مطالعه رسوب‌شناسی و ژئوشیمی رسوبی تالاب‌های زاغمرز انجام شد.

به گزارش می‌متالز، تالاب­‌های زاغمرز به مساحت 200 هکتار در شرق استان مازندران و در فاصله 200 تا 300 متری جنوب دریای خزر در شمال شهرستان نکا-بهشهر واقع شده است. راه دسترسی به این تالاب­‌ها از طریق جاده ساری-گرگان و جاده فرعی نکا به زاغمرز و همچنین جاده فرح‌­آباد به گهرباران است.

 تالاب­‌های زاغمرز­ شامل چهار بخش است که در امتداد شرقی-غربی و به موازات ساحل جنوبی دریای خزر کشیده شده­‌اند و عبارتند از تالاب لپو (شامل بخش شرقی و غربی)، تالاب شیرخوان (شیرخان) و تالاب پلنگان و مجموع این تالاب­‌ها را در اصطلاح محلی لپو می­‌نامند.

 این تالاب از شمال به بندر امیرآباد، از شمال­غرب به مجتمع صنعتی کشتی‏‌سازی ایران صدرا و نیروگاه برق نکا، از شرق به خلیج گرگان و میان‌کاله و از جنوب به باغ­‌های مرکبات و زمین­‌های کشاورزی محدود می­‌شود.

در سیستم طبقه‌­بندی کنوانسیون رامسر این تالاب‌­ها در گروه تالاب­‌های ساحلی، شامل دون­‌های ماسه­‌ای، دماغه‌­ها، خور و سیستم­‌های تپه‌ای و  دون­‌های مرطوب ساکن قرار می‌­گیرد. البته در برخی منابع این تالاب را در گروه تالاب­‌های ساخت انسان (آببندان) نیز قرار می­‌دهند.

 تالاب­‌های زاغمرز در پلیستوسن با دریای خزر در ارتباط بوده و در مقاطع زمانی بعدی با قطع ارتباط با دریای خزر بخشی از خلیج گرگان محسوب می‌شدند که اثر این خویشاوندی دیرینه با خلیج به صورت مانداب­‌هایی در حد فاصل خلیج گرگان و پلنگان قابل شناسایی می‌باشد. امروزه تغذیه این تالاب­‌ها توسط آب­‌های جوی و رودخانه­‌های محلی است که سبب کاهش شوری آب شده است.

 با ایجاد لنز غیر قابل نفوذ میان تالاب و دریای خزر، ارتباط میان آب تالاب و دریا از میان رفته و تأثیرپذیری آن به حداقل رسیده است و شرایط برای کاهش شوری آب تالاب فراهم شده است.

تالاب­‌های زاغمرز در منطقه دشت ساحلی قرار دارند و با رسوبات کواترنری احاطه شده است و با توجه به ورود رودخانه تسکارود از شاخه­‌های نکارود به تالاب لپو، برخی عناصر نادر خاکی نظیر ایتربیم، ایتریم، سریم، نئودیمیم و گادولینیم در رسوبات بستر آن مقادیر بالاتری نسبت به میانگین پوسته قاره‌ای، رودخانه­‌ای و متوسط عناصر در منطقه نشان می‌دهند. همچنین مقدار اورانیم و توریم در رسوبات بخشی از بستر تالاب لپو دو تا سه برابر میانگین پوسته قاره­ای است.

کانی­‌های سنگین غیرفلزی مشاهده شده در مقاطع میکروسکوپی رسوبات بستر تالاب، شامل پیروکسن، آمفیبول، بیوتیت، کلریت، زیرکن، روتیل و آپاتیت می­باشد که فراوانی آن­ها از کانی­‌های فلزی بیشتر است. کانی­‌های فلزی شامل هماتیت، مگنتیت، ایلمنیت و پیریت است.

تمرکز برخی آلاینده‌های زیست محیطی مانند کبالت، سرب، کادمیم و نیکل در بخش­‌های شمالی تالاب و همجوار با بندر امیرآباد، کشتی­‌سازی صدرا و نیروگاه نکا در مقایسه با سایر نقاط قابل توجه است، منشأ احتمالی این عناصر مرتبط با فعالیت­‌های آنتروپوژنیک نظیر رسوبات آلوده اتمسفری ناشی از کارخانه‌­های صنعتی، پساب مناطق آلوده است که وارد اکوسیستم‌های آبی می­‌شود

با توجه به اهمیت تالاب­‌ها به‌عنوان زیستگاه حیات‌وحش و گیاهان آبزی، وسیله کنترل سیلاب، جلوگیری از فرسایش سواحل،  نگهداری و حفظ کیفیت آب از طریق به تله انداختن رسوبات، جلوگیری از هجوم آب شور دریا در مناطق ساحلی، به‌عنوان عامل کاهش باد،  به‌عنوان جاذبه گردشگری،  تأمین آب شرب، حفاظت کشاورزی، صنعت و تجارت، تغذیه سیستم‌های آب زیرزمینی، به عنوان پناهگاه‌های با ارزش حیات وحش و حمایت از اقتصاد محلی و صنایع روستا انجام یک سری اقدامات برای محافظت از تالاب­‌ها و تپه­‌های ماسه­‌ای در این محیط­‌ها با توجه به حساسیت‌های اکولوژیکی آنها ضروری است.

برخی عوامل طبیعی و انسانی به تپه‌­های ماسه‌­ای آسیب می‌­رسانند. عوامل طبیعی شامل فرسایش به‌وسیله امواج یا باد و آتش و عوامل انسانی نظیر توسعه صنعتی و مسکونی خیلی نزدیک به سواحل، ایجاد خطوط ارتباطی و راه­‌هایی در عرض تپه­‌ها (برای انسان­ها و جانوران)، چریدن جانوران و در بعضی موارد معدن­‌کاری است. همه این عوامل بر روی سیکل تپه‌های ماسه­‌ای، تالاب­‌ها و پوشش گیاهی روی آن تأثیر منفی می­‌گذارند و اندیشیدن راهکار در این خصوص در کوتاه‌ترین زمان ممکن ضروری به نظر می­‌رسد.

شایان ذکر است، تالاب‌ها حدود 6 درصد از سطح کره زمین را فرا گرفته‌اند و مساحت آنها در مجموع بالغ بر 885 میلیون هکتار است که حدود 214 میلیون هکتار از آن در کنوانسیون رامسر ثبت شده است. تالاب‌های ایران از لحاظ مساحت تنها مقدار ناچیزی (3/0 درصد) را شامل می‌شود اما تنوع اقلیم و شرایط ویژه توپوگرافی و زمین‌شناسی سبب ویژگی‌های منحصر به فرد این تالاب­‌ها شده است.