سرمایه‌گذاری در حد صفر در آب و فاضلاب استان‌های دارای تنش آبی+جدول

به گزارش می متالز،‌ در میان پروژه‌های زیرساختی جدید و نیمه‌تمام کشور، تعداد پروژه‌های بخش آب و فاضلاب قابل‌توجه است. به طوری که در سال 1397، 808 پروژه‌ نیمه‌تمام در این بخش وجود دارد که برای تکمیل همین پروژه‌ها، 210 هزار میلیارد تومان منابع مالی موردنیاز است.

با توجه به افزایش میانگین طول دوره ساخت پروژه‌های آبی از ۹ به حدود ۱۵ سال، با ادامه روند فعلی یعنی اتکا پروژه‌ها به منابع دولتی تکمیل شدن پروژه‌های فعلی حدود ۳۰ سال به طول می‌انجامد.

با توجه به وضعیت تنش آبی کشور و لزوم به بهره‌برداری رسیدن بسیاری از این پروژه‌ها و از سوی دیگر کاهش توان دولت برای تأمین مالی آن‌ها، جذب مشارکت بخش خصوصی به‌ منظور تأمین مالی و کمک برای به بهره‌برداری رساندن پروژه‌ها ضروری به نظر می‌رسد.

یکی از شرایط لازم برای جذب مشارکت بخش خصوصی در پروژه‌های زیرساختی کشور، معرفی و ارائه اطلاعات فنی و مالی پروژه‌های دارای توجیه اقتصادی به سرمایه‌گذاران علاقه‌مند‌است. بعد از تحقق این شرط است که بحث تسهیل فرآیند مشارکت بخش خصوصی اولویت می‌یابد.

*مراکز خدمات سرمایه‌گذاری یکی از ظرفیت‌های جذب مشارکت بخش خصوصی

از اولین گام‌ها در جهت تسهیل سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در کشور قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی بود که در ماده 7 آن مراجع قانونی صدور مجوز فعالیت‌های اقتصادی را موظف کرد که در یک پایگاه اطلاع‌رسانی تمامی اطلاعات و فرآیندها و مجوزهای لازم برای شروع یا مشارکت در امور اقتصادی را به اطلاع عموم مردم برسانند.

متعاقب این قانون و با توجه به ویژگی‌های خاص پروژه‌های اقتصادی و استفاده از مزایای سرمایه‌گذاری خارجی برای تأمین مالی و انجام پروژه‌ها، هیئت‌وزیران در فروردین‌ماه 1389 با پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی مبنی بر تشکیل مرکز خدمات سرمایه‌گذاری استان  به‌منظور حمایت، تسهیل و تسریع در سرمایه‌گذاری خارجی در استان‌های کشور و در راستای اهداف مندرج در قانون تشویق و حمایت سرمایه‌گذاری خارجی که در سال 1380 تصویب‌شده بود، موافقت کرد و این مراکز فعالیت خود را ذیل سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران و با ریاست استاندار هر استان آغاز کرد.

بعد از مدتی و به خاطر وضع تحریم‌های اقتصادی و کم شدن امکان جذب سرمایه‌گذار خارجی، ارائه خدمات به سرمایه‌گذاران داخلی نیز در برنامه کاری این مراکز قرار گرفت.

از وظایف این مراکز مطابق آیین‌نامه تشکیل آن‌ها، شناسایی، گردآوری و معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری به سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و  تهیه کتابچه راهنمای فرآیندهای سرمایه‌گذاری در استان‌ها است.

این مراکز برای شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری از دستگاه‌هایی اجرایی و سازمان‌ها پروژه‌های مدنظر آن‌ها برای جذب سرمایه‌گذار را استعلام می‌کنند، سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی نیز به دو صورت با مراکز همکاری می‌کنند، یا صرفاً اولویت‌ سرمایه‌گذاری خود را معرفی می‌کنند و مطالعات پیش امکان‌سنجی خود را ارائه می‌کنند و ارائه اطلاعات تفصیلی را خود به‌صورت مستقیم انجام می‌دهند یا مطالعات امکان‌سنجی تفصیلی را در اختیار مراکز قرار می‌دهند.

پس از گردآوری این اطلاعات، مراکز خدمات سرمایه‌گذاری اطلاعات اجمالی پروژه‌ها را در پایگاه اطلاع‌رسانی خود برگزار می‌نمایند، سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به دریافت اطلاعات تفصیلی با مکاتبه رسمی با مراکز خدمات سرمایه‌گذاری و پس از احراز اهلیت فنی و اقتصادی می‌توانند از اطلاعات تفصیلی پروژه‌ها مطلع شوند و باراهنمایی کارشناس مربوطه سایر مراحل قانونی را طی کنند.

*ارتباط مراکز خدمات سرمایه‌گذاری با بخش آب

برای شناسایی و معرفی پروژه‌های بخش آب و فاضلاب نیز این مراکز از سه رکن اصلی این بخش یعنی شرکت‌های آب منطقه‌ای، شرکت‌های آبفا شهری و شرکت‌های آبفا روستایی اطلاعات را دریافت و اقدام به تسهیل‌گری جهت جذب سرمایه‌گذار برای انجام و بهره‌برداری از پروژه‌های این بخش می‌نماید. با توجه به ماهیت تخصصی غالب پروژه‌های بخش آب و فاضلاب، تصمیم این بخش‌بر آن است که ارائه اطلاعات تفصیلی پروژه‌ها را خود به‌صورت مستقیم و پس از احراز اهلیت سرمایه‌گذار و معرفی سرمایه‌گذار توسط مراکز خدمات سرمایه‌گذاری، انجام دهد.

*عملکرد مراکز خدمات سرمایه‌گذاری در بخش آب

بررسی پروژه‌های سرمایه‌گذاری معرفی‌شده توسط این مراکز در وب‌سایت آن‌ها، نشان می‌دهد از مجموع 2932 پروژه سرمایه‌گذاری معرفی‌شده، 83 پروژه یعنی تنها 2 درصد از آن‌ها پروژه‌های بخش آب و فاضلاب هستند. ازلحاظ شاخص‌های جذابیت سرمایه‌گذاری نیز غالبا پروژه ­های ذکر شده جذابیتی برای سرمایه‌گذاری ندارند. چراکه بازده مالی غالب پروژه‌های معرفی‌شده بسیار ناچیز است و درعین‌حال ریسک‌های متوجه این پروژه‌ها در مقایسه با پروژه‌های سایر بخش‌ها بالاتر است.

جدول 1: لیست مراکز خدمات سرمایه­‌گذاری در استان­ها به تفکیک پروژه ­های موجود

همان‌طور که در جدول 1 دیده می‌شود، در اغلب استان‌هایی که در معرض آسیب‌های جدی تنش آبی قرار دارند یا فرصت‌های سرمایه‌گذاری پربازده مناسبی مثل تأمین آب صنعتی فراهم است، هیچ پروژه‌ای معرفی نشده است و از ظرفیت این مراکز استفاده نمی‌شود. دلیل اصلی این ناکارآمدی علی‌رغم توانمندی‌های مراکز خدمات سرمایه‌گذاری جهت جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی و فعال بودن زیرساخت‌های لازم در این مراکز، عدم ارتباط منسجم بین ارکان بخش آب و فاضلاب کشور و مراکز خدمات سرمایه‌گذاری است. از این رو لازم است تا با رفع این نقیصه شرایط لازم برای فعال سازی مراکز سرمایه­ گذاری برای جذب سرمایه‌گذار در حوزه پروژه ­های آب و فاضلاب فراهم شود.