صنعت فولاد ساختمانی کشور نیازمند تولید ارزش اَفزا و ورود به بازار‌های جدید

به گزارش می‌متالز، تقاضا برای ماشین‌آلات و خودرو پس از پایان همه‌گیری کووید-۱۹ در دنیا و با از سرگیری فعالیت‌های صنعتی بالا رفت و صنعت ماشین‌سازی بخش زیادی از سرمایه‌ها را به خود جذب کرد، در مقابل تقاضا برای فولاد ساختمانی کاهش یافت و بخش ساخت و ساز که در زمان شیوع کرونا محرک اصلی تقاضای فولاد بود، جایگاه قبلی خود را از دست داد.

رَصد تولید جهانی فولاد از یک طرف و بررسی میزان فروش محصولات فولادی از سوی دیگر، حکایت از این دارد که چگونگی مصرف محصولات فولادی دچار تغییر شده و برخلاف ۲ سال پیش که ساخت و ساز مسکن، محرّک اصلی تقاضای فولاد بود، این روز‌ها صنایع ماشین سازی و خودروسازی به اصلی‌ترین مشتریان فولادسازان تبدیل شده‌اند.

آخرین گزارش «انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران» در ۹ ماه منتهی به دی امسال نیز موید این موضوع است، زیرا در این مدت صادرات «تختال» افزایش ۳۴.۳ درصدی و صادرات «بیلت» و «بلوم» کاهش چهار درصدی داشته و ارزش میلگرد صادراتی ایران نیز اُفت ۱۴ درصدی را تجربه کرده است.

«بلوم» و «بیلت» در ساخت بسیاری از مقاطع فولادی مانند لوله، میلگرد و همچنین تیرآهن که همگی مصارف ساختمانی دارند، استفاده می‌شود و این درحالی است که از «تختال» (اسلب) برای تولید محصولات تخت فولادی مانند کُویل یا ورق‌های فولادی استفاده می‌شود که در صنعت ماشین سازی، خودروسازی و ماشین‌آلات سنگین کاربرد دارد.

افزایش ۸۵۰ میلیون دلاری درآمد فولادسازان در کنار کاهش صادرات آهن‌آلات ساختمانی

طبق آخرین گزارش «انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران» ارزش صادرات فولاد کشور در ۹ ماه منتهی به اول دی ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه سال گذشته، رُشد ۱۹ درصدی داشته و در سایه این رشد، درآمد صادراتی فولادسازان حدود ۸۵۰ میلیون دلار افزایش یافته است.

این در حالی است که با وجود افزایش درآمد صادراتی صنعت فولاد ایران، فولادسازان فعال در زمینه تولید آهن‌آلات ساختمانی با کاهش ارزش میلگرد صادراتی مواجه شدند؛ اُفت ۱۳۰ میلیون دلاری ارزش میلگرد صادرتی ایران در ۹ ماه اخیر با وجود آنکه زمان اوج مصرف این محصول در بیشتر مقاصد صادراتی آهن ساختمانی، نیمه نخست سال است، نه‌تن‌ها نشان از تغییر جهت مصرف محصولات فولادی دارد بلکه ضرورت پیدا کردن مقاصد صادراتی جدید را گوشزد می‌کند.

روند صادرات میلگرد برخلاف ۲ سال گذشته رو به کاهش گذاشته و همه ماه‌های امسال و حتی در سه ماه تابستان این وضعیت ادامه داشته است به طوری که در شهریور امسال تنها ۱۳۱ هزار تُن میلگرد از کشور صادر شد و آمار هفت ماه نیز از کاهش چهار درصدی حجم صادرات میلگرد و اُفت ۱۴ درصدی ارزش آن حکایت دارد.

علاوه بر تغییر جهت مصرف جهانی محصولات فولادی، وضع مقررات جدید در بازار‌های هدف فولاد ایران مانند عراق که بر واردات میلگرد ایران تعرفه گذاشته‌اند، موجب شده صادرات این محصول فولادی، بیش از سایر محصولات فولادی ساختمانی کشور افت داشته باشد.

