چیزی به اسم قاچاق خاک وجود ندارد

به گزارش می متالز، آنها بر این باورند که خبرهایی از این دست بیشتر زاییده فضای مجازی است. با این وجود همچنان برخی از فعالان محیط زیست، بر این موضوع تاکید دارند که این روند در کشور ادامه دارد و باید مانع ادامه این روند شد زیرا قاچاق خاک درنهایت پیامدهای زیست‌محیطی جیران‌ناپذیری به‌ همراه خواهد آورد.

کنترل قاچاق خاک

در همین زمینه، علی مریدی، مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست، بیان کرد: واقعیت این است که در سال‌های گذشته با مقوله‌ای به‌نام قاچاق خاک مراتع و مزارع روبه‌رو بودیم. قاچاق خاک‌های مراتع و مزارع بیشتر از استان‌های جنوبی از جمله استان فارس بود اما در سال ۱۳۹۷ گزارشی با این محتوا به‌دست ما نرسیده است. همچنین تا امروز نیز گزارشی مبنی بر قاچاق خاک‌های معدنی، دریافت نکرده‌ایم.
وی در ادامه بابیان اینکه از ۴ سال گذشته، موضوع صادرات خاک دارای اهمیت ویژه شده است، افزود: قاچاق خاک از ابتدای دهه ۸۰ شروع شد و هنوز ادامه دارد البته در سال‌های اخیر به دلیل کم شدن تقاضا و افزایش حساسیت‌ها، قاچاق خاک کنترل شده است. اهمیت حفظ خاک‌های کشاورزی باعث شد روند صادرات آن متوقف شود. درحال‌حاضر فقط خاک‌های صنعتی و معدنی به کشورهای دیگر صادر می‌شود.
این مقام مسئول با بیان اینکه صادرات خاک‌های معدنی از گمرکات رسمی کشور ادامه دارد، گفت: سال ۱۳۹۶ انواع خاک‌رس و خاک‌رس نسوز از گمرکات شهید رجایی، گلدشت، آستارا و مشهد به چین، عراق، هند و امارات صادر شده است. وزن این محموله‌ها افزون بر ۳۷۷ میلیون و ۷۵۷ هزار و ۱۳۷ کیلوگرم، به ارزش ۷۶۰ میلیون و ۲۱۳هزار دلار بوده است. این مقام مسئول در پاسخ به این پرسش که در رسانه‌ها مطرح شده به‌بهانه صادرات، گل خاک کشاورزی ایران، قاچاق می‌شود. دیدگاه شما درباره این موضوع چیست، بیان کرد: آن‌قدر حجم جابه‌جا کردن این خاک کم است که بررسی آن چندان موضوعیت ندارد. شاید از لحاظ رسانه‌ها موضوع‌هایی از این دست جالب است اما از نظر زیست محیطی چندان تاثیرگذار نیست. صادرات خاک در مقابل فرسایش خاک عدد ناچیزی است. به گفته وی، سالانه ۱۶.۷ تن در هکتار، خاک زمین فرسایش می‌شود که این عدد ۱۰ هزار برابر صادرات خاک است.
مریدی در پاسخ به این پرسش که خاک ایران به کدام کشورها و با چه هدفی صادر می‌شد، بیان کرد: مقصد خاک‌های قاچاق‌شده به طور عمده کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به‌ویژه امارات و قطر است که در امارات برای ساخت جزایر مصنوعی و در قطر برای خشک کردن دریا استفاده می‌شود.
مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست در ادامه با اشاره به ارزش بالای خاک‌های معدنی کشور گفت: خاک‌های معدنی که برای تولید فولاد، آهن و مس استفاده می‌شود و ارزش اقتصادی بالایی دارد، در قالب صادرات و از مبادی رسمی از کشور خارج می‌شوند که با توجه به ارزش بالای این نوع خاک، صادرات آن به محیط‌زیست و اقتصاد کشور ضربه می‌زند.
مریدی با بیان اینکه خاک، عنصر ارزشمندی است و برای صادرات آن هم باید مبلغ واقعی آن گرفته شود، اظهار کرد: اعتقاد من این است که باید خاک معدنی را که ارزش اقتصادی بالایی دارد در کشور به فولاد و مس تبدیل کنیم و محصول و کالای تولیدشده را از کشور صادر کنیم تا ارزش‌افزوده و فرصت‌های اشتغال آن برای کشور خودمان باشد و به عبارت ساده از خام‌فروشی خودداری کنیم. این مقام مسئول در جمع‌بندی این موضوع افزود: موضوع قاچاق خاک را باید از نظر زیست محیطی بررسی کرد. باید به این نکته‌ها اشاره کنم که سالانه شاهد فرسایش ۲۰ هزار میلیارد تنی خاک در ایران هستیم. به همین دلیل موضوع صادرات خاک در مقایسه با فرسایش چندان اهمیت ندارد. دوم اینکه بر اساس قانون، در سال‌های اخیر صادرات خاک کشاورزی ممنوع شده است. از این‌رو هیچ‌گونه صادراتی در این زمینه انجام نمی‌شود. موضوع سوم، قاچاق خاک است که در امسال، گزارشی مبنی بر اینکه خاک کشور قاچاق شده، به‌دست ما نرسیده است.

