر بسیار کم استفاده می‌شود. نمونه آزمایشگاهی آندالوزیت وجود ندارد.

کاربرد آندالوزیت

درباره ویژگی‌های آندالوزیت و کاربردهای آن در صنایع مختلف به‌عنوان یک دیرگذار، محمدامین کاوه، مدیر تولید شرکت کوره‌های صنعتی کاویران عنوان کرد: یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین سیستم‌های دیرگداز، سیستم Al۲O۳-SiO۲ است که درواقع تمام دیرگدازهای اسیدی در این سیستم قرار می‌گیرند و شامل ۳ فاز اصلی سیلیس، مولایت و کوراندوم هستند که به ترتیب ۱۷۲۶، ۱۸۵۳ و ۲۰۵۴ درجه سانتیگراد نقطه ذوب متفاوت دارند. کاوه در ادامه توضیح داد: اما وجود ناخالصی‌های قلیایی در این سیستم آثار بسیار مخربی در زمینه عملکرد دیرگداز به همراه دارد، به‌طوری‌که می‌توان گفت اثر حضور این ناخالصی‌ها به مراتب بیشتر از مقادیر آلومینا خواهد بود. در این دیرگدازها همواره تشکیل مولایت باعث افزایش عملکرد دیرگداز می‌شود، زیرا دارای دیرگدازی مطلوب، ضریب انبساط حرارتی پایین و دیرگدازی با بار عالی است. وی در ادامه افزود: یکی از بهترین مواد اولیه تولید مولایت به‌طور صنعتی، آندالوزیت است که هم به‌صورت کلسینه و هم به‌صورت خام قابل استفاده است و در دیرگدازهای شکل‌دار و بی‌شکل مورد استفاده قرار می‌گیرد. آندالوزیت برخلاف همه مواد اولیه تشکیل مولایت در فرآیند کلسینه شدن دهیدراته نمی‌شود، از این‌رو دارای تخلخل کمتری نسبت به‌وکسیت یا شاموت خواهد بود. مدیر تولید شرکت کوره‌های صنعتی کاویران درباره کاربرد آندالوزیت‌ها عنوان کرد: آندالوزیت ویژگی‌های مفید بسیاری دارد. این کانی توانایی ایستادگی در دماهای بالا را دارد. از این‌رو از این کانی برای ساختن سرامیک‌های دمای بالا و دیرگدازها استفاده می‌شود. چینی سفید و بسیاری از شمع‌های خودرو از آندالوزیت ساخته می‌شوند. ماده معدنی استخراج شده از معدن سنگ آندالوزیت از کانی‌های نوع آلومینیوم سیلیکات در کارخانه‌های آجر نسوز در کارخانه‌های فولاد نیز کاربرد دارد.

فرآوری بیشتر در آندالوزیت

درباره میزان ذخایر موجود و فرآوری آندالوزیت، عباس رمضانی، مدیر تولید فرآورده‌های نسوز اراک عنوان کرد: معادن خوبی در زمینه آندالوزیت در کشور وجود دارد، مانند آندالوزیت - سیلیمانیت زمان‌آباد و ده نو اسداله‌خان در نزدیکی ملایر و همدان، آندالوزیت ده سلم و سلطان‌آباد در نزدیکی نهبندان، آندالوزیت تنک و دره آهو در بزمان سیستان و بلوچستان و آندالوزیت - کیانیت میشدوان بافق یزد ازجمله مهم‌ترین آنهاست. رمضانی در ادامه خاطرنشان کرد: اما با توجه به این معادن غنی، واحدهای فرآوری آندالوزیت در کشور چندان فعال نیستند. وی افزود: تنها فرآوری اندکی به‌صورت خشک روی کانی آندالوزیت ملایر در نزدیکی تپه نوشیجان ملایر انجام شده که به‌دلیل نداشتن فرآوری مناسب و با ناخالصی شیست و میکا به‌ویژه در دانه‌بندی ریز دارای آهن و اکسیدهای قلیایی بالاتر از نمونه‌های خارجی است.رمضانی ادامه همراهی داد: امیدوارم با فرآوری مناسب در آینده‌ای نزدیک برای آندالوزیت ملایر همدان و برنامه‌ریزی بهتر برای سال۹۶ و فعال شدن واحدهای فرآوری بیشتر مشکل تامین این ماده با خلوص مناسب برای مصرف صنایع دیرگداز داخلی حل شود.

فرآوری آندالوزیت در شرق

لزوم توجه به واحد فرآوری آندالوزیت با توجه به مواد معدنی آن در کشور یکی از ضرورت‌ها در این زمینه به‌شمار می‌رود. از این‌رو در همدان یک واحد فرآوری در این زمینه تاسیس شده و یک واحد دیگر در نهبندان نیز در حال راه‌اندازی است. البته مرحله نخست کارخانه فرآوری ماده معدنی آندالوزیت شرق کشور، در نهبندان ۷۰درصد پیشرفت داشته است. رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت نهبندان با بیان اینکه برای پیشرفت ۷۰درصدی کارخانه فرآوری آندالوزیت شرق کشور تاکنون، ۴میلیارد تومان هزینه شده است، گفت: ماشین‌آلات این کارخانه خریداری شده و به‌زودی نصب می‌شود. وی گفت: ماده استخراجی از معدن آندالوزیت نهبندان، به‌صورت سنگ است که با راه‌اندازی این کارخانه، سنگ استخراجی به پودر تبدیل می‌شود. اردنی با بیان اینکه این دومین کارخانه فرآوری ماده معدنی آندالوزیت در کشور است، گفت: با راه‌اندازی این واحد صنعتی معدنی از خروج ارز از کشور جلوگیری می‌شود.رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت نهبندان گفت: عیار ماده معدنی در سنگ استخراجی از معدن آندالوزیت، ۵درصد است که با راه‌اندازی این واحد پودر فرآوری شده به عیار ۴۷درصد می‌رسد. اردنی در ادامه خاطرنشان کرد: ماده معدنی استخراج شده از معدن سنگ آندالوزیت از کانی‌های نوع آلومینیوم سیلیکات بوده که بیشترین کاربرد آن برای تولید آجرهای نسوز در کارخانه‌های فولاد است. وی گفت: با راه‌اندازی این واحد فرآوری، مواد مورد نیاز کارخانه‌های فولاد تامین و از ورود این نوع مواد به داخل کشور جلوگیری می‌شود. لازم به یادآوری است ساخت این کارخانه از مهر سال گذشته در زمینی به مساحت یک هکتار با زیربنای هزار مترمربع آغاز شده که برای ۳۰ جویای کار به‌صورت مستقیم شغل ایجاد می‌کند.