هدف شینزو آبه از سفر به تهران

به گزارش می متالز، رئیس‌جمهور آمریکا ششم خرداد در کنفرانس خبری مشترک با نخست‌وزیر ژاپن، ضمن استقبال از تلاش‌های نخست‌وزیر ژاپن برای میانجیگری و ایجاد گفت‌وگو میان ایران و آمریکا، گفت: معتقد هستم ایران می‌خواهد گفت‌وگو کند و اگر آن‌ها خواستار گفت‌وگو باشند، ما هم خواستار آن هستیم.

برخی گزارش‌ها حاکی از سفر احتمالی نخست‌وزیر ژاپن به ایران است. در چند هفته اخیر با افزایش ترافیک سفرهای دیپلماتیک، علاوه بر ژاپن، عمان، قطر و عراق نیز به‌عنوان میانجی در روابط ایران و ایالات متحده مطرح شده‌اند. به گزارش «ایسنا» به نقل از آسوشیتدپرس، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، روز دوشنبه از میانجیگری نخست‌وزیر ژاپن میان ایران و آمریکا استقبال کرد. ترامپ در دیدار با شینزو آبه در توکیو گفت: من می‌دانم که هم ژاپن و هم نخست‌وزیرش روابط خوبی با ایران دارند. خواهیم دید که چه اتفاقی خواهد افتاد.

او افزود: نخست‌وزیر در این رابطه با من صحبت کرده و من باور دارم که ایران خواهان مذاکره است. اگر آنها بخواهند مذاکره کنند، ما نیز مذاکره می‌کنیم. هیچ‌کس نمی‌خواهد اتفاقات بدی رخ دهد، خصوصا خودم. هرچند ترامپ توضیح بیشتری در مورد «روابط نزدیک» توکیو و تهران نداده، اما محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، اواخر اردیبهشت ماه به ژاپن سفر کرد و برخی رسانه‌های داخلی ژاپن نیز خبر از سفر احتمالی نخست‌وزیر آن کشور به تهران داده‌اند.

ترامپ همچنین در کنفرانس خبری مشترک با آبه مدعی شد که آمریکا خواهان تغییر نظام ایران نیست. در این کنفرانس دونالد ترامپ ادعا کرد که پس از خروج آمریکا از برجام، تهران به دلیل مشکلات جدی اقتصادی، رفتار خود را در منطقه تغییر داد. ترامپ افزود: به نظر من آمریکا و ایران می‌توانند به یک توافق مشترک برسند.

ایران دارای پتانسیل‌های اقتصادی بزرگی است. در حالی که مقامات ایران همواره تاکید داشته و دارند که سلاح اتمی در دکترین دفاعی ما هیچ جایگاهی نداشته و نخواهد داشت، ترامپ با بیان اینکه من نمی‌خواهم به ایران لطمه وارد کنم، در اظهاراتی بی‌اساس گفت که تنها می‌خواهم ایران به سلاح‌های هسته‌ای «نه» بگوید. او در ادامه اظهارات فرافکنانه و متناقض این روزهای خود درباره ایران با بیان اینکه من می‌دانم بسیاری از مردم ایران انسان‌های بزرگی هستند، ادعا کرد که آنها این شانس را دارند که با مقامات کنونی به کشور بزرگی تبدیل شوند.

اظهارات ترامپ مبنی بر اینکه ایران خواهان مذاکره است در حالی مطرح می‌شود که محمد‌جواد ظریف وزیر امورخارجه اخیرا در گفت‌وگوی اختصاصی خود با شبکه خبری سی‌ان‌ان با انتقاد از خروج آمریکا از برجام اظهار کرد: ما [در برجام] با حسن‌نیت عمل کردیم، اما نمی‌خواهیم با کسانی که زیر تعهداتشان زده‌اند گفت‌وگو کنیم.

ظریف تاکید کرد: ما تسلیم تهدید نمی‌شویم. ایران هرگز تحت‌فشار مذاکره نمی‌کند. شما نمی‌توانید ایرانی‌ها را تهدید کنید و سپس از آنها انتظار تعامل داشته باشید. راه درست برای این کار احترام است، نه تهدید. این مقام بلند‌پایه ایران تاکید کرد که ایران با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا وارد مذاکره نخواهد شد مگر اینکه این کشور با اجرای تعهداتش در برجام به تهران احترام بگذارد.

معاون سیاسی وزیر خارجه ایران نیز تاکید کرد: هیچ گفت‌وگوی مستقیم یا غیر مستقیمی با آمریکا نخواهیم داشت. سید عباس عراقچی در دیدار با یوسف بن علوی وزیر مسوول در امور خارجه عمان نیز با رد هر گونه گفت‌وگوی مستقیم یا غیرمستقیم با آمریکا گفت: جمهوری اسلامی ایران برای برقراری روابطی متوازن و سازنده با تمامی کشورهای منطقه خلیج فارس بر اساس احترام و منافع متقابل آمادگی دارد.

