آیا «کاوه سودا» آلودگی زیست محیطی دارد؟

به گزارش می متالز، با اینکه مقام های مسئول در زمینه محیط زیست و امور آب آذربایجان شرقی و کارشناسان رسمی دادگستری استان و کشور، گزارشی در مورد آلودگی زیست محیطی کارخانه «کاوه سودا»، ارایه نکرده اند و رصدهای لازم و پایش های زیست محیطی به طور مداوم و متناوب از این مجتمع انجام می شود، اما برخی رسانه ها با تکیه بر اظهارات برخی افراد و همچنین برخی اهالی روستاهای اطراف، اعلام کرده اند که آلودگی های زیست محیطی این واحد بیش از حد استاندارد بوده و در این زمینه مسئولان محیط زیست استان را به کوتاهی متهم می کنند.
البته در بررسی این موضوع باید گفت که نظیر کارخانه کاوه سودا در کشورهای ترکیه، ایتالیا و آمریکا فعالیت می کنند و طبق اعلام کارشناسان محیط زیست و مدیریت کارخانه «کاوه سودا»، نحوه تصفیه پساب و فیلتراسیون در این واحد مشابه و یا در برخی موارد بهتر از کشورهای خارجی بوده و جای نگرانی نیست.
اخیرا مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی در بازدید از فعالیت این مجتمع و کنترل رعایت موارد تذکر داده شده از سوی محیط زیست به آن اعلام کرد: فعالیت های کاوه سودا تحت نظارت و کنترل بوده و به طور دوره ای مورد بررسی قرار می گیرد.
حمید قاسمی گفت: کارشناسان محیط زیست به صورت مداوم پساب، پسماند و فعالیت های این شرکت را کنترل کرده و در صورت نیاز تذکرات لازم را به مسئولان شرکت ارایه می کنند.
وی افزود: نظارت مداوم به صورت دوره ای و ماهانه چهار بار از سوی اداره کل محیط زیست آذربایجان شرقی بر فعالیت های این کارخانه انجام می شود و همچنین برداشت های فصلی از چاه های اطراف این کارخانه تا محل انتقال به دریاچه ارومیه از طریق آزمایشگاه های معتمد انجام می شود و نتایج آن به سازمان انتقال می یابد.
وی به گزارشات و اخبار منتشر یافته اخیر در خصوص آلایندگی های کاوه سودا اشاره کرد و گفت: موارد ابلاغی سازمان حفاظت محیط زیست به این واحد در رابطه با لاگُن ها و مدیریت پسماند طبق برنامه مدیریت زیست محیطی پیش می رود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی گفت: لاگن های این واحد از نوع ترسیبی و تبخیری است که از ابتدای شروع به فعالیت کارخانه تا به امروز 15 لاگن ترسیبی در این واحد ایجاد شده و از این تعداد هفت لاگن از مدار خارج و به فضای سبز و زمین کشاورزی تبدیل شده است.
قاسمی ادامه داد: 2 لاگن دیگر نیز امسال از مدار خارج می شود و به دلیل رسوبات ریزدانه ای، نفوذ آب این لاگن ها در سفره های زیرزمینی به شکل حداقل ممکن است.
وی گفت: همچنین از ابتدای شروع به فعالیت کارخانه تا به امروز 9 لاگن تبخیری در این واحد ایجاد شده که در حال حاضر 6 لاگن ایزوله شده و بزودی یک لاگن از مدار خارج می شود و 2 لاگن دیگر نیز تا پایان سال 98 ایزوله خواهد شد.
وی اضافه کرد: لاگن از مدار خارج شده به صورت نیمه ایزوله بوده و برای آب های سطحی و بارانی در جهت جلوگیری از انتقال آنها به لاگن ها مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی به پسماند های این واحد صنعتی اشاره کرد و گفت: محل پسماند ها حدود 70 هکتار است که پس از انجام آنالیزهای مربوطه از پسماند تولیدی و با رعایت مسائل زیست محیطی از جمله ایجاد لندفیل مناسب و کنترل آب های سطحی و ایجاد چاه پیزومتری با ارائه گزارش برنامه مدیریت زیست محیطی تایید و سپس صادر می شود.
