طلای اصفهان در منگنه تحریم داخلی و خارجی

به گزارش می‌متالز، با این حال امروز طلا با توجه به فراتر رفتن اش از یک دارایی رزرو یا برساخته‌ای تجملی، تبدیل به ماده اولیه دو صنعت مهم در جهان شده است، اولی صنایع «های‌تک» به واسطه رسانایی بالای این فلز و دیگری هنر- صنعتی که گاه ارزشی افزوده فراتر از ارزش ذاتی این فلز واسطه ایجاد می‌کند، امروز، اما بحث ما صنایع های‌تک و مانند آن نیست بلکه هنر- صنعت طلا و حوزه‌های زیرمجموعه و همپوشان آن مانند جواهرات گران بها، ماشین آلات و گوهرسنگ هاست.

اگر در اصفهان زندگی می‌کنید یا با تاریخچه صنعت طلا در این جهان‌شهر نوستالژیک آشنایی دارید، اسم تک پوش ارمنی (نمونه خاصی از النگو) را شنیده اید، امروز دیگر کمتر کسی می‌تواند بدون استفاده از ماشین آلات پیشرفته و دقیق، چنین محصول ظریفی را بسازد، مصنوعی که ارزش آن نه فقط در وزن و عیار طلا، بلکه به واسطه ظرافت هنرمندانه ساخت و پرداخت تک پوش ارمنی است، مانند این محصول البته در ساخت انواع سینه ریز، انگشتر و گوشواره یا گردن آویز زینتی کم نیست، در خارج از ایران هم چیزی شبیه به این فرآیند وجود دارد که طی چند دهه اخیر به واسطه بازار تقاضای گسترده‌ای که در محصولات خاص طلایی وجود دارد، حضور ملموس تری پیداکرده است و محصولاتی با طراحی‌های گاه شگفت انگیز تحت نام نمانام‌های معروف مانند تیفانی، شوپارد، بوچلاتی، گراف و البته در راس همه این‌ها تیفانی اند کو (Tiffany & Co) به بازار عرضه می‌شوند که ناگفته نماند، آنجا دیگر جایی برای چانه زدن بر سر اجرت ساخت و کارکرده و نکرده آن نیست بلکه این طراحی و نام برند تولیدکننده است که به چند ده گرم آلیاژ طلایی ارزش می‌دهد.

حالا برگردیم به اصفهان خودمان، شهری که جلوتر از رقبای یزدی و تبریزی اش، مدعی شماره یک بازار طلای ایران است و برخی تولیدکنندگانش هم در خارج از ایران گویا شناخته شده‌تر از داخل کشور هستند، اینجا آمار متفاوتی از کارگاه‌های طلاسازی وجود دارد، از ۱۸۰۰ تا ۲۵۰۰ کارگاه مجوز‌دار که در زمان‌های رونق صادرات منبسط می‌شوند و به وقت رکود، می‌شوند مرجع بازار دارایی رزرو! در کنار این‌ها نام بازار طلای اصفهان را می‌توان در گزارش برخی خواسته‌های صنفی در دهه ۹۰ قرن گذشته خورشیدی هم شنید، اعتراض به قانون مالیات ارزش افزوده که امروزه دیگر تبدیل به قانونی شده که مو لای درزش نمی‌رود. اما آیا اصفهان فقط چند راسته بازار طلا و تعدادی کارگاه جوش دادن طلای شکسته است؟ باید به عرض برسانم که نخیر، بسیاری از ماشین‌سازان باسابقه صنعت طلا که از اتفاق محصولاتشان در خارج و کشور‌های صاحب نام صنعت طلا مشتری دارد، اینجا در اصفهان ماشین می‌سازند، ۷۰‌درصد تولیدکنندگان ماشین آلات و صنایع طلا در استان اصفهان مستقر هستند که ۹۰‌درصد تولیدات داخلی را پوشش می‌دهند یا یکی از معدود لیزرسازان های‌تک که محصولاتشان همپوشانی خوبی با صنعت طلا دارد. پس با این اوصاف کاروکاسبی طلا باید در اصفهان سکه باشد، در حالی که آمار‌ها چیز دیگری می‌گویند، صادرات طلا در اصفهان از اوج آن در دهه ۹۰ خورشیدی که بیش از ۷۵۰ میلیون دلار بوده حالا رقمی ناچیز را دربر می‌گیرد، چیزی در حدود ۹۰ میلیون دلار که همین رقم هم ۸۰‌درصد کل صادرات کشور است.

