بازی تکراری

فلزات در اقتصاد ایران

به گزارش می متالز به نقل از ایرنا، بخش معدن و محصولات فلزی نزدیک به 5 درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را دراختیار دارند. سال گذشته تولید سنگ‌آهن ایران به 35 میلیون تن رسید. در مورد مس، میزان استخراج خاک مس حدود 175 میلیون تن بود، اما میزان تولید مس خالص حدود 247 هزار تن و نهایتا تولید آلومینا (اکسید آلومینیوم) و آلومینیوم خالص نیز حدود 340 هزار تن برآورد شده است.‎ بنا بر آمارهای گمرکی، میزان صادرات پارسال آهن و آلیاژهای آن (چدن و فولاد) به حدود 3.9 میلیارد دلار و صادرات مس و محصولات مسی به حدود 700 میلیون دلار بالغ شد. ایران همچنین بیش از 840 میلیون دلار صادرات سنگ‌آهن داشته است.

تولید و صادرات فولاد

مطابق آماری که انجمن فولاد ایران منتشر کرده در سال 97 میزان تولید کل محصولات فولادی 21.5 میلیون تن بوده که نسبت به سال قبل از آن 9درصد رشد داشته است. مجمع جهانی فولاد نیز تولید این محصول در سال 2018 در ایران را25 میلیون تن تخمین می‌زند که بیش از 8 میلیون تن آن صادرات شده است که نشان از افزایش حدود 84درصد رشد صادرات فولاد در یک سال گذشته دارد. البته واردات این محصول در سال گذشته، کاهش 58درصدی داشته است. دلیل کاهش واردات و رشد صادرات در یک سال گذشته به دلیل افزایش قیمت دلار بوده که صادرات از ایران را سودآور می‌کرده است و نهایتا به دلیل هزینه بالا، واردات آن صرفه نداشته است. رشد شرکت‌های بورسی معدنی در یک سال گذشته نیز به دلیل رشد صادرات این محصولات بوده است.

سهم محصولات فلزی و معدنی در کل صادرات غیرنفتی ایران در سال 97 حدود 14درصد است. البته این رقم شامل صادرات محصولات صنعتی که مواد معدنی در تولید آن نقش داشته، نمی‎شود و تنها شامل صادرات مواد خام است. براساس آمارهای سازمان «اطلاعات جهانی معدن»، همچنین آمارهای رسمی وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران، تولید آلومینیوم کشور در سال گذشته به حدود 227هزار تن رسیده که نسبت به سال 92 کاهش نشان می‌دهد. این محصول البته چندان سهمی از صادرات ایران ندارد و بیشتر برای مصارف داخلی تولید می‌شود. تولید مس خالص ایران نیز در سال گذشته به 247 هزار تن رسید که نسبت به سال 92 افزایش یافته است. بدین ‌ترتیب، تولید فولاد و مس ایران طی سال‌های گذشته جهش داشته، اما تولید آلومینیوم کاهش یافته است.

صادرات در ایران سخت است

مهرداد اکبریان، عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران به «اعتماد» می‌گوید که اگر به صحبت‌های ترامپ و مقامات امریکا در مورد تحریم‌های جدید گوش می‌دادیم متوجه می‌شدیم که در 70 الی 80درصد موارد، حرف جدیدی نداشت. او می‌گوید که پیش از این نیز فولاد و مواد معدنی مشمول تحریم بوده‌اند و این مورد، موضوع جدیدی نیست.

اکبریان می‌گوید که عمده مشکل صادرات، بحث حمل و نقل دریایی است که به دلیل بیمه‌های دریایی با مشکل مواجه شده است و باعث می‌شود که صادرات با مشکل مواجه شود. او همچنین به این موضوع اشاره می‌کند که قسمتی از بازار به دلیل انگیزه‎هایی که وجود دارد با ایران کار می‌کند و از این جهت نگرانی وجود ندارد که صادرات ما کاهش جدی یابد. او البته به این موضوع اشاره می‌کند که ترانسفر مالی هم قبلا مشکلاتی در این زمینه ایجاد کرده است.

