اکتشاف عمقی به سرمایه کلان و حمایت دولت نیاز دارد

به گزارش می متالز، مطالعات و اقداماتی در این حوزه در کشور انجام‌ شده است اما اکتشافات عمیق خیلی محدود است، در حالی که بخش معدن ظرفیت کسب درآمد برای گرداندن اقتصاد را دارد و می‌تواند حتی جایگزین برخی منابع درآمدی مثل نفت شود.
چندی پیش، وزیر صنعت، معدن و تجارت بر لزوم تقویت اکتشاف معادن کشور و در اولویت قرار دادن این مهم در برنامه‌های سال ۱۳۹۸ تاکید کرد. رضا رحمانی در دومین جلسه ستاد اقتصاد مقاومتی، گفت: تولید از مرحله اکتشاف آغاز می‌شود و اکتشاف معدن در اولویت قرار دارد. ظرفیت بزرگی در بخش معدن و صنایع معدنی وجود دارد و به همین دلیل توسعه این بخش را در اولویت امسال وزارتخانه قرار دادیم.
وزیر صنعت، معدن و تجارت بیان کرد: ارزش محصولات معدنی دست‌کم سالانه ۲۰ میلیارد دلار است که رقم کمی نیست. از سوی دیگر اگر امکان تولید این محصولات را در داخل نداشتیم، باید واردات انجام می‌دادیم که شرایطش وجود نداشت. رحمانی با اشاره به طرح اکتشاف و نوسازی معادن گفت: برای این حوزه باید با استفاده از بودجه‌های وزارتخانه، کار را پیش ببریم و درجایی که با مشکل روبه‌رو هستیم به دنبال راهکارهایی همچون استفاده از صندوق توسعه ملی، انتشار اوراق و... باشیم.
در همین زمینه با کارشناسان حوزه معدن گفت‌وگو کردیم.

سیاست‌های منابع طبیعی با رشد اکتشاف هماهنگ نیست

عباسعلی ایروانی، مدیرکل دفتر نظارت بر امور معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت درباره ضعف اکتشاف در ایران گفت: اکتشاف در مواردی از سوی برخی شرکت‌های بزرگ اعمال می‌شود که توان مالی دارند و این کار را به‌صورت درست و اصولی انجام می‌دهند اما در کل می‌توان گفت وضعیت اکتشاف در ایران سطحی بوده و تعریف چندانی ندارد چراکه مواد معدنی در اعماق زمین هستند و ما برای این حوزه به سرمایه‌گذاری نیاز داریم.
ایروانی در ادامه با اشاره به سطحی بودن اکتشاف در کشور، به نقاط ضعف آن اشاره کرد و گفت: متوسط عمق اکتشاف در کشور ما از ۱۰۰ متر بیشتر نیست در حالی که در کشورهای دیگر بین ۱۰۰۰ تا ۵۰۰۰ متر است. بخش عمده‌ای از متقاضیان اکتشاف، بخش خصوصی هستند که نمی‌توانند از روش‌های علمی و درست برای اکتشافات عمقی استفاده کنند.
او به علت این موضوع اشاره کرد و گفت: بخش خصوصی می‌خواهد سریع به سود برسد بنابراین در منطقه‌ای که ظرفیت ماده معدنی دارد دست به اکتشاف سطحی می‌زند سپس اعلام گزارش پایان و کشف کرده، مجوز برداشت می‌گیرد، ماده را برداشت کرده و می‌فروشد و درنهایت پس از فروش، درخواست اکتشاف تکمیلی می‌دهد. این مسئله با اکتشاف همخوانی نداشته و به سود رشد اکتشاف در کشور نیست. ایروانی تاکید کرد: البته به تازگی این مدل اکتشاف زیر سوال رفته است و تلاش می‌کنند تا هر کسی که پروانه اکتشاف می‌گیرد، اصولی کار کند.
مدیرکل دفتر نظارت بر امور معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت در ادامه به دیگر مشکلات حوزه اکتشاف در کشور، پرداخت و اظهار کرد: یکی از مشکلاتی که در این حوزه وجود دارد، عرصه محدودی است که از طرف منابع طبیعی به متقاضیان اکتشاف واگذار می‌شود. امروز با هر استعلامی که از منابع طبیعی گرفته می‌شود در حد هکتار موافقت می‌شود. وقتی تنها با یک محدوده کوچک موافقت می‌شود فرد نمی‌تواند اکتشاف کاملی انجام دهد.
ایروانی با اشاره به قانون معادن مواد معدنی گروه ۵ و ۶ ادامه داد: در این گروه که شامل مواد فلزی، صنعتی و استراتژیک است قانون اجازه داده برای کشف آنها تا ۲۵۰ کیلومتر پیشروی کنند، در حالی که منابع طبیعی برای هرگونه اکتشاف فقط با مرز ۱۰ هکتار موافقت کرده است که اصل کار اکتشاف را زیر سوال می‌برد.
مدیرکل دفتر نظارت امور معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه سیاست‌های منابع طبیعی فقط متقاضیان اکتشاف را گمراه می‌کند و با رشد اکتشاف هماهنگ نیست، ادامه داد: اکتشاف باید در یک حوزه وسیع انجام شود، حالت شناسایی و جست‌وجو داشته باشد، فرد بتواند ظرفیت‌ها را شناسایی کند و با همه منطقه آشنا شود. او اظهار کرد: بدون اینکه مراحل شناسایی و پی‌جویی انجام شود، مهندسان اکتشاف نمی‌توانند دقیق بگویند که کجا را کشف کنند. به‌این‌ترتیب باید حفاری، نمونه‌گیری و آنالیز به‌طور کامل انجام شود و بعد مشخص شود که بهره‌برداری از ماده معدنی اقتصادی است یا خیر.

