پروژه پتانسیل‌یابی روی در سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور

 این پروژه از آبان ماه 1395 توسط اداره اکتشاف مرکز پژوهش‌های کاربردی سازمان زمین‌شناسی آغاز و در مرحله تهیه گزارش است.
در این پروژه محورهای اصلی استخراج واحدهای سنگی مستعد کانیسازی روی و دسته‌بندی آن‌ها بر اساس تیپ‌های شناسایی‌شده در ایران، معرفی مناطق پتانسیلدار روی با استفاده از پردازش اطلاعاتی جهت ادامه مراحل بعدی اکتشاف، کنترل صحرایی محدوده‌های معرفی‌شده شامل برداشت نمونه‌های سنگی و آنالیز آن‌ها، تهیه گزارش و نقشه برای محدوده‌های هر ورقه یکصدهزارم و تهیه اطلس پتانسیل روی در ایران مدنظر قرارگرفته است.
هدف از اجرای این پروژه معرفی مناطق جدید پتانسیلدار روی برای ادامه مراحل بعدی اکتشاف بوده که با تلفیق کلیه لایه‌های اطلاعاتی موجود چون داده‌های سنگ‌شناسی و ساختاری، سنگ میزبان و تیپ‌های احتمالی کانی سازی، ژئوشیمیایی، ژئوفیزیک هوایی دورسنجی و داده‌های مربوط به اندیس‌های روی درنهایت محدودهای مستعد برای پی‌جویی در هر برگه 1:100000 معرفی می‌شود. با توجه به داده های اطلاعاتی برگه های یکصدهزارم وتیپ های شناسایی شده در ایران این پروژه برای 294 ورقه یکصد هزارم انجام گرفته است که برای هر ورقه گزارشات آن تهیه شده وگزارش 13 استان به اتمام رسیده است.
لایه‌های اطلاعاتی مورداستفاده در این پروژه داده‌های ژئوشیمیایی رسوب آبراهه‌ای، داده‌های کانی سنگین مرتبط با کانی سازی روی، داده‌های زمین‌شناسی 1:100000 و 1:250000 ، شناسایی واحدهای سنگی مستعد و ساختارهای تکتونیکی، پردازش تصاویر ماهواره ترا سنجنده استر، استخراج آلتراسیون ها و تهیه نقشه‌های آن، لایه معادن و اندیس‌های موجود مرتبط با کانی سازی روی شامل 889 معدن- اندیس –معادن متروکه سرب و روی، محیط‌های مناسب کانه زایی سرب و روی در ایران در مقیاس یک میلیونیم است.
در این راستا کنترل صحرایی در استان های یزد و کرمان انجام گرفته و نمونه‌های برداشت‌شده آنالیز ‌شده‌اند. با بررسی‌های صحرایی گسترده‌تر می‌توان امیدوار بود که معادن روی که غیرفعال شده‌اند دوباره فعال شوند.
بر طبق بررسی ها، قیمت روی در 8 سال اخیر سیر صعودی داشته است و در سال جاری میلادی با شدت بیشتری در مسیر رشد حرکت کرده و در اواخر سال قیمت این فلز حول رقم ۲۵۰۰ دلار در هر تن نوسان داشته است. از نظر فعالان بازار روی و تحلیلگران این بازار، قیمت‌ها در سه‌ماهه اول سال آینده میلادی در بورس فلزات شانگهای به 3500 دلار افزایش خواهد یافت. اگر پیش‌بینی‌ها تحقق یابد در سال آینده شاهد رشد قیمت‌ها خواهیم بود.
فلز روی در سال جاری رشدی 40 درصدی داشته و بهترین عملکرد را در میان فلزات صنعتی به خود اختصاص داده است. رشد روی به دلیل نگرانی‌ها در خصوص کمبود این فلز بوده است. فلز روی از اوج‌گیری قیمت فولاد،‌ تعطیلی معادن و کاهش تولید، سود برده است. این موضوع به این دلیل است که این فلز در چین بازیافت شده و مجدداً به بازار عرضه می‌شود.
تحلیلگران معتقدند افزایش تقاضا در صنایع پایین‌دستی به ویژه صنعت گالوانیزه که 60 درصد روی جهان در این صنعت مورداستفاده قرار می‌گیرد و کاهش عرضه دو عامل مهم در رشد قیمت‌ها خواهد بود. علاوه بر آن بر اساس مستندات جهانی، موجودی انبارهای روی در مسیر نزولی قرار داشته و هم‌اکنون در کمترین سطح در 3 سال گذشته ایستاده است. با توجه به افزایش عمر معادن روی در اقصی نقاط جهان، کاهش عیار و مشکلات دستیابی به مواد معدنی در کنار افزایش هزینه فرآوری، شاهد کاهش عرضه و افزایش قیمت تمام‌شده هستیم.
لازم به ذکر است که روی بیست و سومین عنصر در پوسته زمین از نظر فراوانی است و بسیاری از سنگ‌های معدنی سنگین استخراج‌شده حاوی ۱۰٪ آهن و ۴۰-۵۰٪ روی هستند. چهارمین فلز متداول و مورداستفاده بوده و بعد از آهن، آلومینیوم و مس بیش‌ترین فلزی تولیدی است. فلز روی ازجمله پرمصرف‌ترین فلزات غیر آهنی محسوب می‌شود، به‌گونه‌ای که از لحاظ مصرف بعد از آلومینیوم، مس و فولاد در رتبه چهارم از این منظر قرار دارد.روی برای آبکاری فلزها و به‌طور گسترده در صنعت خودروسازی استفاده می‌شود. پوشش روی اقتصادی‌ترین روش افزایش محافظت از فولاد در برابر خوردگی است که سالانه حدود ۴ درصد سود ناخالص داخلی کشورهای غیرصنعتی را از بین می‌برد.ازجمله مهم‌ترین و جدیدترین کاربردهای فلز روی و آلیاژهای اصلاح‌شده آن، استفاده در ساخت وسایل الکترونیکی نظیر تلفن‌های همراه، تبلت است.