تبیین شاخص‌های بازار سهام کارکرد‌ها و دلالت‌های سیاستی

به گزارش می‌متالز، براین اساس هر متغیری که بتواند قیمت ســهام شرکت‌ها را متاثر سازد، بر شاخص بازار سهام نیز موثر است. بر همین اساس دو عامل بنیادین و بازاری از عوامل موثر بر قیمت ســهام و وضعیت مالی بنگاه‌ها هستند و مورد تاکید قرار گرفتند. در این پژوهش، متغیر‌های اقتصاد جهانی، وضعیت اقتصاد کلان کشور و عوامل سطح صنعت و بنگاه به عنوان عوامل بنیادین و عوامل ناشی از بازار‌های رقیب، سلامت بازار، مالی رفتاری به عنوان عوامل بازاری مورد بررســی قرار گرفتند. هرچند رشد شاخص ســهام در بلندمدت می‌تواند دلالت‌هایی از رونق و ثبات اقتصادی را به همراه داشته باشد، افزایش شاخص سهام نباید تنها هدف سیاستگذاران و مدیران اقتصادی کشور واقع شود. به این صورت که برخی عوامل همچون افزایش نرخ ارز که منجر به افزایش شاخص بازار سهام می‌شوند، لزوما برای اقتصاد کشور مطلوب ارزیابی نمی‌شوند. همچنین برخی عوامل اقتصادی مانند افزایش (کاهش) صادرات و کاهش سودآوری (زیان‌دهی) بنگاه‌ها منجر به افزایش (کاهش) شاخص بازار سهام می‌شوند که در حالت کلان اقتصادی نیز مطلوب (نامطلوب) هستند.

در این بین بر اساس نظر کارشناسان نمی‌توان کاهش یا افزایش شاخص بازار سهام را ملاک قطعی از وضعیت نظام مالی یا اقتصادی درنظر گرفت، چراکه ضروری است برای بررسی هر چه دقیق‌تر وضعیت کلان نظام مالی و اقتصادی کشور، شاخص بازار سهام در کنار سایر مولفه‌های کلان اقتصادی مانند نرخ ارز، نرخ تورم، نرخ بهره و موارد مشابه مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد. در این پژوهش همچنین توصیه‌های سیاستی در راستای حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران در رابطه با شاخص‌های بازار سهام ارائه شده است که از آن جمله می‌توان به توجه همزمان به شاخص بازار سهام و ســایر شاخص‌های اقتصادی ازجمله تورم، نرخ ارز، نرخ سود بانکی، تراز تجاری و میزان تولید و فروش بنگاه‌های اقتصادی، رصد شاخص‌های متعدد بازار سهام و اجتناب از تمرکز بر یک شاخص از آن، طراحی و ایجاد شاخص‌های جدید بازار سهام ازجمله شاخص عوامل بنیادین، شاخص نوسانات، شاخص شفافیت و شاخص هیجانات بازار اشاره کرد. شاخص بازار ســهام تحت‌تاثیر عوامل مختلف اقتصادی قرار دارد. به این صورت که همه عواملی که تاثیر فزاینده بر شاخص بازار سهام دارند، اثر مثبت بر شاخص بازار سهام ندارند و همه عواملی که اثری کاهنده بر این بازار دارند، اثر منفی بر وضعیت کلان اقتصاد ندارند.

