گره بروکراسی بر دست و پای سامانه‌های الکترونیکی

به گزارش می متالز، آنچه به‌عنوان هدف از صدور پروانه مطرح‌ شده است، خدمت به شهروندان و سازمان‌هاست، مخاطبان این پروانه هم اشخاص حقیقی و حقوقی متقاضی سرمایه‌گذاری در بخش معدن هستند. هر فردی که بخواهد به این حوزه وارد شود، مدارکی برای انجام خدمت لازم دارد که عبارتند از تصویر و اصل گواهی کشف برای معادنی که نخستین بار به بهره‌برداری می‌رسند، تصویر شناسنامه (اشخاص حقیقی)، تصویر مدارک ثبت شرکت، شناسنامه معدن، طرح بهره‌برداری، نقشه محدوده معدن در مقیاس‌های ۱: ۱۰۰۰ و ۱: ۲۰۰۰۰، تضمین حقوق دولتی، قرارداد مسئول فنی منتخب و پرداخت هزینه تمدید.
مراحل صدور پروانه بهره‌برداری نیز عبارتند از ارائه درخواست بهره‌برداری به انضمام طرح بهره‌برداری و مدارک لازم در سامانه کاداستر؛ بررسی مدارک و طرح به‌وسیله سازمان؛ اعزام کارشناس به محدوده موردنظر برای تهیه گزارش نظارتی با دفترچه مشخصات و تطبیق نقشه‌های ارائه‌شده به‌وسیله دستگاه gps؛ بازدید و میله‌گذاری محدوده اکتشاف از سوی کارشناس اکتشاف و تهیه گزارش؛ محاسبه حقوق دولتی و ضمانت حسن انجام کار؛ معرفی مسئول فنی به متقاضی و تعیین محدوده جغرافیایی معدن برای درج در پروانه بهره‌برداری. درنهایت هم شاهد صدور پروانه بهره‌برداری هستیم.
با اینکه همه اقدامات، مشخص و شفاف است و با راه‌اندازی سامانه الکترونیکی کاداستر سعی شده است سرعت انجام کار بالاتر برود و از بروکراسی اداری کاسته شود اما گاهی روند کار آن‌قدر طولانی می‌شود که متقاضی عطایش را به لقایش بخشیده و سعی می‌کند به کار دیگری که دغدغه کمتری دارد برسد. دراین‌باره با کارشناسان گفت‌وگو کرده ایم.