تحریم‌های خارجی و به قول اهالی انجمن طلا و جواهر اصفهان، تحریم‌های داخلی در کنار قواعد گاه دست و پاگیر در مورد واردات و صادرات موقت ازجمله دلایلی هستند که بازار‌های سابق اصفهان در کشور‌های منطقه را به رقبای ایران واگذار کرده، رقبایی که از فروش طلای ساخت ایران و اصفهان با نمانام‌های خودشان هم ابایی ندارند. از سوی دیگر حضور تجار و شرکت‌های خارجی در ایران با موانعی همراه بوده که در مواردی به سخت گیری‌های گمرکی داخلی در مورد ورود موقت ماشین آلات یا نمونه‌های نمایشگاهی مربوط می‌شدند.

اما اصفهان چندان هم دست بسته نیست، ظرف دو دهه گذشته این شهر توانسته جایگاه خود را به مثابه میزبان اصلی نمایشگاه‌های طلا و جواهر در کشور تثبیت کند، تعداد بالای شرکت‌کننده ها، حضور مشارکت کننده‌هایی از کشور‌های خارجی یا هیات‌های تجاری همسایه توانسته به مدعای اصفهان برای حضورش به مثابه قطب طلای کشور رنگ واقعیت بزند.

اصفهان تولیدکننده ماشین آلات طلا‌سازی

تولیدکنندگان معتبری در اصفهان حضور دارند که برای مثال انواع دستگاه سی ان سی النگو، دستگاه نورد، کوره‌های القایی، دستگاه لیزر، دستگاه زنجیر و... را تولید و به سراسر کشور یا کشور‌های منطقه صادر می‌کنند، بنا به آماری که محسن طلایی‌مینایی رئیس هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان طلا در اصفهان اعلام کرده ۳۷ تولیدکننده ماشین آلات تولید طلا در استان اصفهان به فعالیت مشغولند که محصولات خود را گاه به کشور‌های صاحب نام حوزه طلا هم صادر می‌کنند.

از سوی دیگر سید معلمی مجری برگزاری نمایشگاه طلای اصفهان می‌گوید: ۷۰‌درصد تولیدکنندگان ماشین آلات و صنایع طلا در استان اصفهان مستقر هستند و ۹۰‌درصد تولیدات داخلی را پوشش می‌دهند.

تجربه گران سنگ صادراتی

صادرات طلا و مصنوعات طلا پایه به طور پیوسته یکی از اقلام سبد صادراتی اصفهان بوده و در سال ۱۳۹۱ که در کل کشور این رقم به حدود ۷۳۰ میلیون دلار رسید، سهم اصفهان از آن ۶۷۰ میلیون دلار بود، سهمی که با اجرای برخی قوانین همچون شمول عوارض گمرکی و مالیات بر شمش معوض و برخی مواد قانون مبارزه با قاچاق کالا و عطف بماسبق شدن بخشنامه وزارت صمت پیرامون شمش معوض، باعث افت صادرات طلا از اصفهان شد، افت صادراتی که تحریم‌ها نیز توانست به آن ضربات محکمی وارد کند.

با این حال تجربه فعالان حوزه طلای اصفهان برای نفوذ در بازار‌های صادراتی و ساخت مجموعه (کالکشن) با برند ایرانی برای فروش در کشور‌های منطقه باعث شده تا اصفهان در صورت مهیا شدن شرایط مثبت بین‌المللی و رفع موانع قانونی بازهم بتواند در این حوزه عرض اندام کند، برای مثال هیات ۳۰۰ نفره از تجار عمانی که چندی پیش به اصفهان سفر کردند، به گفته مسوولان علاقه مندی خود را برای همکاری در زمینه خرید ماشین آلات و محصولات این حوزه نیز اعلام کردند.

بازار نوپای گوهرسنگ‌ها

صنعت طلا همپوشانی بالایی با حوزه سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی نیز دارد، در اصفهان البته حوزه گهرتراشی و برخی صنایع دستی مرتبط با آن مانند فیروزه‌کوبی از قدمت چندانی برخوردار نیست، اما در همین چند دهه هنرمندان اصفهانی توانسته اند موفقیت‌های بسیاری در این زمینه پیدا کنند.

از سوی دیگر اقبال نسل جوان به خرید سنگ‌های به خصوص نیمه قیمتی، باعث شده تا اصفهان در کنار مشهد، یکی از قطب‌های فرآوری، تراش و ساخت مصنوعات با استفاده از سنگ‌های قیمتی شناخته شود.

