درس هایى براى آزادسازى شتاب زده اقتصاد

به گزارش می متالز، دکتر پیمان مولوی - مشاور تامین مالی و سرمایه گذاری خارجی - اظهار داشت: راهى که کشورهاى درحال توسعه براى حرکت از بازارهای دولتى به آزاد پیموده اند می تواند براى ما در ایران آموختنی هاى زیادى داشته باشد. لهستان، چین و روسیه کشورهایى هستند که می توانند براى ما سنگ محک مناسبى در چگونگى اتخاذ تصمیم هاى مناسب باشند. لهستان موفق ترین کشور در بین کشورهاى اروپاى شرقى است و چین در 3 دهه گذشته سریع ترین نرخ رشد را در میان اقتصادهاى عمده داشته و روسیه هم پس از تجزیه با بحران هاى مالى بسیارى روبه رو بوده است. لهستان با سیاست شوک درمانى شروع کرد تا تورم شدیدش را به سطح متعادلى برساند و استفاده محدود و اولیه از این سیاست ها باعث شد بسیارى فکر کنند لهستان یکى از نمونه هاى گذار با استفاده ازشوک درمانى است. اما این تصور اشتباه و نادرست از آب درآمد، دست اندرکاران لهستانى دریافتند شوک درمانى براى پایین آوردن تورم خوب است، اما براى تغییرات اجتماعى مناسب نیست، بنابراین براى خصوصى سازى اقتصادشان به تدریج گرایى متوسل شدند در عین حال سعى کردند همزمان با ایجاد ساختارها و نهادهاى اساسى اقتصاد بازار، مثل بانک هایى که در عمل وام اعطا می کردند و یک نظام قضایى که از اجراى قراردادها حمایت و ورشکستگى ها را به طور منصفانه حل و فصل می کرد، اقدام کنند.

وی ادامه داد: مدیران کلان و سیاستگذاران لهستانى به درستى تشخیص داده بودند بدون ایجاد این نهادها، اقتصاد بازار نمی تواند درست عمل کند. برخلاف این کشور در جمهورى چک و روسیه خصوصی سازى به طور افسار گسیخته اى با مدل شوک درمانى و خصوصی سازى شرکت ها قبل از خصوصى سازى بانک ها انجام شد. در این مسیر بانک هاى دولتى اقدام به پرداخت وام هاى ارزان قیمت به شرکت هایی کردند که مورد توجه دولت بودند.

مشاور تامین مالی و سرمایه گذاری خارجی گفت: در لهستان شرکت ها مجبور شدند تا تجدید ساختار کرده و به مرور خود را آماده کنند اما در جمهورى چک و روسیه قبل از تجدید ساختار بسیارى از شرکتها در دام الیگارش ها افتادند و هیچگاه به کیفیت مورد نظر بازار نرسیدند. لهستان جدا از توجه به کنترل تورم (که البته بسیار مهم است) به موارد دیگر نیز اهمیت داد، مثل حمایت مردمى از اصلاحات که مستلزم پایین نگه داشتن نرخ بیکارى، اعطاى مزایاى بیکارى مناسب، تعدیل مقرری ها به دلیل تورم افسارگسیخته سال هاى قبل و ایجاد زیربناهاى نهادى لازم براى عملکرد یک اقتصاد بازار بود. درست در نقطه مقابل روسیه در چین نیز سیاست هایى اعمال شد که رشد 2 رقمى این کشور را براى 3 دهه رقم زد. در حالى که چین در دهه نود با نرخ متوسط 10 درصد در سال رشد کرد، روسیه به طور متوسط سالانه 5 درصد اقتصادش کوچکتر می شد. در چین تعداد فقرا در آن سال ها از 358 میلیون به 208 میلیون نفر در کمتر از 7 سال رسید (1990- 1997میلادی/ 1378-1369 شمسی).
دکتر مولوی در خاتمه گفت: چین براى برنامه آزادسازى اقتصادى از کنث آرو و جوزف استیگلیتز کمک خواست، آرو برنده جایزه نوبل اقتصاد و متخصص کارکرد بازارها بود و به چین در برنامه اصلاحى خود بسیار کمک کرد، تفاوت وى با سایر معلمان گذار اقتصادى که با کتاب هاى درسى علم اقتصاد زیر بغلشان وارد روسیه شدند، این بود که به محدودیتهای الگوهاى کتابى واقف بود. امروز پس از 30 سال نتیجه روشهایى که چین و لهستان در پیش گرفته اند به طور کامل مشخص و ملموس هستند، اما در روسیه شاهد اقتصادى هستیم که همه به ناکارآیى و فساد در آن آگاهیم. امیدوارم در کشورمان ایران نیز قبل از اجراى شوک درمانى هایى همانند خصوصى سازى؛ ساختارسازى و نهاد سازى را جدى بگیریم، الگو گرفتن از کشورهاى موفق در این مسیر مى تواند زمان را براى ما حفظ کند.

دکتر پیمان مولوی مشاور تامین مالی و سرمایه گذاری خارجی