ارزش‌آفرینی و جبران‌پذیری دو شرط معدنکاری

می متالز - از نظر فنی، بهره‌برداری از هرنوع ظرفیت معدنی امکان‌پذیر است، اما مهم‌ترین نکته توجیه‌پذیری اقتصادی و ترمیم‌پذیری خسارت‌های زیست‌محیطی ناشی از معدنکاری است.

در شروع شاید بهره‌بردار توانایی مالی بالایی برای سرمایه‌گذاری به منظور تامین تجهیزات و ماشین‌آلات به صورت افراطی و بدون انجام محاسبات مهندسی داشته باشد و شاید با ثروتی که بهتر از علم می‌داند به تولید شتاب دهد اما معدن را از نظر بازدهی اقتصادی توجیه نمی‌کند، به طور معمول در معادن، بازدهی پس از ۸سال است و در این مدت و پس از آن ممکن است تقاضا برای ماده معدنی به‌قدری پایین باشد که منجر به دپوی طولانی‌مدت ماده معدنی در محدوده معدن شود. البته باید خاطرنشان کرد که ممکن است مدیران براساس برخی از سیاست‌ها و استراتژی‌ها، تصمیم بر فعال نگه‌داشتن معادن با ذخایر عیارپایین و رو به اتمام بگیرند و هزینه‌های بالایی را با کاهش عیار متحمل شوند که از جمله آن می‌توان به سیاست‌های تامین نیاز داخلی، سیاست‌های ایجاد کار و اشتغال، سیاست‌های رقابتی و برندی اشاره کرد. از مرحله شروع کار یعنی اکتشاف، مهم‌ترین نکات، توجه به «ارزش‌آفرینی» و «جبران‌پذیری» در معدنکاری است.اگرچه فرآیند انجام یک پروژه معدنکاری شامل ۴ بخش اکتشاف، استخراج، فرآوری و احیای زمین است اما امکان‌سنجی آن باید از انتها به ابتدا انجام شود. واقعیت این است که بهره‌برداری از منابع معدنی در هر کجای دنیا به محیط‌زیست آسیب‌هایی وارد می‌کند که برخی از این آسیب‌ها قابل جبران هستند و برخی نیستند. پوشش گیاهی، نابود و چرخه زیست‌بوم منطقه مختل می‌شود، خطر زیست‌محیطی و آلودگی‌های فیزیکی و شیمیایی هوا، آب، خاک و اکوسیستم منطقه را تهدید می‌کند و خطر زلزله القایی و زمین‌لغزش افزایش می‌یابد اما باید دید چقدر این آسیب‌ها قابل جبران هستند و ارمغان معدنکاری برای ارتقای سطح رفاه اقتصادی و اجتماعی مردم چیست؟
در برنامه‌ریزی معدنکاری، «نیاز» نسبت به «توان تولید» از جایگاه بالاتری برخوردار است. اهمیت به تولید به تنهایی کافی نیست و پیش از استخراج هر نوع ماده معدنی باید ضروریات و اهداف بهره‌برداری، ارزیابی و برنامه‌ریزی شود. فناوری‌های معدنکاری نیز باید مورد توجه باشد، زیرا در غیر این صورت ممکن است سنگ معدن حاوی کانی‌های با ارزشی باشد که با روش‌های معمول قابل استحصال نیستند. این موضوع علاوه بر از دست رفتن سرمایه ملی، مشکلاتی از جمله افزایش هزینه حمل‌ونقل، اتلاف انرژی، بالا رفتن استهلاک ماشین‌آلات، مصرف بیش از حد آب و حلال فرآوری، افزایش هزینه فرآوری، افزایش حجم باطله و خطر زیست‌محیطی را در برخواهد داشت. گاهی یک ذخیره خوب معدنی اکتشاف می‌شود که قابل بهره‌برداری نیست یا استخراج آن توجیه اقتصادی ندارد، اما معدنی که از نظر غنا در سطح پایین‌تری از آن است به‌دلیل قرارگیری در یک موقعیت خوب جغرافیایی و دسترسی به مسیرهای اصلی حمل‌ونقل، روز به روز گسترش می‌یابد و به سوددهی می‌رسد. اکتشاف به صرف هزینه‌های بالایی نیاز دارد. در نتیجه انجام اکتشاف یک محدوده معدنی، بدون در نظر گرفتن این پارامترها کار درستی نیست و شایسته است این زمان، سرمایه و انرژی بر بهترین ظرفیت‌های معدنی کشور متمرکز باشد تا نتایج مطلوب‌تری به‌دست آید.

علی دوستی - کارشناس ارشد مهندسی معدن

منبع: صمت

معدنکاری ماشین‌آلات