به گفته سید معلمی برگزارکننده شانزدهمین نمایشگاه طلا در اصفهان امسال برای نخستین بار برای فعالان گوهرسنگ‌ها یک قسمت خاص در نظر گرفته شده است و اکثر فعالان صنعت گوهرسنگ‌های نیمه‌قیمتی از شهر‌های مشهد، شیراز، اصفهان و تهران امسال در کنار هم قرار دارند و از این نظر فرصت مناسبی برای تبادل تجربه بین این فعالان در اصفهان فراهم شده است. تجربه مثبت ماشین‌سازان در این استان نیز می‌تواند زمینه مناسبی برای توسعه بازار فرآوری و صادرات مجدد گوهرسنگ‌ها را فراهم کند، همچنان که زمزمه‌هایی در مورد حضور فعالان روس حوزه الماس در نمایشگاه شانزدهم به گوش می‌رسد، فرصتی که در صورت تحقق آن می‌تواند بازار جدیدی برای صنعت طلا و جواهر استان باشد.

طراحی حلقه وصل هنر و صنعت

یکی از ضعف‌های جدی حوزه برندینگ طلا در ایران به طور پیوسته ضعف در ارائه طراحی‌های جدید و مبتنی بر سلیقه بازار بوده، امری که در نمایشگاه پانزدهم طلا که سال گذشته برگزار شد مورد توجه قرار گرفت، به گفته مجتبی غلام زاده عضو هیات رئیسه انجمن طلا و جواهر اصفهان: سال گذشته ۲۲ نفر از طراحان جوان صنعت طلا و جواهر در یک پاویون تولیدات خود را ارائه دادند که بسیاری از آن‌ها امسال کسب و کار خود را راه اندازی کرده اند و غرفه‌های اختصاصی خود را در نمایشگاه خواهند داشت. او می‌گوید: امسال نیز غرفه های۶ متری به ۲۴ نفر از جوانانی که به تازگی وارد این حوزه شده اند با هزینه‌ای مختصر تعلق می‌گیرد و امید می‌رود با همکاری این جوانان بتوان خلأ موجود در زمینه طراحی مصنوعات طلا را رفع کرد.

شهرک طلا، خاطره‌ای که زنده می‌شود

محسن طلایی مینایی رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان طلا و جواهر اصفهان در زمینه شهرک طلا می‌گوید حدود ۱۶ سال پیش در این زمینه اقدام شده و سال ۹۱ مصوب شد که این شهرک حتما در اصفهان ساخته شود، ولی امروز باگذشت بیش از یک دهه هنوز این شهرک احداث نشده، با این حال بنا به پیگیری‌های «دنیای‌اقتصاد» در اصفهان این طرح در میان برخی تولیدکنندگان و صاحبان کارگاه‌های سنتی از اقبال مناسبی برخوردار نیست که از جمله دلایل آن می‌شود به هزینه‌های بالای جابه‌جایی یا تجهیز کارگاه جدید اشاره کرد و از سوی دیگر فعالان این حوزه اختصاص تنها ۳۰ هکتار به ساخت شهرک طلا که با الگوبرداری از نمونه ترکیه‌ای آن پیشنهادشده را برای حداقل ۱۸۰۰ کارگاه کددار شهر اصفهان کافی نمی‌دانند.

قدر زرگر و سرنوشت اصفهان

با این همه نمایشگاه شانزدهم طلا همراه با میز کشوری طلا این هفته برگزار می‌شود، بازهم هیات‌ها و بازدیدکنندگان می‌آیند و چند قرارداد هم منعقد خواهد شد، اما سرنوشت طلا و حوزه‌های مرتبط با آن را نمی‌توان به چند بخشنامه یا سلیقه‌های مدیریتی گره زد، چند دهه است که جهان فارغ از ارزش ذاتی طلا و جواهر، خلق ارزش افزوده در این حوزه‌ها را پی گرفته که ماحصل آن رامی‌توان در اوج گیری نمانام‌های جهانی طلا یا جواهر یا حضور برخی کشور‌ها به مثابه مرجع در حوزه طلا، جواهر و ماشین آلات وابسته به آن مشاهده کرد، مسیری که ایران و اصفهان هم با توسعه نمایشگاه‌های بین‌المللی و حرکت به سوی جهانی شدن می‌توانند به آن راه یابند.

منبع: دنیای اقتصاد