اکتشاف عمیق به سرمایه نیاز دارد

محمد خاکی، معاون امور معادن و صنایع معدنی استان همدان نیز با بیان اینکه وضعیت اکتشاف در کشور سطحی است، اظهار کرد: باوجود مطالعاتی که در زمینه اکتشاف در کشور وجود دارد، در عمل اقدامات چندانی برای اکتشافات عمیق نشده است.
خاکی با بیان اینکه اکتشاف در هر کشوری به هزینه زیاد نیاز دارد، گفت: اکتشاف حوزه‌ای است که به‌شدت به سرمایه نیاز دارد. کشورهای دیگر به آن بها داده و برای هر چه عمیق شدن آن تلاش می‌کنند. به‌طور مثال کشور کانادا هر سال به‌اندازه کل هزینه‌های اکتشاف ما در این حوزه هزینه می‌کند. این در حالی است که ما در این بخش سرمایه‌گذاری چندانی نکرده‌ایم و شاید بتوان گفت برای‌مان اهمیت چندانی نداشته است.
معاون امور معادن و صنایع معدنی استان همدان در پاسخ به این پرسش که چرا بخش خصوصی به سمت اکتشاف عمیق نرفته است، اظهار کرد: اکتشاف و بهره‌برداری، هزینه و ریسک بالایی دارد چراکه ممکن است جواب مثبت بدهد یا برخلاف همه تلاش‌های فرد به نتیجه نرسد. به همین دلیل اکتشاف کار هر شرکت و فردی نیست و به سرمایه کلان نیاز دارد و هر بخش خصوصی‌ هم نمی‌تواند به‌راحتی در آن ورود کند.
خاکی در ادامه با بیان اینکه در زمینه اکتشاف عمیق از دولت توقعاتی داریم، گفت: با توجه به اینکه بخش خصوصی به‌تنهایی نمی‌تواند در حوزه اکتشاف ورود کند، دولت باید از آن حمایت کرده و بودجه لازم را در اختیارش قرار دهد. امیدوارم سرمایه‌گذاری در اکتشاف به حدی برسد که در توسعه معدنکاری تاثیر مثبت داشته باشد. او ادامه داد: در بیشتر کشورها، شرکت‌های توانمند دست به اکتشاف عمیق می‌زنند؛ شرکت‌هایی که از آزادی‌های لازم برخوردار بوده و با اصول علمی اقتصاد رشد کرده‌اند اما در ایران که دولت در اقتصاد دخالت می‌کند، توقع داریم به بخش خصوصی بها و توان دهد تا در حوزه اکتشافات عمقی ورود پیدا کند.
معاون امور معادن و صنایع معدنی استان همدان با اشاره به مشکلاتی که منابع طبیعی برای معدنکاران به وجود می‌آورد، اظهار کرد: یک‌سری قوانین دست و پاگیر برای معادن وجود دارد که ادامه کار را با مشکل روبه‌رو می‌کند و به معضلی برای اکتشاف تبدیل ‌شده است. برای نمونه، در زمینه واگذاری مناطق از طرف منابع طبیعی مشکل ‌داریم و خواستار آن هستیم که منابع طبیعی بیشتر با معدنکاران همکاری کند. او در پایان با اشاره به اقدامات انجام شده در سال‌های اخیر برای بهبود این روند گفت: البته کارگروه تعامل که بین صنایع و معادن و منابع طبیعی شکل‌گرفته، تاکنون اقدامات مثبتی انجام داده است. برای نمونه اگر در واگذاری محدوده‌ها مشکلی وجود داشته باشد بررسی می‌شود و منابع طبیعی هم همکاری می‌کند، همچنین چند سالی است که به تبادل‌نظر برای کمک به اکتشاف و بهره‌برداری می‌پردازند.