انحصار قیمت فولاد می‌شکند

حدود دو هفته پیش، طرح تهیه دستورالعمل تنظیم بازار فولاد به درخواست سندیکای تولیدکنندگان لوله و پروفیل فولادی ایران در راستای کمک به برطرف شدن مشکلات حاضر در جلسه‌ای با حضور نمایندگانی از فعالان این حوزه و مسئولان بازار فولاد و به دعوت شورای رقابت مطرح شدکه البته قرار است در جلسه این هفته تصمیمات نهایی در این خصوص اتخاذ شود.

 به گفته درخواست‌کنندگان این دستورالعمل، قصد از طرح این موضوع کمک به نظارت بیشتر بر نحوه عرضه محصولات فولادی در بورس‌کالاست تا از اقدامات ضد‌رقابتی موجود جلوگیری شود به طوری که "میان‌عرضه" به حدی باشد تا کشف قیمت صورت گرفته در بورس واقعی بوده و بر اساس خواست عرضه‌کننده‌ها انجام نشود.

امیرحسین کاوه، مدیر سندیکای لوله و پروفیل فولادی به عنوان درخواست‌کننده این طرح گفت: ‌اکنون انحصار بالا در عرضه ورق فولادی در بورس‌کالا به حدی است که فقط یک شرکت دولتی (فولاد مبارکه) عرضه‌کننده ورق فولادی است در حالی که صدها درخواست‌کننده و متقاضی بر این عرضه محدود و انحصاری رقابت می‌کنند؛ حال فرض کنید نظارت مناسبی هم در این خصوص وجود نداشته نباشد، البته شایدگفته شود نظارت از سوی هیات مدیره  بورس کالا انجام می‌‌شود اما موضوع زمانی بغرنج می‌شود که همین شرکت‌های بزرگ منحصر به فرد عضو هیات مدیره بورس‌کالا نیز باشند که متاسفانه هم‌اکنون هستند!

به اعتقاد کاوه، بدیهی است که درخواست ورود مرکز ملی و شورای رقابت به موضوع چگونگی عرضه در بورس کالا نشان‌دهنده وجود نقص در نظام فعلی بورس کالاست زیرا در این سیستم، همه امکانات به نفع صنایع بالا‌دست پیش‌بینی شده است. در حالی که محصولاتی مانند فولاد، پتروشیمی،آلومینیوم و مس اغلب مورد  استفاده صنایع پایین‌ دستی و کوچک و متوسط بخش خصوصی است که از وضع موجود ناراضی‌اند و اعلام می‌کنند در شرایط موجود نمی‌توانند مواد‌اولیه خود را به قدر کافی و به قیمت مناسب خریداری کنند.مدیر سندیکای لوله و پروفیل فولادی روی دیگر سکه این اعتراض را مربوط به صنایع کوچک و متوسط بخش خصوصی دانست و تاکید کرد: اشتغال و ارزش‌آفرینی که در این صنایع آفریده می‌شود، فاقد زنجیره تامین مواد اولیه مناسب است که این موضوع به مفهوم نداشتن مواد اولیه با قیمت مناسب و در نتیجه عدم توان تولید رقابتی است.

این فعال حوزه فولاد موضوع حاضر را از منظری دیگر نیز بررسی کرد و افزود: تمامی صنایع بالا‌دستی مذکور از مزیت داشتن خوراک، گاز و سنگ‌آهن ارزان قیمت به اضافه سوبسیدهای دولتی برخوردارند اما این مزیت‌ها به صنایع پایین‌دست منتقل نمی‌شود؛ شرکت‌های بزرگ سود‌های بزرگ نشان می‌‌دهند در حالی‌که صنایع پایین‌دست در حال ورشکستگی هستند، نکته تاریک ماجرا اما اینجاست که به وضوح دیده می‌شود به جای اولویت تامین مواد‌اولیه برای صنایع داخلی، این مواد اولیه با دست و دل بازی تمام با قیمت‌های گاه دامپینگی به رقبای خارجی اهدا و در واقع صادر می‌شود.کاوه در بخش دیگری از سخنان خود گفت: حالا اگر به دنبال تولید و اشتغال باشیم باید در وزارتخانه‌های مربوط به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که مواد اولیه تولیدی صنایع مادر به طور کامل در بورس‌کالا عرضه و در اختیار صنایع پایین دستی بدون محدودیت قرار گیرد؛ چیزی که هم‌اکنون دیده نمی‌شود و برعکس سهمیه‌بندی و فروش‌های برای ۳ماه بعد رسم بورس کالا شده است. مواردی که پیش‌تر گفته شد، به مرکز ملی شورای رقابت هم گفته  شده و امیدواریم با تهیه این دستورالعمل شاهد باشیم که در سال تولید و اشتغال صنایع پایین‌دستی کشور در قحطی مواد اولیه نباشند. آن هم در شرایطی که مواد‌اولیه موجود در کشور به وفور تولید می‌شود پس خروج آن از کشور ضد اصل درون‌زایی اقتصاد مقاومتی و مخالفت با دستور وزیر صنایع مبنی بر اولویت تامین مواد اولیه کارخانجات داخلی است.

