زیرساخت‌های مصرف ۵۵ میلیون تن فولاد آماده نیست

به گزارش می متالز، درباره چشم‌انداز صنعت فولاد و مسائل و مشکلات آن، با محمدرضا کسایی، بازنشسته ذوب آهن اصفهان و معاون مهندسی شرکت فولاد تکنیک به گفت‌وگو نشسته ایم که در ادامه می‌خوانید.

آیا گمان می‌کنید به چشم‌انداز ۱۴۰۴ که تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در نظر گرفته شده است، دست پیدا می‌کنیم؟

 مطالعات طرح جامع فولاد که از سوی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) و همچنین شرکت ملی فولاد ایران انجام شده، از سوی مشاور این طرح یعنی شرکت فولاد تکنیک انجام شده است. در حقیقت منبع هر گزارشی درباره طرح جامع فولاد، بر مبنای فولاد تکنیک خواهد بود و اگر منبع دیگری گزارش‌هایی ارائه کند برگرفته از فولاد تکنیک است. از این رو اگر در این افق ۵۵ میلیون تن فولاد در نظر گرفته شده، کارشناسی شده بوده است و کشور تا سال ۱۴۰۴ به این میزان تولید خواهد رسید.

براساس چشم‌انداز فولاد، از میزان ۵۵ میلیون تن فولاد تولید شده باید ۳۰ میلیون تن به مصرف داخلی برسد و ۲۰ میلیون تن به صادرات اختصاص ‌یابد. آیا گمان می‌کنید این کار عملی خواهد بود؟

البته برای مصرف فولاد در کشور باید سازمان‌هایی به غیر از سازمان‌هایی که در این زمینه فعال هستند، جوابگو باشند. باید امکانات صادرات و زیرساختارهای آن را مهیا کنند و در داخل نیز امکان ۳۰ میلیون تن فراهم شود. در داخل با توجه به جمعیت و پهناوری کشور می‌توان به مصرف ۳۰ میلیون تن فولاد در کشور رسید. یکی از راهکارهایی که در این زمینه می‌توان ارائه کرد، احیای بافت‌های فرسوده در کشور است. البته دولت به تازگی تصمیم به ساخت ۴۵۰ هزار مسکن گرفته است. تصور کنید اگر این حجم ساخت‌وساز انجام شود، بازار فولاد چه میزان رونق خواهد گرفت. گمان می‌کنم امکان مصرف ۳۰ میلیون تن فولاد به طور بالقوه در کشور وجود دارد اما برای بالفعل کردن آن باید سازمان‌های دیگر وارد کار شوند.

در شرایط کنونی، مهم‌ترین مشکلات صنعت فولاد چیست؟

مهم‌ترین مسئله در زمینه ساخت واحدهای فولادسازی این است که احداث یک پلنت زمان زیادی طول می‌کشد. برای مثال ساخت یک پلنت که باید ۳ ساله به پایان برسد ۱۰ سال طول می‌کشد و هزینه‌های بسیاری را ایجاد می‌کند. برای مثال طرح‌های هشتگانه فولاد را در نظر بگیرید که قرار بود در ۳ سال به پایان برسند اما پس از ۱۰ سال هنوز شاهدیم که آخرین طرح آن همچنان به بهره‌برداری نرسیده است. در زمینه مشکلات فولاد باید تمام سازمان‌ها به این صنعت کمک کنند، البته برخی مسائل مالی و برخی مشکلات داخلی وجود دارد و سازمان‌هایی که با فولاد مرتبط هستند باید این مشکلات را حل و فصل کنند. از سوی دیگر بروکراسی‌های طولانی دولتی، کار را برای تولیدکنندگان مشکل کرد‌ه‌اند.