حمل خاک نیازمند بارکش است

در این زمینه، سیدحسین حسینی محمدی، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان بوشهر نیز اظهار کرد: در استان بوشهر تا امروز گزارشی مبنی بر قاچاق خاک به سازمان صنعت، معدن و تجارت استان نرسیده است. فعالان معدنی، اقدام به صادرات سیمان، کلینکر، مصالح ساختمانی، سنگ لاشه و گچ می‌کنند.
وی در ادامه بابیان اینکه واحدهایی که از سازمان، پروانه بهره‌برداری دریافت کردند، مصالحی که فرآوری شده است را صادر می‌کنند، گفت: آمار رسمی صادرات مواد معدنی در گمرکات کشور موجود است و می‌توان به‌راحتی به آن استناد کرد.
این مقام مسئول در پاسخ به این پرسش که سخنان شما با توجه به آمار رسمی است، در حالی که شنیده‌ها حاکی از قاچاق خاک است، گفت: خاک، ماده معدنی کوچکی نیست و برای حمل و جابه‌جایی آن نیاز به کشتی، یدک‌کش و کامیون است و جابه‌جایی آن با وسایل حمل‌ونقل، چندان از نظرها دور نمی‌ماند. وی در پایان گفت: با قاطعیت می‌گویم در استان ما چنین گزارشی نرسیده است.
چندی پیش گزارشی مبنی بر اینکه کلینکر به‌صورت قاچاق از استان خارج می‌شود، به‌دست ما رسید که بازرسان سازمان در کوتاه‌ترین زمان ممکن به آن رسیدگی کردند.

معادن هرمزگان حجیم هستند

در این زمینه خلیل قاسمی، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت هرمزگان نیز بیان کرد: خاک، طلا یا حتی ماده مخدر نیست که بتوان آن را در کالاهای دیگر جاسازی و مبادرت به قاچاق آن کرد. شاید بتوان ۲۰ کیلو خاک را قاچاق کرد اما اینجا این پرسش مطرح است که طرف خریدار با ۲۰ کیلو خاک کشاورزی یا معدنی، چه اقدامی می‌تواند انجام دهد. این مقام مسئول بابیان اینکه جابه‌جا کردن خاک در مقیاس زیاد نیاز به وسایل حمل‌ونقل دارد، خاطرنشان کرد: به‌نظر من این خبر شایعه فضای مجازی است و نمی‌توان چندان به سندیت آن اطمینان کرد. من در واقعیت شاهد چنین روندی نبودم و با قاطعیت اعلام می‌کنم که نمی‌توان به این گزارش‌ها اطمینان کرد.
قاسمی در پایان افزود: معادن هرمزگان مانند گچ و سنگ‌آهن، بیشتر حجیم هستند. جابه‌جایی این مواد نیازمند وسایل حمل‌ونقل و بارنامه است و باید از مسیر مشخصی آن را منتقل کرد.

موضوع را جدی بگیریم

این درحالی است که، حسین بشارتی، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات خاک و آب، اظهار کرد: برخی به بهانه صادرات محصولات گلدانی، خاک صادر می‌کنند و برخی هم در پوشش سیمان این کار را انجام می‌دهند. وی ادامه داد: این برای کشور یک فاجعه است. شاید در کوتاه‌مدت اثرات این اتفاق خود را نشان ندهد اما نسل آینده به راحتی از کنار این موضوع نخواهد گذشت و ما را نخواهد بخشید.
این پژوهشگر برگزیده جشنواره بین‌المللی خوارزمی خاطرنشان کرد: امیدواریم مسئولان، موضوع قاچاق خاک را جدی بگیرند چون خاک یک منبع تجدیدناپذیر یا دیرتجدیدپذیر است و تشکیل یک سانتی‌متر از آن سال‌ها زمان می‌برد، بنابراین باید از آن محافظت کنیم. این خاک مثل یک سفره است که همه از آن بهره می‌برند و اگر فقیر شود همه ضرر می‌کنند.
گفتنی است، مسعود منصور، معاون حفاظت و امور اراضی سازمان ‌جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری نیز در گفت‌وگو با ایسنا، بیان کرد: خبر قاچاق خاک از سال ۹۵ در کشور رواج یافته اما از آنجایی‌که قانون‌گذار صدور هر گونه خاک کشاورزی، مرتعی و نباتی را به خارج از کشور ممنوع کرده، دستگاه‌های متولی خاک باید به سرعت دور هم بنشینند و با قاچاق خاک از کشور مقابله کنند. صادر کردن خاک حاصلخیز کشور با هیچ منطقی مجاز شمرده نمی‌شود و همه دستگاه‌ها باید در این زمینه حساسیت‌ داشته باشند.