کلید تامین مواد اولیه فولادی‌ها در دست مبارکه

محمد آزاد، رییس اتحادیه آهن، فولاد و فلزات تهران نیز تنظیم دستورالعمل مذکور را مفید دانست و گفت: وجود چنین دستورالعملی موجب می‌شود تا تولیدکنندگان عمده در این حوزه قیمت‌ها را دستکاری نکنند. او در ادامه تصریح کرد: مشکل اصلی این است که با بالارفتن قیمت از طرف تولیدکنندگان، بازار کشش کافی برای خرید را نداشته باشد به طوری که قیمت‌ها در کمتر از 24 ساعت بازگشته و کاهش می‌یابند؛ این روند به ایجاد بی‌اعتمادی در قیمت‌گذاری بازار توسط تولیدکنندگان منجر می‌شود.

 آزاد افزود: در این شرایط مطلوب این است که بازار توسط چند ارگان مورد نظارت بیشتری قرار بگیرد، به طوری‌که سازمان صنعت و معدن روی، مرکز حمایت از مصرف‌کنندگان، شورای ملی رقابت و تولیدکنندگان نیز در این خصوص نظر بدهند تا قیمت‌ها ثبات بیشتری پیدا کنند و بازار با مشکلات کمتری مواجه شود. وی در خصوص مشکل توزیع مواد اولیه به صنایع پایین دستی هم گفت: توزیع مواد اولیه روی قیمت‌های کشف شده در بورس کالا در حال انجام است البته در برخی موارد قیمت فروش داخلی گرانتر از فروش خارجی است که اگر در این جلسات دلیل آن را بررسی و مطالعاتی در این رابطه انجام شود بسیار مناسب و مفید خواهد بود.   

رییس اتحادیه آهن، فولاد و فلزات تهران، شرکت فولاد مبارکه را که بزرگترین شرکت فولادی کشور با بیش از 50درصد تولید فولاد ایران است به عنوان بخش موثری در بازار فولاد دانست و گفت: این شرکت بزرگترین صادر‌کننده و تامین‌کننده جهت تامین مواد‌اولیه برای کارخانجات تبدیلی صنایع مختلف مانند خودروسازی، لوله و پروفیل، لوازم خانگی و ... است که به ورق فولادی نیاز دارند ؛ در واقع این شرکت مواد‌اولیه مورد نیاز بیش از 80 نوع شغل مختلف را از ورق فولادی تامین می‌کند. در این شرایط می‌توان گفت کلید تامین مواد‌اولیه این حوزه تا اندازه زیادی به دست فولاد مبارکه است. از طرفی دیگر این شرکت تمایل زیادی به داشتن رتبه اول در صادرات دارد، بنابراین قیمت‌ها باید در داخل و برای صادرات متناسب باشند تا تولیدکنندگان داخلی در صورت کسری مواد اولیه بتوانند واردات داشته و به تامین نیازشان بپردازند.

آزاد در ادامه با بیان اینکه اکنون تامین مواد اولیه بازار فولاد بنابر مصوبه هیات دولت از طریق بورس کالا انجام می‌شود و به نظر نقش بورس کالا حفظ تعادل بازار فولاد است، افزود: اکنون فروش کالاهای فولاد مبارکه در بورس کالا به صورت نمونه انجام می‌شود به این صورت که 10 درصد از کالاها در بورس کالا کشف قیمت شده و مابقی آن خارج از بورس کالا و به صورت مچینگ به فروش می‌رسد، بنابراین کنترل خاصی در میزان خرید و فروش این شرکت وجود ندارد و این قضیه چندان شفاف نیست.

 اجرایی بودن دستورالعمل شدنی است؟

این موارد در حالی مطرح است که مهدی خندابی، کارشناس کالایی کارگزاری مبین سرمایه نظری کاملا خلاف موارد مطرح شده دارد و معتقد است: با وجودی که انحصار ورق فولادی برای فولاد مبارکه است اما این شرکت از تولیدکننده‌ها  حمایت می‌کند زیرا با بررسی صورت‌های مالی آن هزینه مالی که در سال 94 تا 95 تخمین زده شده حدود 24 درصد برای فولاد مبارکه از طریق بانک‌ها هزینه مالی شده است. به طوری که اکنون فولاد مبارکه فروش خود را به صورت 2 یا 3 ماهه به مشتریان تولیدکننده خود می‌دهد و هزینه یک درصد بابت این LC دریافت می‌کند، درواقع هزینه برای خودش 2 درصد است اما از مشتری بابت آن یک درصد دریافت می‌کند حتی اگر بخواهد در حجم بالا و به صورت نقدی فروش داشته باشد، می‌تواند به صورت نقد هم این کار را انجام دهد اما سیاستش در جهت حمایت از تولید بوده و یکی از سندهایی که این حمایت را از بخش تولید نشان می‌دهد، فروش اعتباری است که به نوعی برای تولیدکنندگان تامین مالی می‌کند. خندابی در ادامه گفت: قدر مسلم نظارت کار بدی نیست اما باید دید اجرای این دستور‌العمل انجام شدنی است یا خیر؛ فولاد محصولی است که نوسانات نرخ آن جهانی است، بنابراین خرید از فولاد مبارکه برای تولیدکنندگان به صرفه است زیرا در غیر این صورت اقدام به واردات این محصول می‌کنند. به نظر من شورای رقابت در هر کالایی نمی‌تواند وارد شود زیرا این شورا کار خاصی نمی‌تواند در این رابطه انجام دهد و دلیل دیگر آن هم انحصاری بودن این محصول است.برای تکمیل گزارش البته تماس‌های مکرری هم با رضا شیوا ریاست شورا و مرکز ملی رقابت انجام  شد که وی در نهایت  از بیان  هرگونه اظهارنظری خودداری کرد و تنها به گفتن این جمله که "کارگروه تنظیم بازار فولاد در حال بررسی این دستورالعمل است"، بسنده  کرد.