قاسمی افزود: به گفته مدیران کاوه سودا، بسترسازی و ایزوله محل پسماند تا پایان امسال به اتمام رسیده و مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت.
وی در خصوص مدیریت آب های زیرزمینی نیز گفت: مدیریت آب های زیرزمینی بر عهده امور آب بوده و این سازمان پس از نظارت، کنترل و نمونه برداری های مورد نیاز در صورت مشاهده موارد مشکوک به هر گونه آلودگی، موارد را به اداره محیط زیست گزارش می کند.
وی گفت: بعد از موارد پیش آماده از سوی این واحد در سال 1389، تاکنون از طرف امور آب گزارشی مبنی بر آلودگی آب های زیرزمینی در اثر فعالیت «کاوه سودا» به محیط زیست داده نشده است.
وی ادامه داد: در مکان هایی از این واحد که احتمال آلودگی بالاست، چاه های پیزومتری حفر و سامانه آنلاین بر روی آنها نصب خواهد شد.
قاسمی گفت: با توجه به رسوبات لاگن ها، مطالعات نصب دستگاه «تیکنر» از ابتدای امسال شروع و کاوه سودا متعهد شده است که تا پایان شهریور سال آینده این دستگاه نصب شود.
وی گفت: همچنین در حال حاضر سه دستگاه فیلتر پرس در راستای حل مشکل رسوبات لاگن ها نصب شده است.
وی تاکید کرد: اقدامات پیشگیرانه و کنترلی محیط زیست استان نه تنها در مورد این واحد، بلکه در مورد دیگر واحدها نیز طبق استانداردها بوده و هر واحدی در رعایت این موارد کوتاهی کند از سوی محیط زیست مورد مواخذه قرار می گیرد.
معاون نظارت و پایش مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی نیز با اشاره به پتانسیل بالای آلودگی های زیست محیطی کارخانه کاوه سودا در مراغه گفت: فرایندهای این شرکت به لحاظ ایجاد آلودگی به صورت مستمر نظارت و کنترل می شود.
حسن عباس نژاد افزود: اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی فارغ از هرگونه مسایل سیاسی و اقتصادی و بر اساس وظیفه ذاتی خود جهت رفع مشکلات زیست محیطی، نظارت علمی، فنی و عملی را بر فعالیت های واحدهای تولیدی و صنعتی سرلوحه خود قرار داده و شرکت کاوه سودا نیز خارج از این موضوع نمی باشد.
وی اظهار داشت: در حال حاضر کارشناسان محیط زیست نظارت های کامل، مستمر و اساسی بر روند فعالیت این شرکت انجام می دهند و مسئولین شرکت نیز بر تعهدات خود مبنی بر صیانت از محیط زیست پایبند بوده و در مواقع لزوم هشدارهای لازم از سوی محیط زیست داده می شود.
عباس نژاد ادامه داد: پساب این شرکت بر اساس طرح اولیه در لاگن ها، رسوب گیری و ترسیب شده و سپس پساب خنثی شده از طریق لوله به محل های مشخص شده از سوی سازمان حفاظت محیط زیست در حاشیه دریاچه اورمیه هدایت می شود و بر این روند سازمان آب منطقه ای نیز نظارت مستمر دارد.
وی افزود: با توجه به بررسی های کارشناسی صورت گرفته، پارامترهای فیزیکی و شیمیایی این پساب با پارامترهای فیزیک و شیمیایی دریاچه اورمیه مطابقت نزدیک داشته و به همین علت مجوز انتقال به حاشیه دریاچه صادر شده است.
معاون نظارت و پایش مدیر کل حفاظت محیط زیست استان گفت: برای جلوگیری از نشت احتمالی پساب، تاکنون تعداد 6 لاگن از لاگن های موجود این واحد ایزوله شده و مابقی نیز در دست اقدام است و تا پایان سال 98 تمامی لاگن های کارخانه کاوه سودا ایزوله خواهند شد.
عباس نژاد افزود: آب های زیرزمینی اطراف این کارخانه نیز هر سه ماه یک بار توسط سازمان آب منطقه ای کنترل می شود و بر اساس آخرین نتایج ارسالی از این سازمان مشکلی در آب های زیرزمینی مشاهده نشده و تاکنون گزارشی رسمی در خصوص آلودگی آب های زیرزمینی منطقه وصول نشده است.
