بررسی معادلات سیاسی و اقتصادی تاثیرگذار بر معدن

کیوان جعفری‌طهرانی رئیس امور بین‌الملل انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران سخنران یکی از پنل‌های آن بود که بخشی از سخنان او به این شرح می‌آید.  جعفری‌طهرانی در ابتدا به زمان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری کشور، اشاره و اظهار کرد: بسیاری از طرف‌های خارجی در انتظار این انتخابات هستند، زیرا معتقدند نتیجه انتخابات بر روابط سیاسی و تجاری ایران با سایر کشورها تاثیرگذار است. وی در ادامه به روابط امروز بین کشورها و تاثیر رویدادهای داخلی آنها بر قیمت‌ها پرداخت و در این‌باره گفت: حمله اخیر امریکا به سوریه روی نرخ نفت و حتی سایر کامودیتی‌ها تاثیر گذاشت. با توجه به اینکه منطقه دچار تنش است و حمله‌های تروریستی پی‌درپی در بیشتر نقاط جهان اتفاق می‌افتد، هیچ‌کس نمی‌تواند برنامه‌ریزی و پیش‌بینی دقیقی درباره نرخ کامودیتی‌ها داشته باشد، بنابراین پیشنهاد من این است چون شرایط و نوسانات بازار به حدی شدید است که نمی‌توان به سادگی آن را تحلیل و پیش‌بینی کرد پس تصمیم نهایی باید به طور فردی اتخاذ شود و به پیش‌بینی‌های شرکت‌های تحلیلگر اطمینان نشود. رئیس امور بین‌الملل انجمن سنگ‌آهن سپس به تغییر وضعیت بازار قطر اشاره کرد و گفت: در کنفرانس سال گذشته که با نام واردات بیلت به منطقه منا برگزار شد همه معتقد بودند بازار قطر بازار خوبی است، اما امروز اعلام می‌کنم قطر دیگر خوب نیست چون این کشور به‌تازگی اعلام کرده در ساخت، تجهیز و راه‌اندازی استادیوم‌های موردنیاز جام جهانی ۲۰۲۲ میلادی تجدیدنظر می‌کند و حتی آنها را به نصف کاهش می‌دهد.

علت این تصمیم، علاوه بر مشکلات مالی، جمعیت محدود این کشور است. جمعیت محدود قطر نیاز به این تعداد استادیوم ندارد و در عمل پس از برگزاری بازی‌ها، این استادیوم‌ها قابل استفاده نیستند. این مسئله نشان می‌دهد بازار کشورها همواره مطلوب نیست و تنگنای مالی برای همه وجود دارد.وی در ادامه سخنرانی خود در سومین کنفرانس شمش فولاد و مواد خام فولادسازی منطقه منا به بیاناتی از رهبر معظم انقلاب با این مضمون اشاره کرد که تا حد امکان معدن و محصولات معدنی باید جایگزین نفت شود و افزود: این ایده خوبی است و کشورهای منطقه مانند عربستان هم آن را دنبال می‌کند. این مسئله نیاز به تامل و سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی دارد. کشور عربستان توانست با جذب سرمایه خارجی، شرکت معادن خود را توسعه دهد، هر چند جایگزینی معدن که یک درصد از تولید ناخالص داخلی را شامل می‌شود با نفت که سهم ۲۳ درصدی در تولید ناخالص داخلی دارد، کار سختی است. در کشور ما سهم مواد معدنی با محصولات بالادستی خود که شامل حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی و همچنین عملیات بندری می‌شود در مجموع به کمتر از ۶ درصد در تولید ناخالص داخلی می‌رسد. به طور طبیعی۶ درصد نمی‌تواند جایگزین ۲۳ درصد نفت شود و این جایگزینی به زمان نیاز دارد.