سال‌های اخیر شاهد افزایش سهم صنعت فولاد از تولید ناخالص داخلی و تحقق سهم ۱۳ درصدی آن در صادرات کشورمان بودیم که می‌تواند نشانه‌ای از تبدیل اقتصاد نفتی به اقتصاد فولادی باشد و بدون تردید آهن و فولاد ساختمانی نقش مهمی در تحقق اقتصاد فولادی دارد.

کمتر آسیب دیدن صنعت فولاد از تحریم‌ها نسبت به صنعت نفت، استفاده از ظرفیت معادن داخلی، دسترسی به زیرساخت‌های مناسب تولید فولاد در کشور، بازار مطمئن و کم‌هزینه صادرات فولاد به کشور‌های خاورمیانه، انرژی در دسترس، منابع محیطی و نیروی کار ارزان همگی باعث شده «تبدیل اقتصاد نفتی به فولادی» به‌عنوان یک فرصت ویژه در اقتصاد ایران معرفی شود که به گفته کارشناسان، تغییر جهت مصرف جهانی فولاد نباید این فرصت ویژه برای اقتصاد کشورمان را به مخاطره بیندازد.

بخش مسکن هنوز محرک مهمی برای صنعت فولاد است

بررسی آمار تولید فولاد و محصولات فولادی و مقایسه آن با اطلاعات فروش این محصولات در داخل و میزان صادرات کشور نشان می‌دهد که هنوز بخش مسکن و صنعت ساخت و ساز داخل از محرک‌های اصلی در افزایش تقاضای فولاد ساختمانی محسوب می‌شود هرچند این گرایش در سطح جهان رو به افول است.

هم‌اکنون تنها ۳۶ درصد از ظرفیت تولید میلگرد کشور فعال است و در صورت وجود تقاضای آهن‌آلات ساختمانی، امکان فعال شدن این ظرفیت خالی وجود دارد و افزایش تسهیلات بانکی برای ساخت و ساز می‌تواند در فعال شدن این بخش مهم از صنعت فولاد موثر باشد.

نهضت ملی مسکن که از جمله طرح‌های کلیدی دولت سیزدهم محسوب می‌شود نیز می‌تواند در کنار حل بحران مسکن در بسیاری از نقاط کشور به‌عنوان محرک مهمی برای صنعت فولاد، موجب فعال شدن ظرفیت‌های تولید آهن‌آلات ساختمانی شود.

ضرورت حرکت به سمت تولید فولاد‌های ساختمانی ارزش اَفزا

بدون تردید، صنعت ساخت و ساز یکی از بزرگترین صنایع ایران است که می‌تواند از رُکود بازار فولاد ساختمانی در بزنگاه کاهش صادرات و تغییر جهت مصرف جهانی فولاد جلوگیری کند، ولی این بخش مانند سایر صنایع در حال گذر به سمت و سوی بکارگیری روش‌های مدرن خانه‌سازی است که ایجاب می‌کند فولادسازان به این مهم توجه و در راستای تغییر خطوط تولید برای تولیدات ارزش افزا اقدام کنند.

بی‌شک صنعتی شدن ساخت و ساز می‌تواند ضمن افزایش سرعت ساخت و ساز و افزایش ایمنی موجب کاهش قیمت تمام شده مسکن شود، ولی تا ورود کامل این روش در کشور، فولاد سازان باید به‌عنوان پیشران صنعتی شدن ساختمان سازی صنعتی در جهت تغییر خطوط تولید خود اقدامات لازم را انجام دهند و این کاری است که کارخانه‌های فولاد بین المللی فعال در عرصه تولید آهن‌آلات ساختمانی آن را از سال‌های گذشته دنبال می‌کنند.

مدیرعامل ذوب آهن اصفهان در این پیوند گفت: این شرکت افزون بر ۵۳ سال سابقه و تجربه در تولید فولاد و محصولات فولاد ساختمانی دارد و برای ده‌ها سال «مقاطع طویل فولادی» مورد نیاز کشور در صنعت ساختمان را تولید کرده است.