براین اساس افزایش نرخ ارز که یکی از عوامل موثر بر شاخص بازار سهام است، بر افزایش قیمت کالا‌های وارداتی اثر منفی و بر افزایش قیمت کالا‌های صادراتی اثر مثبت دارد. به این ترتیب که این عامل موجب افزایش سودآوری شرکت‌های صادراتی و کاهش سودآوری شرکت‌های واردکننده مواد اولیه می‌شود، که خود عامل موثری بر بهبود انتظارات نسبت به سودآوری شرکت‌های صادراتی و افزایش شاخص بازار سهام به دلیل غلبه بر شرکت‌های صادرات‌محور است. افزایش تولید و فروش بنگاه عامل موثر دیگری بر شاخص بازار سهام است که بر افزایش اشتغال و افزایش درآمد ملی تاثیر مثبتی دارد که موجب افزایش سودآوری شرکت‌ها می‌شود و همین عاملی است که باعث بهبود انتظارات سرمایه‌گذاران نسبت به سودآوری شرکت‌ها و افزایش شاخص بازار سهام می‌شود. افزایش هزینه سرمایه، سومین عامل موثر بر شاخص بازار سهام است که بر کاهش سرمایه‌گذاری و رکود اقتصادی اثر منفی دارد.

در این بین این عامل موجب افزایش هزینه‌های مالی شرکت‌ها می‌شود. البته این عامل باعث تضعیف انتظارات سرمایه‌گذاران نسبت به سودآوری شرکت‌ها و کاهش شاخص بازار سهام می‌شود. چهارمین عامل تاثیرگذار بر شاخص بازار سهام، محدودیت‌های صادرات محصولات است که بر کنترل قیمت‌های داخلی و تقویت زنجیره تامین صنعت در کشور در بلندمدت تاثیر مثبت و بر کاهش درآمد‌های ارزی کشور در کوتاه‌مدت تاثیر منفی دارد. کاهش سودآوری شرکت‌های صادراتی، از دست‌دادن مشترین خارجی و دسترسی راحت‌تر مشتریان داخلی، از تاثیرات چهارمین عامل بر بنگاه‌های اقتصادی است و تضعیف انتظارات سرمایه‌گذاران نسبت به سودآوری شرکت‌ها و کاهش شاخص بازار سهام به دلیل غلبه شرکت‌های صادرات‌محور است. بهبود قواعد مالکیت و حاکمیت شرکتی از دیگر عوامل است که بر افزایش کارآیی تخصیصی و افزایش انگیزه سرمایه‌گذاری تاثیر مثبت بسزایی دارد. همین عامل سبب افزایش سودآوری شرکت و کاهش انواع فساد اجرایی در بنگاه‌های اقتصادی است.

در این بین این مورد باعث بهبود انتظارات سرمایه‌گذاران نسبت به سودآوری شرکت‌ها و افزایش شاخص بازار سهام می‌شود. آخرین عامل موثر نیز افزایش قیمت انرژی و خوراک شرکت‌های تولیدی است که برکاهش کسری بودجه اثر مثبت و بر تامین منابع برای پرداخت یارانه نقدی و کاهش انگیزه سرمایه‌گذاری اثر منفی دارد که به موجب آن سودآوری شرکت‌ها کاهش می‌یابد، در حالی که افزایش بهره‌وری شرکت‌ها در بلندمدت پیش‌بینی می‌شود. البته انتظارات سرمایه‌گذاران نسبت به سودآوری شرکت‌ها تضعیف و کاهش شاخص بازار سهام پیش‌بینی می‌شود؛ بنابراین با وجود همه این عوامل و عوامل تاثیرگذار دیگر، در چنین شرایط پیچیده‌ای، نیاز است تا سیاستگذاران اقتصادی با علم به تاثیرات متقابل این عوامل و راهبرد‌های بلندمدت پیشرفت کشور، به اتخاذ تصمیمات لازم اقتصادی اقدام کنند. لازم به ذکر است که سازمان بورس و اوراق بهادار موظف اســت به صورت حداکثری، در جهت حمایت از حقوق ســهامداران به‌خصوص سهامداران خرد اقدام کند. علاوه بر این، به عنوان یک نهاد تنظیم‌گر، این سازمان باید با استفاده از ابزار‌های در اختیار خود، بــه جلوگیری از بروز جرائم و تخلفات اقدام کند و ازسوی دیگر در ارتقای کارآیی بازار بکوشد.

منبع: دنیای اقتصاد