مسائل متعددی در این عقب‌ماندگی دخیل بودند که مهم‌ترین آن، تحریم بود. این مسئله تا حدودی تسهیل و پیشرفت‌هایی در زمینه جذب طرف‌های خارجی برای همکاری با ایران حاصل شده است، البته در جذب سرمایه‌گذاری خارجی اتفاق ویژه‌ای نیفتاد و تنها به بازدیدهایی محدود شد، اما تمایل طرف‌های خارجی را جذب کرد و اگر آنها یقین یابند که بار تحریم‌ها سبک‌تر می‌شود، جذب سرمایه‌گذاری خارجی عملی می‌شود. جعفری‌طهرانی در ادامه افزود: معدن یکی از بخش‌هایی است که در ایران به شدت به جذب سرمایه‌گذاری نیاز دارد. پیشرفت‌ها و انتظارها در بخش معدن هنوز به واقعیت تبدیل نشده به ویژه معادن بخش خصوصی که از نوسانات اخیر قیمتی بیشترین ضربه را خورده‌اند. این شانس وجود دارد که ایران با این تنوع مواد معدنی که سبب شده جزو ۱۰ کشور برتر دنیا در این زمینه قرار گیرد، بتواند در جذب سرمایه‌گذاری خارجی موفق شود، ولی پیش از جذب سرمایه‌گذاری خارجی بهتر است سرمایه‌گذاران ایرانی خارج از کشور در ابتدا و در فاز نخست حضور پیدا کنند و در پروژه‌های معدنی و صنایع بالادستی مانند ساخت کارخانه‌های کنسانتره، گندله و آهن اسفنجی سرمایه‌گذاری کنند.

جعفری‌طهرانی، رئیس امور بین‌الملل انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران در ادامه به ۳ موضوع اصلی شامل زنجیره ارزش فولاد بالادست در ایران، پارامترهای تاثیرگذار بر تولید کنسانتره، گندله و آهن اسفنجی در ایران و تولید و مصرف کنسانتره، گندله و آهن اسفنجی در منطقه منا پرداخت و در سخنان خود در این باره زنجیره ارزش فولاد در پایین دست را بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ میلادی (۱۳۹۳ تا ۱۳۹۵ خورشیدی) تشریح کرد و توضیح داد: ایران در سال ۲۰۱۴م حدود ۳۰/۳ میلیون تن کنسانتره تولید کرد که این رقم در سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶م به ترتیب به ۴۳/۶ و ۴۴/۳ میلیون تن رسید. همچنین در تولید گندله تولید از ۲۱/۷ میلیون تن در سال ۲۰۱۴م به ۳۲ میلیون تن در انتهای سال ۲۰۱۶م رسید. تولید آهن اسفنجی هم از حجم ۲۲/۳ میلیون تن به ۲۴ میلیون تن رسید. تولید بیلت از ۲۲/۵ میلیون تن به تولید ۲۹/۸ میلیون تن رسید و تولید محصولات فولادی از ۳۲/۲میلیون تن در سال ۲۰۱۴م به ۴۳/۴ میلیون تن در انتهای سال ۲۰۱۶م رشد کرد.
وی افزود: رشد تولید کنسانتره در دو سال گذشته میلادی حدود ۱۵/۲ درصد، گندله ۲۸/۲ درصد، آهن اسفنجی ۲/۴درصد، شمش فولادی ۹/۵ درصد و محصولات فولادی ۱۹/۲ درصد بود. همچنین از ابتدای سال ۲۰۱۷ میلادی (اواسط دی ۱۳۹۵) تا پایان فوریه (اواسط اسفند ۱۳۹۵) تولید کنسانتره در ایران ۵/۵ میلیون تن و تولید گندله، آهن اسفنجی، بیلت و محصولات فولادی به ترتیب ۴/۸ میلیون تن، ۲/۶میلیون تن، ۲/۳ میلیون تن و ۰/۴ میلیون تن ثبت شده است. جعفری‌طهرانی در ادامه به موضوع کاهش تولید ۴/۵ درصدی سنگ‌آهن در سال گذشته میلادی نسبت به افق ۱۴۰۴ خورشیدی پرداخت و معضل را در بسته شدن درصد چشمگیری از معادن بخش خصوصی در مقیاس کوچک و متوسط، عنوان و ابراز امیدواری کرد که در امسال میلادی، امکان افزایش تولید سنگ‌آهن دانه‌بندی فاین و لامپ از سوی هر دو بخش خصوصی و دولتی و به‌ویژه دولتی وجود داشته باشد.وی همچنین اشاره‌ای به میزان ذخایر سنگ‌آهن ایران کرد و گفت: حجم منابع سنگ‌آهن ایران بیش از ۴/۶میلیارد تن برآورد شده که از این میزان ۳/۱میلیارد تن ذخیره شناسایی شده است و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۵ میلادی (چشم‌انداز ۱۴۰۴) ۱/۴ میلیارد تن از این ذخایر در تولید ۵۵ میلیون تن فولاد استفاده شود، هر چند با باقی مانده ذخایر قطعی که ۱/۷ میلیارد تن است برای ادامه تولید فولاد با ظرفیت حدود ۵۵ میلیون تن نیاز به اکتشافات جدید است.