مهدی کوهی ادامه داد: سال‌های اخیر و به‌دنبال حضور سایر واحد‌های فولادی کشور در تولید محصولات فولاد ساختمانی، ضرورت تولید محصولات صنعتی و ارزش افزای فولاد ساختمانی در ذوب آهن اصفهان بیش از پیش حس شد و حرکت به سمت تولید محصولات جدید از دهه نود در این کارخانه آغاز شده است.

وی با بیان اینکه ذوب آهن اصفهان هم‌اکنون با تولید «تیرآهن‌های پهن بال» نقش خود را به‌عنوان پیشران صنعتی شدن ساختمان‌سازی در کشور ایفا می‌کند، خاطرنشان کرد: تعامل خوبی با وزارت راه و شهرسازی و انجمن سازه‌های فولادی کشور برقرار شده است و تلاش می‌کنیم در نهضت ملی مسکن نیز با ارائه این محصولات صنعتی، نقش‌آفرین باشیم.

مدیرعامل ذوب آهن اصفهان تاکید کرد: افزایش سرعت ساخت و ساز، افزایش ایمنی و کاهش قیمت تمام شده ساخت از جمله مزایای اصلی استفاده از «سازه‌های فولادی نوین» در صنعت ساختمان سازی مُدرن است.

کوهی تصریح کرد: ذوب آهن اصفهان با تولید «محصولات طویل ساختمانی» نظیر «تیرآهن پهن بال» آمادگی خود را برای تامین «تیرآهن» مورد نیاز «طرح نهضت ملی مسکن» اعلام کرده است.

وی یادآور شد: تیرآهن‌های تولید شده قبلی ذوب آهن حداکثر در برابر زلزله هفت ریشتری مقاومت داشت، ولی محصولات جدید کارخانه در برابر زلزله هشت تا ۱۲ ریشتری نیز مقاوم است.

کشف بازار‌های صادراتی جدید در دستور کار فولادسازان قرار بگیرد

هرچند بخش تولید مسکن در داخل کشور محرک مهمی برای صنعت فولاد محسوب می‌شود، ولی فولادسازان نباید تنها به این بازار اکتفا کنند و لازم است برای تحقق چشم انداز ۱۴۰۴ یعنی صادرات ۱۵ میلیون تُن فولاد در سال، سهم زیادی را به صادرات فولاد ساختمانی تخصیص دهند.

بر اساس آخرین گزارش «انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران»، سهم صادرات «بیلِت» و «بلوم» در ۹ ماه نخست امسال، سه میلیون و ۹۵۱ هزار تُن و سهم صادرات «تختال» (اسلب) یک میلیون و ۶۷۰ هزار تُن ثبت شد که این ارقام نشان می‌دهد هنوز از نظر وزنی سهم صادرات بیلِت و بلوم که در تولید محصولات فولادی ساختمانی کاربرد دارد بیش از تختال صادراتی است و کاهش چهار درصدی صادرات بیلت و بلوم، اهمیت پیدا کردن مقاصد صادراتی جدید برای فولاد ساختمانی را به فولادسازان گوشزد می‌کند.

تارنمای معتبر «استیل‌اوربیس» چندی پیش اعلام کرد که «کوکایِر چِلیک» فولادساز نام آشنای ترکیه‌ای قصد دارد فولاد «پروژه شهر نِئوم عربستان سعودی» را تامین کند و این در حالی است که شهر نِئوم که در شمال غربی عربستان و در ساحل دریای سُرخ قرار دارد می‌تواند بازار نزدیکتری برای محصولات فولاد ایران باشد.

«کوکایِر چِلیک» فولادساز تُرک در سال‌های اخیر بیش از ۱۹ درصد از فروش فرامرزی خود را در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (مِنا) انجام داده و این شرکت به‌دنبال آن است که فروش خود را در این منطقه تقویت کند.

پروژه «شهر نِئوم» متعلق به صندوق سرمایه‌گذاری عربستان سعودی است و این کشور قصد دارد برای این پروژه ۵۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کند.