تقسیم‌کار در اداره‌ها معنی ندارد

صدیقه حقیقی، کارشناس ارشد زمین‌شناسی و مشاور فعال در شرکت فنی و مهندسی کویرپاژ که در حوزه ثبت محدوده تا استخراج و بهره‌برداری برای متقاضیان فعالیت می‌کند، گفت: متقاضیانی که تمایل دارند وارد فعالیت معدنی شوند و پروانه بهره‌برداری بگیرند را راهنمایی و از طرف آنها در سامانه کاداستر ثبت‌نام می‌کنیم.
حقیقی با گله از اینکه روند اداری برای کسانی که قصد گرفتن پروانه بهره‌برداری را دارند طولانی است، اظهار کرد: کار در اداره‌ها بسیار کند پیش می‌رود و نتیجه آن می‌شود که یک پروانه بهره‌برداری که شامل ارائه مدارک، صدور پیش‌نویس و طی روال اداری است و درنهایت یک هفته کار دارد تا آماده شود، گاهی تا ۲ ماه طول می‌کشد.
او یکی از دلایل کندی روند کار در اداره‌ها را مشغله زیاد کارمندان دانست و بیان کرد: حتی اگر فرض کنیم همه‌چیز درست است و هر روز همه کارمندان، فارغ از گرفتن مرخصی، بازدید و ماموریت بر سر جای خود حاضر هستند، بازهم کار پیش نمی‌رود چراکه خیلی وقت‌ها کارمندان چندین کار را با هم انجام می‌دهند و آن‌قدر سرشان شلوغ است که نمی‌توانند تلفن را جواب دهند. درنتیجه ارباب‌رجوع مجبور می‌شود به صورت حضوری به سازمان صنعت، معدن و تجارت مراجعه کند. در این صورت چون یک کارمند همه کارها را با هم انجام می‌دهد، ممکن است سر میز خود نباشد و وقتی فرد به اداره استان رجوع می‌کند، در آن شهرستان چند روز معطل می‌شود.
این مشاور در حوزه ثبت محدوده بهره‌برداری با بیان اینکه تقسیم‌کار در یک اداره درست نیست، ادامه داد: نقطه ضعف کار این است که تقسیم کار وجود ندارد. کسی که پشت میز است همه کاری می‌کند، این‌قدر مشغله دارد و کارش زیاد است که نمی‌تواند به همه امور رسیدگی کند. به‌عنوان راهکار برای این مشکل باور دارم که در ادار‌ه‌ها باید کارشناس نظارتی و اداری با هم فرق کنند چراکه درآن‌واحد نمی‌شود فرد هم سر جای خودش باشد و به دستورات ارباب‌رجوع رسیدگی کند و هم به نظارت در منطقه ماموریت بپردازد.
حقیقی در ادامه تاکید کرد: با وجود اینکه سامانه کاداستر داریم بازهم فرد باید میز به میز به سازمان مراجعه کند تا بتواند به نتیجه برسد. به دلیل اینکه متقاضی باید مدارکی از قبیل شناسه کسب‌وکار را ارائه دهد، ناچار است به سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مراجعه کند و تمام مراحل کاری‌ میز به میز تایید شود که در این ‌بین مدیر استخراج، معاون امور معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت استان و در کل، همه در صدور پیش‌نویس پروانه او سهمی دارند و فرد ناچار است به آنها مراجعه کند.
این مشاور فعال در حوزه ثبت محدوده بهره‌برداری در ادامه با بیان اینکه سامانه اینترنتی هنوز کامل کار نمی‌کند، اظهار کرد: وقتی سامانه کار نکند، این مسئله روی کیفیت کار اثر منفی می‌گذارد بنابراین همه‌چیز را نمی‌توان گردن اداره و کارمندان انداخت. گاهی آن اداره و کارمند هم کار خود را درست انجام می‌دهند اما به دلیل قطعی شبکه، کار پیش نمی‌رود. من به‌عنوان کسی که متقاضیان پروانه بهره‌برداری را ثبت‌نام می‌کنم بارها با این مشکل روبه‌رو شده‌ام که نمی‌توانم گزارش کاداستر را رد کنم. وقتی با سامانه بهین‌یاب کار می‌کنم نیز با همین مشکل روبه‌رو می‌شوم.
حقیقی ادامه داد: پیش‌آمده که سامانه ۳ روز قطع بوده و کارنکرده و با اینکه ویندوز رایانه مجموعه‌مان را به‌روز کرده و از آخرین نرم‌افزارها استفاده کرده‌ایم اما نتوانسته‌ایم به سامانه وصل شویم. من حداقل هفته‌ای یک‌بار به سامانه بهین‌یاب مراجعه می‌کنم و شناسه کسب‌وکار می‌گیرم اما همیشه مشکلاتی وجود دارد که رفع نمی‌شود. هرچقدر هم که انتقاد می‌کنیم فقط به ما می‌گویند «درست می‌شود». این در حالی است که فرد عادی اگر در منزل یا محیط کار خود قصد چنین کاری را داشته باشد، به طور قطع با مشکل روبه‌رو می‌شود که ممکن است پشیمان شود یا ناچار می‌شود به مجموعه‌هایی مثل ما مراجعه کند.

