تحریم، فرصت خوبی برای معدن بود

در چنین شرایطی چگونه می‌توان این بحران را هر چه بهتر مدیریت کرد؟ امیربیژن یثربی، عضو هیات علمی دانشکده معدن دانشگاه امیرکبیر و عضو هیات علمی افتخاری دانشگاه اگسِتِر انگلستان و فارغ‌التحصیل مدرسه کَمبورن این دانشگاه به این پرسش پاسخ داد و به شرح برخی دیگر از مشکلات پیش روی بخش معدن کشور پرداخت و راهکارهایی را پیشنهاد داد. یثربی گفت: به نظر من ایران از ابتدای انقلاب تا به الان با تحریم‌ها دست و پنجه نرم می‌کند، ولی به این معنا نیست که ما هیچ‌کاری نمی‌توانیم انجام دهیم. همان‌طور که در این سال‌ها در زمینه‌های دیگر مبادلات داشتیم در زمینه معدن هم می‌توانیم داشته باشیم البته تحریم به طور قطع بد است و من هیچ‌گاه از آن دفاع نمی‌کنم اما فکر می‌کنم در شرایط تحریم باید تلاش می‌کردیم با افزایش تولید داخلی، خود را از محصول خارجی بی‌نیاز کنیم، اما این کار را نکردیم. تحریم‌هایی که در چند سال اخیر بر کشور اعمال شده بار سنگین‌تری نسبت به تحریم‌های پیش‌تر داشت، اما آیا ما در آن دوران هم کاری برای توسعه بخش معدن به اندازه لازم انجام دادیم؟

وی افزود: هر چند نادیده نمی‌گیریم کارهای خوبی در زمینه معدن انجام شد که قابل تقدیر است، اما وقتی امتیاز و نمره ظرفیت معدنی ما ۲۰ است آیا به همین اندازه برای رشد و بالندگی فرزند مستعد آن کار کردیم؟ نه نکردیم. سهم معدن در تولید ناخالص ما چقدر است؟

یثربی سپس ظرفیت معدنی ایران را راه خوبی برای افزایش میزان قدرت کشور در سطح منطقه معرفی کرد و توضیح داد: با داشتن این حجم و تنوع مواد معدنی می‌توانیم قدرت برتر را در منطقه خاورمیانه و حتی جهان به‌دست آوریم و نیاز دیگر کشورها به ما به عنوان یک قطب معدنی افزایش پیدا می‌کند و باعث می‌شود در بسیاری از موارد کنترل امور را در دست داشته و تصمیم‌گیرنده باشیم و قدرت چانه‌زنی خود را بالا ببریم.او در پاسخ به پرسش درباره اینکه آیا کشورهای منطقه با وجود تحریم‌ها ریسک وابستگی به ایران را می‌پذیرند یا نه پاسخ داد: تحریم نقش دارد ولی نه ۱۰۰ درصد. این همه سال تحریم بودیم یعنی هیچ نتوانستیم انجام دهیم؟ چرا توانستیم؛ در حوزه معدن هم همین طور است. امروز که بار تحریم‌ها سبک‌تر شده نسبت به روزهایی که در اوج تحریم بودیم، حجم تولیدات معدنی‌مان تغییر چشمگیری نکرده است، همه اینها گویای این است که همه چیز معطل تحریم‌ها نیست.

او همچنین در پاسخ به پرسشی درباره علت استقبال نکردن بخش خصوصی ایران از سرمایه‌گذاری در بخش معدن با وجود ذخایر غنی گفت: دولت‌های ما تا حالا برنامه‌های توسعه خود را براساس معدن بنا نکرده‌اند، اگر این طور می‌شد بخش خصوصی هم به این سمت سوق داده می‌شد. در واقع خوب است که دولت‌ها با ارائه تسهیلات، بخش خصوصی متخصص را به معدنکاری سوق دهند. هر چند معدنکاری یک پروژه دیربازده است، اما به عقیده من سوددهی یک کسب‌وکار در طولانی‌مدت بودن آن است، یعنی سود کمتر در بازه زمانی طولانی. این طور کسب‌وکارها نسبت به کسب‌وکارهایی که در مقاطع کوچک سود می‌دهند پابرجاتر هستند. وی کاهش رغبت به ادامه تحصیل در رشته معدن را معضلی دیگر پیش روی بخش معدن کشور معرفی کرد و افزود: در شرایط حاضر متاسفانه شاهد استقبال نکردن دانشگاه‌ها و دانشجویان از رشته معدن یا گاهی حذف این رشته در برخی دانشگاه‌ها هستیم و حتی دانشجویان تمایلی برای ادامه تحصیل در این رشته ندارند، به این دلیل که فرصت کاری برای آن وجود ندارد و این برای کشوری که دارای این اندازه از ظرفیت معدنی است، یک فاجعه است.عضو هیات علمی دانشکده معدن دانشگاه امیرکبیر ادامه داد: کار خوبی که دانشگاه امیرکبیر در این زمینه کرده این است که انجمن دانشگاهی آن با انجمن دانشگاهی مهندسی معدن سایر دانشگاه‌های سراسری کشور کنار هم جمع شدند و یک دبیرخانه مرکزی به وجود آوردند تا به معرفی این رشته بپردازند. در واقع کاری که اصحاب رسانه و دولت‌ها باید انجام دهند را دانشجویان عضو این دبیرخانه انجام دادند.

او همچنین توصیه کرد: توسعه معادن کشور باید همراه با توسعه منابع آب باشد، این از آن جهت بسیار مهم است که صنایع معدنی آب زیادی می‌طلبند. به اعتقاد من ایران مشکل بی‌آبی دارد نه به آن دلیل که کشوری خشک است، بلکه به این دلیل که مدیریت منابع آب وجود ندارد و به نظر من با مدیریت درست منابع با همین حجم بارندگی می‌توانیم به معضل بی‌آبی پایان دهیم، این دو باید در کنار هم باشند و آب قربانی توسعه معادن نشود.

وی در پایان بار دیگر به ظرفیت قوی معدن در زمینه اشتغالزایی پرداخت و گفت: معدن اشتغالزاست؛ از نخستین گامی که برای آن برداشته می‌شود تا حتی پس از پایان بهره‌برداری. فرآیند بازسازی آن‌هم کارآفرین است. معادن در جهان حتی پس از تعطیلی تبدیل به جاذبه توریستی و گردشگری می‌شوند و باز هم تولید شغل می‌کنند. در مقام تمثیل، معدن مانند «گاوی» است که هیچ‌چیز آن دور ریخته نمی‌شود و هر چه از آن درمی‌آید در زمینه اشتغالزایی سودده است.