وی اضافه کرد: کارشناسان و کارکنان محیط زیست آذربایجان شرقی بر حسب وظایف سازمانی و ایجاد گشت های پایش شبانه همواره بر فعالیت واحدهای صنعتی و تولیدی و خدماتی نظارت مستمر داشته و با اثبات هرگونه آلایندگی در این واحدها موضوع را وفق ضوابط مورد عمل سازمان حفاظت محیط زیست پیگیری و برخورد لازم را انجام خواهد داد.
مدیر کارخانه «کاوه سودا» نیز با حضور در ایرنای دفتر مراغه و ارایه مدارک و اسنادی دال بر آلوده نبودن پسماند این کارخانه که از سوی محیط زیست استان و کارشناسان رسمی دادگستری نیز تایید شده است، گفت: کاوه سودا آلودگی زیست محیطی و حرفه ای نداشته و شوری پساب آن یک سوم شوری دریاچه ارومیه است و هر شکایتی که از این مجتمع در مورد آلودگی این واحد به مراجع مختلف از سوی افراد مختلف شده به نفع این شرکت خاتمه یافته است.
سعید حسنی اظهار داشت: اندازه گیری عوامل زیان آور محیط کار سالانه از سوی نهادهای متولی سنجش و نتایج آن به نهادهای مربوطه ارائه می شود.
وی افزود: همچنین سالانه آزمایش های متعددی از کارگران و کارکنان این مجتمع به صورت مستمر انجام و کنترل می شود.
وی اعلام کرد: شرکت کاوه سودا بزرگترین کارخانه تولید کننده کربنات سدیم و شرکت آسافلوت بزرگترین مجموعه تولید شیشه در کشور است و بیش از 2 هزار نفر به صورت مستقیم در این مجتمع فعالیت می کنند.
حسنی به ضوابط محیط زیستی این مجتمع اشاره کرد و گفت: قبل از اینکه جواز احداث این مجتمع در سال 1383 صادر شود، استعلام های لازم انجام و مجوزهای لازم از سوی ادارات متولی صادر شده بود.
وی گفت: امور آب سالانه 4 بار و محیط زیست ماهانه یک بار پساب کارخانه را مورد پایش قرار می دهند و در گزارش های این دو نهاد هیچ نوع آلودگی گزارش نشده است و مطرح شدن خطرناک بودن پساب این واحد توهمی بیش نیست.
حسنی افزود: در زمینه هدایت و تصفیه پساب های صنعتی نیز همکاری های مطالعاتی و تحقیقاتی با شرکت های مشاوره ای بین المللی از جمله یک شرکت آلمانی در حال انجام بوده و در این ارتباط با دانشگاه های تبریز، صنعتی سهند، ارومیه و مراغه نیز همکاری داریم.
مدیر این واحد صنعتی اضافه کرد: این مجتمع شامل 5 واحد تولیدی و 20 واحد معدنی است و مواد اولیه مورد نیاز از معادن مراغه، ملکان، مهاباد، آذرشهر، بناب، عجب شیر و اسکو تامین می شود.
حسنی ادامه داد: نمک و آهک مواد اولیه شرکت کاوه سودا هستند و سالانه بیش از 500 هزار تن نمک از دریاچه ارومیه برداشت می شود، این در حالیست که در آمریکا و از دریاچه سالت لیک (saltlake) که شوری آن یک پنجم دریاچه ارومیه است سالانه 50 میلیون تن نمک برداشت می شود و اشتغالزایی آن بیش از 700 هزار نفر است.
وی با اشاره به شبکه حمل و نقل گسترده در این مجتمع ادامه داد: در زمینه حمل و نقل 800 کامیون در این مجموعه فعالیت می کنند و روزانه بیش از 100 دستگاه کامیون تولیدات کارخانه را حمل کرده و بیش از 400 دستگاه کامیون نیز مواد اولیه مورد نیاز را جابجا می کنند.
وی اضافه کرد: با راه اندازی این کارخانه و مجتمع و براساس آمار انجمن صنفی رانندگان، بیشتر کامیون داران منطقه فعال هستند و اشتغال زایی مناسبی در این بخش انجام شده است به طوری که راننده کامیون بیکاری در منطقه وجود ندارد.
