توافق گازی ترکیه و ترکمنستان، منافع ایران را تامین می‌کند؟

به گزارش می‌متالز، ترکیه و ترکمنستان به تازگی توافقی در حوزه انرژی و انتقال گاز داشته‌اند؛ در قراردادی که میان شرکت دولتی خطوط لوله «بوتاش» از ترکیه و «ترکمن‌گاز» از ترکمنستان منعقد شده است، زمینه برای انتقال گاز ترکمنستان به ترکیه فراهم شده است؛ طبق این توافق، صادرات گاز از ترکمنستان ابتدای ماه مارس سال جاری میلادی اسفند ماه جاری آغاز خواهد شد.

پیشتر مسوولان ترکیه از آمادگی خرید سالانه ۲ میلیارد مترمکعب گاز از ترکمنستان خبر داده بودند و اینکه انتظار می‌رود این گاز از طریق شبکه گاز طبیعی موجود ایران منتقل شود جزئیات دقیق درباره حجم گاز مورد توافق و شرایط دقیق ترانزیت از طریق ایران هنوز اعلام نشده است؛ اما بر اساس آخرین خبر‌ها میزان گاز صادراتی از ترکمنستان به ترکیه ۱.۳ میلیارد مترمکعب خواهد بود.

ترکمنستان حدود ۱۹.۵ تریلیون متر مکعب ذخایر گازی ثبت شده دارد و چهارمین کشور جهان از نظر ذخایر گاز است؛ این کشور در سال‌های اخیر تلاش برای یافتن بازار‌های جدید صادراتی برای گاز خود بوده و بویژه پس از تنش روسیه و اروپا در موضوع اوکراین، سعی کرده تا بخشی از بازار گاز اروپا را از طریق ترانزیت گاز جبران کند که انعقاد قرارداد جدید با ترکیه در همین راستا تعبیر می‌شود، زیرا ترکیه نیز در این سال‌ها در تلاش بوده تا از طریق جمهوری آذربایجان گاز بیشتری به اتحادیه اروپا صادر کند.

شروط ایران برای ترانزیت گاز چه بود؟

سیدحمید حسینی سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی درباره این توافق و آثار آن برای ایران گفت: سالهاست که ترکیه علاقه‌مند است که بتواند گاز ترکمنستان را از مسیر ایران ترانزیت یا سواپ کند تا به اهداف خود که خرید گاز ارزان از ترکمنستان است، دست یافته و از سوی دیگر به اهداف ثانویه که همان انحصار از یک سو و تبدیل شدن به هاب انرژی منطقه است، برسد.

حسینی معتقد است: در دولت‌های قبل و به خصوص در زمان وزارت نفت آقای زنگنه، وی با این امر به شدت مخالف بود و اجازه دادن برای ترانزیت یا سواپ گاز به ترکیه را موکول به این می‌دانست که ترکیه هم اجازه ترانزیت گاز ایران به اروپا را بدهد.

سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ادامه داد: زنگنه در دورانی که روابط ایران و ترکیه هم بهتر شده بود، موافقت کلی کرده بود به شرط آنکه قیمت خرید گاز از ترکمنستان پایین‌تر از قیمت خرید گاز ایران باشد تا نتواند رقیب گازی ایران در ترکمنستان باشد یعنی قیمت خرید ترکیه می‌بایست نشان دهد پایین‌تر از قیمت خرید ایران است.

حسینی خاطرنشان کرد: شرط دیگری که زنگنه گذاشته بود، این بود که شرکتی که قرار است این کار را انجام دهد، باید قیمت فروش گاز به ترکیه را بیش از فروش گاز ایران به ترکیه قرار دهد یعنی افزود: عملا شرایطی قرار داده بود که شرکت‌های زیادی آمدن و رفتن و مذاکره کردند و تفاهمنامه امضا کردند ولی عملا اتفاقی رخ نداد.

سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ادامه داد: به تازگی ترکیه و ترکمنستان اعلام کرده‌اند قرارداد ۲ میلیارد متر مکعبی برای ترانزیت گاز ترکمنستان امضا کرده‌اند که باید از ایران عبور کند.

حسینی معتقد است: این میزان قرارداد رقم زیادی نیست و حدود ۵ میلیون متر مکعب در روز می‌شود و ارزش زیادی ندارد و همان کاری است که ما در مرحله نخست قرار است با روسیه انجام دهیم و حدود ۲ میلیارد متر مکعب گاز روسیه از طریق خط لوله جمهوری آذربایجان به ایران ارسال شود.

وی با بیان اینکه تاکنون مقام‌های ایران عکس العملی در این خصوص نشان نداده‌اند که آیا موافقت می‌کنند یا خیر، گفت: من بعید می‌دانم تا وقتی ترکمنستان با وجود آنکه چند مدت است که ایران در حال مذاکره با این کشور برای خرید یا سواپ گاز به عراق است و موافقت نکرده ما اجازه این کار را بدهیم تا این روابط بین ترکیه و ترکمنستان برقرار شود.

سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ادامه داد: بعد از توافق گازی ایران و روسیه اکنون ترکمنستان مقداری در مواضع خود انعطاف نشان داده و سفری هم که وزیر خارجه ترکمنستان به ایران داشت ظاهرا دوباره بحث همکاری و خرید گاز و یا سواپ گاز ترکمنستان به عراق در دستور کار قرار گرفته و ترکمنستان در حال مذاکره در این زمینه است.

حسینی خاطرنشان کرد: اگر مسائل ما با ترکمنستان به طور کلی حل شود، روزانه چیزی حدود ۱۵ میلیون متر مکعب برای خرید گاز به ایران اختصاص دهد و همکاری کند بعید نیست ایران اجازه دهد در مقابل دریافت ۲۰ درصد حق ترانزیت این گاز از طریق ترکمنستان به ایران و از آنجا به ترکیه ترانزیت شود.

قرارداد ترکیه و ترکمنستان می‌تواند منافع ایران را تامین کند

نرسی قربان کارشناس ارشد حوزه انرژی نیز در این زمینه معتقد است، طرح انتقال گاز ترکمنستان به ترکیه از خاک ایران می‌تواند به متعادل شدن تامین گاز در نیمه شمالی کشورمان کمک کند.

وی اظهار داشت: این طرح از سال‌ها قبل مطرح بوده و موضوع جدیدی نیست به طوری که در دوره‌ای نیز بحث تهاتر گازی از سوی ایران نیز طرح شد تا گاز را از ترکمنستان تحویل گرفته و معادل آن را به ترکیه تحویل دهد.

این کارشناس انرژی با بیان اینکه این طرح چندسالی است که مطرح شده ولی اجرایی نشده است، خاطرنشان کرد: این طرحی که به تازگی مطرح شده، اگر چدید باشد و بتواند منافع کشورمان را رعایت کند، خواهد توانست به متعادل کردن تامین گاز در شمال ایران کمک کند.

قربان در عین حال به چالشی که می‌تواند در این زمینه بروز کند، اشاره کرد و گفت: ممکن است ترکمنستان بر سر موضوع مالی روند انتقال گاز را متوقف کرده و ایجاد مشکل کند؛ همانگونه که در گذشته قرار بود ترکمنستان گاز برای شمال کشور تامین کند و خط لوله آن نیز احداث شد، اما به دلایلی متوقف شد.

این کارشناس انرژی با بیان اینکه گاز مورد نیاز استان‌های شمالی کشور از داخل تامین شود، اظهار داشت: البته ترکیه نیز قبلا تمایل داشت از طریق دریای خزر و کشور جمهوری آذربایجان کار تامین و انتقال گاز را انجام دهد و حال باید دید این طرح چه ویژگی‌های جدیدی خواهد داشت. حال باید دید از نظر مقام‌های رسمی کشورمان این توافق چگونه می‌تواند اجرایی شده و به نفع کشورمان باشد.

منبع: تجارت نیوز