آیا فکر می‌کنید فولاد توانسته است زنجیره خود را تکمیل کند؟

بسیاری از شرکت‌های فولادی در حال تکمیل کردن زنجیره خود هستند. شرکت فولاد مبارکه توانسته است زنجیره خود را تکمیل کند. شرکت میدکو نیز در حال تکمیل کردن زنجیره خود است.
اما درباره تکمیل کردن زنجیره، آن اعتقادی که سایرین دارند را من ندارم. قرار نیست هر صنعتگری یک زنجیره برای خود ایجاد کند. اگر قرار است بالادست و پایین‌دستی وجود داشته باشد، بالادستی برای پایین‌دستی مواد اولیه را فراهم می‌کند و خود به خود زنجیره تکمیل خواهد شد. ممکن است واحدی ورق تولید کند اما یک واحد دیگر در واحد خود آن را گالوانیزه و یک واحد دیگر آن را رنگی کند. در ایران آن‌قدر بروکراسی‌ها طولانی است که سبب شده است زنجیره مهم تلقی شود وگرنه واحدهای مستقل می‌توانند زنجیره را تکمیل کنند.

درباره احداث صنایع فولادی در جنوب کشور و کنار خلیج‌فارس چه نظری دارید؟

بهترین مکان برای پلنت‌های فولادی، جنوب کشور و در کنار آب‌های خلیج‌فارس است. نواحی مرکزی با مشکل آب روبه‌رو هستند و نواحی شمالی کشور نیز به دلیل جنگلی بودن و به لحاظ زیست‌محیطی، مناسب این کار نیستند اما جنوب کشور و سواحل مکران برای ایجاد واحدهای فولادی بسیار مناسب به‌شمار می‌رود.

آیا برای حمل مواد اولیه به واحدهای فولادی جنوب کشور با مشکل روبه‌رو نخواهیم شد؟

حمل مواد در برابر مشکل کم‌آبی قابل چشم‌پوشی است. برای مثال ژاپن از یک طرف مواد اولیه را وارد و از طرف دیگر محصول تولید شده را صادر می‌کند و برای این کار تمام زیرساخت‌های خود را مهیا کرده است. اگر شبکه به درستی تعریف شود و زیرساخت‌ها آماده باشند، تمام کارها به درستی پیش خواهد رفت. البته اگر تمام کارها به بخش خصوصی سپرده شود، این بخش بهتر می‌تواند کارها را پیش ببرد و البته در این زمینه دولت نیز موظف است زیرساخت‌ها و قوانین را تسهیل کند.

صنعت فولاد که در انقلاب رشد کرده است، تا چه اندازه توانسته خود را بومی‌سازی کند؟

صنعت فولاد نسبت به سایر صنایع دیگر به خوبی توانسته است خود را بومی‌سازی کند. برای مثال حدود ۳۰ سال پیش غلتک نورد وارد می‌شد، در حالی که درحال‌حاضر بیشتر غلتک‌های ساخت داخل با کیفیت خوب در کشور ساخته و تولید می‌شوند. بسیاری از قطعات و تجهیزات این صنعت در داخل ساخته می‌شوند و روز به روز نیز در حال رشد هستند.

ورود بخش خصوصی به صنعت فولاد چگونه بوده و آیا جایگاه واقعی خود را در این صنعت یافته است؟

موضوع این است که باید تمام کار را به بخش خصوصی سپرد چراکه بخش خصوصی به بهترین وجه می‌تواند خود را اداره کند. بخش دولتی باید تنها ناظر بر این امر باشد. بخش خصوصی واقعی به بهترین شکل ممکن قادر است سود و زیان خود را محاسبه کند. از این رو این بخش باید به درستی هدایت شود و بخش دولتی نیز با بروکراسی‌های دست و پاگیر مانع تولید نشود.

چشم‌انداز صنعت فولاد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

صنعت فولاد جزو صنایعی به‌شمار می‌رود که چشم‌انداز خوبی را می‌توان برای آن متصور بود. بیشتر کارهای اجرایی در این صنعت از طراحی تا اجرای یک پلنت را می‌توان در داخل انجام داد و چندان لازم نیست از خارج کمک بگیریم.
بسیاری از قطعات در داخل ساخته می‌شوند و مهندسی طراحی کارخانه و فرآیند نیز در داخل انجام می‌شود اما موضوع این است که اگر بخواهیم از فناوری عقب نمانیم، باید با جهان در ارتباط باشیم.