باوجود سامانه‌های الکترونیکی هنوز هم شاهد بروکراسی هستیم

مهدی لطفی، کارشناس معدن با اشاره به مراحل قانونی که در گرفتن پروانه بهره‌برداری طی می‌شود، گفت: یک فرد برای اینکه پروانه بهره‌برداری دریافت کند باید تمام مراحل و فرآیندهای ثبت محدوده، اخذ پروانه اکتشاف، گواهی کشف و پروانه بهره‌برداری را طی کند اما از الزامات کارش این است که فرد، صلاحیت فنی و مالی که سازمان نظام‌مهندسی استان صادر می‌کند را داشته باشد.
لطفی با اشاره به اینکه صلاحیت‌ها در سامانه نظام‌مهندسی آورده شده‌اند، اظهار کرد: در طبقه‌بندی و گروه‌بندی مواد معدنی بر اساس قانون معادن و آیین‌نامه‌های اجرایی آن، مواد معدنی به ۶ دسته گروه‌بندی‌شده‌اند. در ادامه، مشخص‌شده که فرد در هر گروه باید کمترین امتیازها را برای صلاحیت مالی و فنی داشته باشد.
این کارشناس معدن برای نمونه اظهار کرد: گروه ۱ تا ۳ که شامل شن و ماسه، خاک رس، سنگ لاشه ساختمانی، کانی‌های قیمتی و انواع عقیق می‌شود، دست‌کم ۵ امتیاز؛ گروه ۴ و ۵ که شامل سنگ‌های تزئینی و نما و مواد معدنی طبقه ۲ غیرفلزی می‌شود ‌۱۰ امتیاز و درنهایت گروه ۶ که شامل مواد معدنی طبقه دوفلزی و زغال‌سنگ است باید ۱۵ امتیاز داشته باشد. صلاحیت فردی که این امتیازها را داشته باشد تا یک سال اعتبار دارد و باید بتواند آن را برای پیشبرد کارش حفظ کند.
لطفی درباره اهمیت سامانه کاداستر و جلوگیری از بروکراسی اداری گفت: خوشبختانه ۳ سال است که ثبت بهره‌برداری در سامانه کاداستر انجام می‌شود؛ اتفاقی که تا حالا سابقه نداشت و فرد مجبور می‌شد همه کارها را دستی انجام دهد.
او درباره مشکلاتی که پیش از راه‌اندازی این سامانه برای متقاضیان پیش می‌آمد، گفت: درگذشته برای محدوده‌های معدنی ازجمله اکتشاف و بهره‌برداری، چیزی به‌عنوان نقشه مبنا داشتیم که اجازه دخل و تصرف به افراد را می‌داد، ضمن اینکه زمان‌بر بود.
او ادامه داد: چون ثبت دستی بود، تعداد درخواست‌ها زیاد می‌شد و یک مسئول باید همه امور را بررسی می‌کرد درنتیجه آن فرد فرصت زیادی نداشت و نمی‌توانست به همه کارها برسد. ارباب‌رجوع هم شاهد تلف شدن زمان زیاد بود و برای یک پروانه بهره‌برداری گاهی ۲ یا ۳ ماه منتظر می‌ماند. درباره ثبت اکتشاف هم همین‌طور؛ وقتی یک محدوده بلامعارض اعلام شود، پاسخ به سازمان‌ها فرستاده می‌شود و وقتی پاسخ مثبت باشد، پروانه اکتشاف صادر خواهد شد.
این کارشناس معدن سپس به اهمیت راه‌اندازی سامانه کاداستر، اشاره و بیان کرد: خوشبختانه سامانه کاداستر دسترسی متقاضیان را راحت‌تر کرده، دقت زیادی دارد و جلوی خطای انسانی را نیز می‌گیرد. امروز انتظار داریم که پس از حداکثر ۳ روز از سازمان مرجع پاسخ صادر شود.
اگر پاسخی هم داده نشد به‌منزله جواب مثبت است و از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت هر استان، پروانه صادر می‌شود.
لطفی در پاسخ به این پرسش که با وجود این سامانه، برخی معتقد به وجود سیستم بروکراتیک پیچیده در نظام اداری کشور هستند، اظهار کرد: نمی‌توان کتمان کرد که بروکراسی در اداره‌ها وجود ندارد. سامانه‌های الکترونیکی راه افتاده‌اند اما متاسفانه هنوز هم شاهد زمان‌بری و طولانی شدن روند امور هستیم. امیدوارم که در آینده نزدیک، این محدودیت‌ها از بین بروند تا متقاضی فعالیت معدنی به‌راحتی و بدون دغدغه به کارش بپردازد و انرژی خود را صرف بهینه کردن فعالیتش کند.