تولید پروفیل آلومینیوم با کمترین بهره وری ظرفیت است

همواره در صنایع کلان هر کشوری که سهم قابل ملاحظه‌ای از درآمد و گردش مالی‌ و اقتصادی داشته باشد، توجه به تمامی حلقه‌هایی از زنجیره تولید و مصرف که در آن کشور فعال هستند، امری اجتناب‌ناپذیر و ضروری است. صنعت آلومینیوم در ایران، که برای نخستین بار در منطقه خاورمیانه پایه‌گذاری شد همواره جزء صنایع کلان کشور به‌شمار رفته است. این صنعت با تولید در حدود ۳۸۰ هزار تن از آلومینیوم اولیه (آلومینیوم تولید شده از منابع معدنی) در سال ۹۵ بدون شک تأثیر قابل ملاحظه‌ای در حلقه‌های بعدی از زنجیره تولید داشت.

حلقه‌های پایین‌دست عموما با بهره‌مندی حاشیه سود بیشتر نسبت به بخش‌های بالادستی در کنار هزینه‌های سرمایه‌گذاری کمتر، با تکامل چرخه صنعت در کشور می‌توانند نقش پر رنگی در شکوفایی اقتصادی کشور داشته باشند. صنعت بالادستی آلومینیوم در ایران رشد نسبی را در سال‌های اخیر تجربه کرده است. گرچه نرخ رشد این بخش از صنعت در ایران در قیاس با کشورهای منطقه دارای نقصان است، ولی باید به این نکته نیز توجه کرد که عموما در بازار ایران (خصوصا در بورس کالا) صنایع بالادستی همواره با معضلاتی برای معاملات روبه‌رو بوده‌اند؛ چرا که آمار بورس حاکی از مازاد تقاضا برای آلومینیوم بوده در حالی‌که مقدار معاملات فیزیکی به ثبت رسیده بسیار کمتر از مقدار تقاضا و عرضه بوده است. این امر نشان از صادرات و خروج قابل توجهی از محصولات بالادستی می‌دهد که حلقه‌های بعدی از زنجیره تولید را با مشکل مواجه خواهد کرد.

در همین راستا، تخمین نرخ بهره‌برداری حلقه‌های پایین‌دست صنعت آلومینیوم بر مبنای میزان مصرف و آمار تجارت خارجی محصولات پایین‌دست به پیدا کردن حلقه‌های معیوب که سبب نامتعادل شدن این زنجیره شده است، کمک شایانی خواهد کرد. بنا به آخرین آمار منتشر شده رسمی در خصوص صادرات و واردات انواع مصنوعات آلومینیومی، مصرف آلومینیوم ایران برای سال ۲۰۱۵ میلادی در حدود ۴۶۰ هزار تن برآورد شده که از این میان کمتر از ۳۰ درصد متعلق به منابع ثانویه و بازیافت قراضه‌های آلومینیومی است.

بنا به آمار متوسط جهانی مصرف آلومینیوم، صنعت ساختمان‌سازی و خودروسازی از بزرگ‌ترین صنایع مصرف‌کننده آلومینیوم در دنیا محسوب می‌شوند. با در نظر گرفتن مصرف صنایع از آلومینیوم در ایران می‌توان میزان مصرف هر محصول از صنایع پایین‌دست آلومینیوم را محاسبه کرد و با توجه به آمار صادرات و واردات آن دست از محصول (بدون در نظر گرفتن میزان انبار شده) به مقدار قابل قبولی از میزان تولید محصول دست یافت. نمودار ۱، سهم مصرف محصولات پایین‌دست صنعت آلومینیوم را نشان می‌دهد.

                           
با توجه به این نمودار و میزان واردات و صادرات این محصولات در سال گذشته (بدون در نظر گرفتن انبار محصولات) می‌توان مقدار تولید هر محصول را تخمین زد. طبق این محاسبات و میزان ظرفیت تولید هر یک از این محصولات، نرخ بهره‌برداری برای هر کدام از محصولات پایین‌دست صنعت آلومینیوم را می‌توان به‌دست آورد. نمودار ۲، نرخ بهره‌برداری از ظرفیت تولید هر یک از محصولات پایین‌دست را برای سال گذشته نشان می‌دهد.

                        
با توجه به این نمودار، پروفیل و لوله‌های آلومینیومی که سهم قابل توجهی در مصرف صنایع ایران را دارا هستند، کمترین نرخ بهره‌برداری را رقم زدند. در مقابل واحدهای تولیدکننده فویل آلومینیومی، ریخته‌گری قطعات آلومینیومی و واحدهای تولید پودر آلومینیوم در رتبه‌های اول تا سوم، عنوان پربازده‌ترین واحدها را به‌خود اخصاص دادند.