بی شک با توجه به سیاست خارجی و منطقه‌ای دولت سیزدهم که موجب ارتقای روابط سیاسی و تجاری ۲ کشور ایران و عربستان شد می‌توان این امکان را در اختیار فولادسازان داخلی قرار داد تا بتوانند محصولات فولاد ساختمانی خود را به این کشور صادر کنند.

چندی پیش نیز شرکت ایتالیایی «دانیلی» کار احداث کارخانه آهن اسفنجی ۲.۵ میلیون تُنی را در بندر «دقم» کشور عمان آغاز کرد که بر اساس پیش‌بینی‌ها این کارخانه تا سال ۲۰۲۶ میلادی به بهره برداری می‌رسد.

رصد مختصر تحولات صنعت آهن و فولاد در منطقه غرب آسیا و کشور‌های همجوار، به‌خوبی نشان می‌دهد اگر صنعت آهن و فولاد کشورمان با وجود همه پیشرفت‌های خوبی که در سال‌های گذشته داشته است در چشم انداز توسعه به دنبال کشف بازار‌های صادراتی جدید نباشد، در آینده با مشکلات زیادی مواجه خواهد شد.

اصفهان قطب تولید فولاد و آهن آلات ساختمانی

میزان تولید فولاد در ایران در زمان حاضر حدود ۳۰ میلیون تُن در سال است که حدود ۴۰ درصد آن در اصفهان تولید می‌شود، در افق چشم انداز ۱۴۰۴ مقرر شده است کشورمان ۵۵ میلیون تُن ظرفیت تولید فولاد داشته باشد و میزان صادرات فولاد از ۹.۵ میلیون تُن فعلی به ۱۵ میلیون تن در سال افزایش پیدا کند که بدون تردید رسیدن به این میزان صادرات نیازمند افزایش صادرات آهن‌آلات ساختمانی است.

افزایش صادرات فولاد کشور به ۱۵ میلیون تُن در سال می‌تواند نوید بخش صعود صادرات فولادی استان اصفهان در سال‌های پیش رو باشد که ضرورت دارد برای آن برنامه‌ریزی‌های لازم انجام شود.

طبق اطلاعات منتشر شده بورس کالا، ۲ فولادساز اصفهانی نیمه نخست امسال ۱۴ درصد میلگرد تولید داخل را در بورس کالا عرضه کرده اند، «مجتمع فولاد سپید فراب کویر» با سهم هشت درصدی معادل ۴۶۰ هزار و ۶۵۸ تُن بزرگ‌ترین عرضه‌کننده میلگرد در نیمسال نخست ۱۴۰۲ بود و ذوب آهن اصفهان نیز با تولید ۳۲۴ هزار و ۵۷۵ تُن میلگرد با اختلاف کمی نسبت به فولادسازان دوم و سوم در رتبه چهارم عرضه کنندگان میلگرد در بورس کالا قرار گرفت.

بررسی اطلاعات میلگرد‌های عرضه شده در بورس کالا در نیمه نخست امسال نشان می‌دهد، مجموع ۱۱ شرکت برتر عرضه کننده میلگرد فولادی در مجموع سه میلیون و ۲۸۸ هزار و ۱۷۳ تُن یعنی حدود ۶۰ درصد عرضه میلگرد در بورس کالا را انجام داده اند که ۲ شرکت از آن‌ها در استان اصفهان قرار دارند.

سایر شرکت‌های تولید کننده میلگرد فولادی که تعداد زیادی از آن‌ها نیز در استان اصفهان فعال هستند با عرضه ۲ میلیون و ۲۶۱ هزار و ۵۳۳ تُن میلگرد فولادی سهم ۴۰ درصدی از عرضه این محصول راهبردی (استراتژیک) در بورس کالا را بر عهده داشته‌اند.

جمهوری اسلامی ایران اکنون در بین ۷۱ کشور عضو انجمن جهانی فولاد، رتبه دهمین فولادساز را به خود اختصاص داده و پیش بینی شده است با دستیابی به ظرفیت ۵۵ میلیون تنی در سال ۱۴۰۴ به جایگاه هفتمین فولادساز جهان برسد.

منبع: خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) اصفهان