عراقچی همچنین در مطلبی در صفحه توییتر خود نوشت: بعد از سفر به عمان به کویت و قطر خواهم رفت: هیچ گفت‌وگوی مستقیم یا غیرمستقیمی با آمریکا نخواهیم داشت، اما آماده مذاکره با تمامی کشورهای منطقه خلیج فارس برای برقراری روابطی متوازن و سازنده بر اساس احترام و منافع متقابل هستیم. به زعم تحلیلگران تحرکات عراقچی اگر موضوع میانجیگری را به دنبال نداشته باشد، اما حداقل کاهش سطح تنش کنونی را دنبال می‌کند. سید‌عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز عصر یکشنبه اخبار منتشر شده به نقل از یک مقام کویتی مبنی بر آغاز گفت‌وگوی ایران و آمریکا را قویا رد و تاکید کرد: هیچ گفت‌وگوی مستقیم یا غیرمستقیمی بین ایران و آمریکا وجود ندارد.

نگرانی نخست‌وزیر ژاپن

همزمان نخست‌وزیر ژاپن در کنفرانس خبری مشترک با دونالد ترامپ، درخواست کرد که تنش‌های ایران و آمریکا به سوی درگیری نظامی کشانده نشود. به گزارش «ایسنا» شینزو آبه پس از دیدار با ترامپ در کنفرانس خبری مشترک با وی درخصوص ایران گفت: ما در زمان مناسب، مواضع‌مان را در قبال ایران اعلام کرده‌ایم. صلح و ثبات خاورمیانه، برای ژاپن، آمریکا و جامعه جهانی بسیار مهم است. برای به صلح و ثبات رساندن خاورمیانه، هرکاری بتوانیم انجام خواهیم داد. تنش‌ها حول ایران باید کاهش یابد و به اختلاف نظامی منجر نشود.

پیش‌تر خبرگزاری کیودو روز جمعه به نقل از یک مقام دولتی گفته بود شینزو آبه در حال سبک‌وسنگین کردن یک سفر احتمالی به ایران است، برای آنکه با مقام‌های ارشد در تهران گفت‌وگو کند و به کاهش تنش‌ها بین جمهوری اسلامی و ایالات متحده یاری برساند.

کیودو افزوده بود که نخست‌وزیر ژاپن پس از سفر ترامپ به توکیو و مشورت با او، تصمیم نهایی خود را در این مورد خواهد گرفت. این گزارش‌ها به تایید رسمی هیچ یک از مقام‌های ژاپن نرسیده‌اند و تهران نیز هنوز واکنشی به آنها نشان نداده‌است. ژاپن از مشتریان اصلی نفت ایران است و پس از اعمال دور جدید تحریم‌های آمریکا و ممنوعیت واردات نفت، خرید نفت از ایران را متوقف کرده است.

سه نکته از دیدار ترامپ و آبه

سفر ترامپ به ژاپن و دیدار با شینزو آبه و اظهاراتی که او در توکیو درباره ایران گفت، حاوی نکات جدیدی است. نکته اول این دیدار این بود که رئیس‌جمهوری آمریکا نخست‌وزیر ژاپن را تشویق کرد تا به ایران سفر کند. ترامپ با گفتن این جمله که از تلاش‌های ژاپن استقبال می‌کند، گفت من می‌دانم که هم ژاپن و هم نخست‌وزیرش روابط خوبی با ایران دارند. خواهیم دید که چه اتفاقی خواهد افتاد.

نکته دوم این موضوع است که سفر نخست‌وزیر ژاپن به ایران ضمن اینکه در شرایط بحرانی کنونی می‌تواند پیام‌های مهمی داشته باشد، نخستین سفر یک مقام رسمی و بلندپایه ژاپن به ایران در طول ۴۰ سال اخیر است. طبیعتا قطعی شدن سفر او به تهران پس از دیدار ترامپ از ژاپن می‌تواند احتمال فعال شدن میانجی‌ها را تقویت کند.

نکته سوم هم به این موضوع  مهم باز می‌گردد که ترامپ در نشست خبری با آبه به صراحت گفت که به دنبال تغییر حکومت در ایران نیست و حتی مدعی شد که با حکومت فعلی، ایران می‌تواند بازیگر موثر و بزرگی باشد. این در حالی است که او بارها ملت ایران را تروریست خوانده و پیش‌تر ۱۲ شرط را برای مذاکره با ایران مطرح کرده بود. بنابراین این اظهارات را می‌توان عقب‌نشینی دیگر ترامپ در مقابل ایران دانست. اگرچه برخی از تحلیلگران معتقدند این اظهارات چراغ سبز ترامپ برای مذاکره با ایران است. به‌خصوص که او سخنی از محدودیت‌های موشکی به میان نیاورد و صرفا اظهار کرد که ایران به سلاح اتمی نه بگوید.

در همین رابطه بخوانید:

• 5 بحران بحران جهانی که در حال وخیم شدن هستند| استفان والت
• طرح پیشنهاد امضای پیمان عدم تجاوز توسط وزیر خارجه ایران
• علاقه‌مندی کشورها برای تجارت با ایران
• تفاهم تجاری ایران با اروپا در آینده نزدیک
• چراغ سبز ترامپ به سرمایه‌گذاران ژاپنی