حسنی همچنین به اخبار منتشر شده در خصوص آب مصرفی از سوی این کارخانه اشاره کرد و گفت: 60 میلیون مترمکعب ظرفیت سد علویان شهرستان مراغه است که از این مقدار 10 میلیون مترمکعب برای مصارف صنعتی است و سهم مجتمع کاوه سودا و آسافلوت از این رقم نیز حدود 7 میلیون مترمکعب است.
وی ادامه داد: آبیاری فضای سبز ایجاد شده در محوطه این کارخانه نیز با همین آب انجام می شود اما آب بهای مصرفی طبق تعرفه صنعتی پرداخت می شود.
حسنی افزود: در طول 2 سال اخیر با استفاده از طرح بازچرخانی آب مصرفی، بیش از 30 درصد در مصرف آب این مجتمع صرفه جویی شده است.
در همین حال نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر نیز در تازه ترین اظهارنظر خود درباره کارخانه کاوه سودا، خواستار تشکیل تیمی مستقل از سوی مراجع صلاحیت دار علمی برای بررسی بحران زیستی کاوه سودا در مراغه شد و گفت: ادامه فعالیت کاوه سودا غیر‌قانونی ‌است.
احمد علیرضا بیگی با بیان اینکه آلایندگی شدید زیست محیطی صنایع شیمیایی کاوه سودای مراغه در سکوت مسئولان حفاظت محیط زیست ادامه دارد، اظهار داشت: مجوزی که سال 88 به کاوه سودا داده شد برای پیشگیری از گسترش بحران زیست محیطی پس از شکست لاگن‌ها بود تا دامنه خسارت به آب و خاک منطقه محدود شود و ادامه فعالیت این واحد آلاینده بر‌اساس مجوزی که در شرایط بحرانی از سوی دستگاه‌های مسئول داده شده، غیر‌قانونی و نادرست است.
وی افزود: مجوزی که برای کاوه سودا برای مدیریت پساب بسیار خطرناکش در لاگون داده شده نه تنها محل ایراد و سوال است، بلکه برکه‌های خاکی که این شرکت به عنوان لاگون عنوان می‌کند نیز محل اشکال است، چرا که لاگون تعریف مخصوص خود را دارد و باید کاملا ایزوله و غیرقابل نفوذ باشد.
نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در مجوزی که سازمان حفاظت محیط زیست به این شرکت داده، محل احداث لاگون‌ها در نقطه مشخص تعیین شده است، اظهار داشت: شرکت کاوه سودا باید با رعایت استانداردهای لازم نسبت به احداث آن‌ها اقدام می‌کرد.
احمدعلیرضا بیگی، نماینده فعلی مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس شورای اسلامی، در زمان شکسته شدن لاگون های کارخانه کاوه سودا در سال 1388، استاندار آذربایجان شرقی و نماینده عالی دولت در این استان بود.
پرداختن به مشکلات و معضلات زیست محیطی، اگر بدون غرض ورزی های شخصی و فارغ از منافع فردی و سیاسی باشد، به رفع این مشکلات و داشتن محیط سالم برای زندگی نسل های آینده منجر می شود.
هم اکنون بیش از 350 هزار تن کربناب سدیم سالانه به عنوان مواد اولیه صنایع شوینده و شیشه در کارخانه کاوه سودا تولید می شود و آسافلوت به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان شیشه و آیینه کشور، محصولات تولیدی خود را به 45 کشور جهان صادر می کند.
کارخانه «کاوه سودا» در سال 1389 به دلیل شکسته شدن لاگون های تبخیری آن برای تصفیه پساب و آلایندگی ناشی از نفوذ پساب آن به منابع آب زیرزمینی، مدتی تعطیل شد.
در آن زمان گفته شد که500 هکتار از اراضی کشاورزی شهرستان بناب و 300 هکتار از اراضی کشاورزی مراغه به دلیل حادثه شکسته شدن لاگون های «کاوه سودا» آلوده شده است.
احتمال آلایندگی این واحد تولیدی در هفته های اخیر بار دیگر آن را در صدر اخبار رسانه های آذربایجان شرقی قرار داد.
شهرستان مراغه با حدود 263 هزار نفر جمعیت در 127 کیلومتری تبریز، مرکز آذربایجان شرقی واقع است.