اکبریان بیان می‌کند که نگرانی برای صادرات فقط به تحریم مربوط نیست و باید مسائل دیگری را نیز مدنظر قرار داد. او به این موضوع اشاره می‌کند که شرایط بازارهای جهانی نیز برای صادرات‌پذیری محصولات معدنی ایران اهمیت دارد و اگر در تعادل عرضه و تقاضا، قیمت آن میزان کاهش داشته باشد که صادرات صرفه نداشته باشد، این موضوع به کاهش و توقف صادرات نیز منجر می‌شود زیرا هزینه‌های تولید بالاست.

او همچنین پیشنهاد می‌کند که دولت وظیفه ارزآوری صادراتی در دوران تحریم را بر دوش بخش خصوصی بگذارد زیرا این شرکت‌های کوچک و متوسط هستند که به دلیل محدودیت‌های کمتری که به آنها تحمیل می‌شود، می‌توانند با خلاقیت‌هایی که اعمال می‌کنند، تحریم‌ها را دور بزنند. او به برنامه 1404 تولید فولاد اشاره می‌کند که قرار بوده در این سال‌ها رشد داشته باشیم و هنوز هم امیدواریم و باور داریم که این محدودیت‌ها دایمی نیست و می‌توانیم به این اهداف بازگردیم و در این مسیر حرکت کنیم.

صادرات در زمانه تحریم

به گفته منابع بازرگانی، صادرکنندگان ایرانی معمولا از اعتبارنامه استفاده نمی‌کنند و صادرات فولادشان معمولا از طریق معامله‌گرانی انجام می‌شود که ارتباطات امریکایی ندارند، لذا این شواهد در سال گذشته هم پیش‌بینی نمی‌شد که کاهش صادرات ایران از تجدید تحریم‌های امریکا چندان متاثر شود. این اتفاق باتوجه به آنکه با رقابتی‌تر شدن نرخ ارز همراه بود به صادرات کشور کمک کرده است.

البته تحریم‌ها بی‌تاثیر نیست. در بخش تولید و سرمایه‌گذاری در بخش فولاد، منابع دولتی به دلیل کاهش درآمدهای دولت با محدودیت‌های جدی مواجه هستند. از این رو امیدها به تامین سرمایه‌های لازم از طریق بورس یا از مشارکت خارجی است. گرچه مشارکت خارجی به دلیل تحریم‌ها مشکلات جدی خواهد داشت اما از آنجا که صادرات معدنی با درآمدهای خوبی همراه است، انگیزه برای سرمایه‌گذاری در این بخش وجود خواهد داشت.

در دوران قبل از امضای برجام صنایع فلزی به‌ویژه صنعت فولاد به دلیل فشار تحریم‌ها در حالت تعطیلی قرار گرفته بود اما بعد از امضای برجام جزو صنایعی بود که بسیار رشد کرد و صادرات فولاد ایران 39درصد بیشتر شد و در سال 96 به 3 میلیارد دلار رسید و قرار بود براساس برنامه‌ریزی که در چارچوب برجام صورت گرفته تا سال 2025 ظرفیت تولید صادرات فولاد به دو برابر برسد.

فشار بر اشتغال

اگرچه تحریم‌های امریکایی در صنایع فلزی نمی‌تواند نقش ویژه‌ای بر صادرات این صنایع ایجاد کند اما این تحریم‌ها باعث می‌شود هزینه‌های مالی برای این شرکت‌ها بیشتر شود. بالا رفتن هزینه‌های این شرکت‌ها با وجود فشار‌ها و مشکلات ساختاری که بنگاه‌های اقتصادی با آن روبه‌رو هستند، می‌تواند مخاطرات این شرکت‌ها را بیشتر کند. این صنایع به‌طور مستقیم 600 هزار نفر و غیرمستقیم یک میلیون نفر را به اشتغال واداشته است. بسیاری از تحلیلگران معتقدند تحریم‌های امریکا این بار نه به واسطه اعمال تنگنا‌های ارزی بلکه به دلیل افزایش نارضایتی‌های نیرو‌های کار انجام شده است.

منبع: روزنامه اعتماد