چین با سلاح عناصر نادر به جنگ امریکا می‌رود

چین به امریکا عناصر نادر نمی‌دهد

به گزارش می متالز به نقل از سی‌ان‌بی‌سی، سهام شرکت «جِی‌اِل‌مَگ‌رِیر-اِرث» افزایش ۱۰درصدی و ارزش سهام شرکت «آیناووتکنالوژی» رشد ۹.۹۵ درصدی پیدا کرده است. علاوه بر این دو شرکت چینی استخراج‌کننده عناصر نادر خاکی، سهام شرکت استرالیایی لاینِس نیز به عنوان یکی از معدود شرکت‌های استخراج‌کننده عناصر نادر در خارج از چین، بیش از ۱۵درصد رشد یافته است.
این جریانات پس از آن به وجود آمد که یک مقام چینی هشدار داد محصولات تولیدشده از عناصر نادر نباید بر ضد توسعه چین استفاده شود. این عبارت برای امریکا و شرکت‌های فناورانه آن، تهدید به شمار می‌آمد. این شرکت‌ها در تولید محصولات خود نیاز وافری به عناصر نادر دارند. شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین نیز به تازگی از تجهیزات استخراج و فرآوری عناصر نادر بازدید کرده و گفته که در صورت توسعه جنگ تجاری، چین می‌تواند به بهای این مواد معدنی بیفزاید یا دسترسی به آنها را محدود کند.
درحال‌حاضر چین بزرگ‌ترین تولیدکننده عناصر نادر است؛ موادی که در تولید طیفی از تلفن‌های هوشمند و وسایل برقی نقش حیاتی و بسیار مهم دارند.
فِرِیزِر هوآوی که یک تحلیلگر مستقل معرفی می‌شود، در گفت‌وگو با سی‌ان‌بی‌سی می‌گوید: چین پیش از این نیز بر سر عناصر نادر با کشورهایی دیگر دچار تنش شده است. ژاپن و نروژ از جمله این کشورها هستند. در سال ۲۰۱۰ میلادی (۱۳۸۹ خورشیدی) چین صادرات عناصر نادر خاکی را به ژاپن ممنوع کرد. این اتفاق پس از آن رخ داد که توکیو، کاپیتان یک کشتی ماهیگیری چینی را بازداشت کرد.
در گزارشی به نقل از راشاتودِی با تشدید جنگ تجاری، وابستگی زیاد شرکت‌های امریکایی به فلزات نادر و اینکه چین بزرگ‌ترین دارنده و تولیدکننده این مواد است، ممنوعیت صادرات آن به بمب اتمی چین در این جنگ تجاری تبدیل شده است. الساندرو برونو، تحلیلگر مستقل سیاسی، در این باره به راشاتودی گفت: برای اینکه اهمیت استراتژیک این اسلحه تجاری را درک کنیم، توجه شما را به این موضوع جلب می‌کنم؛ فلزات نادر در بین چند بخشی قرار دارند که ترامپ آنها را از قرار گرفتن در فهرست تعرفه‌های اضافی، مستثنا کرده است. چین هم از اهمیت استراتژیک فلزات نادر آگاه است و برای صادرات آن سهمیه‌بندی تعریف کرده است. در همین حال گفتنی است که امریکا بیش از ۸۰ درصد فلزات نادر مورد نیاز خود را از چین وارد می‌کند و چین حدود ۸۵ تا ۹۵ درصد کل تولید و عرضه فلزات نادر جهان را در اختیار دارد. سال گذشته حدود ۷۸ درصد کل فلزات نادر جهان در چین تولید شد.

امریکا از پا درمی‌آید؟

با این حال آیا چین به کمک عناصر نادر، امریکا را در این جنگ تجاری از پا درمی‌آورد؟ پیمان افضل، دانشیار گروه مهندسی نفت و معدن دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران‌جنوب در این باره توضیح داد: امریکا منابع بزرگی از عناصر نادر خاکی را در اختیار دارد. درست است که چین بزرگ‌ترین معدن این عناصر را که معدن بایونوباست، در مغولستان داخلی در اختیار دارد اما امریکا نیز از منابع قابل توجه عناصر نادر خاکی برخوردار است که از جمله آنها معدن مانتِین‌هاف است. این معدن البته به دلایل زیست‌محیطی تاکنون تعطیل و بسته بوده اما با توجه به اینکه ترامپ دغدغه‌های زیست‌محیطی چندانی ندارد و رونق معدنکاری در دولت او مهم‌تر به شمار می‌آید، امریکا به یقین می‌تواند با تکیه بر منابع داخلی، بخشی از نیاز خود را تامین کند.
وی ادامه داد: منبع دیگری که برای دستیابی به عناصر نادر در اختیار امریکاست، فناوری بازیابی این عناصر از تجهیزات الکترونیکی و لامپ‌های مهتابی است. علاوه بر اینها در ۱۰ سال گذشته، اکتشاف عناصر نادر در سراسر جهان افزایش یافته است. در ایران نیز طرح عناصر نادر مطرح شده و روی اکتشاف، استخراج و فرآوری آن کار می‌شود و در کشورهایی جنوب شرق آسیا مانند ویتنام، تایلند و مالزی و همچنین از گرینلند در آب‌های اقیانوس منجمد شمالی، ذخایر این عناصر شناسایی شده‌اند. هم‌اکنون در پروژه یوـرِیر (European rare earth elements) که اتحادیه اروپا آن را انجام می‌دهد، شماری کانسار عناصر نادر خاکی در گرینلند اکتشاف شده است. در فنلاند، سوئد و نروژ نیز عناصری شناسایی شده‌اند و هم‌اکنون در گرینلند ۲ معدن تجهیز شده و در دست بهره‌برداری است.
افضل افزود: چنین رویه‌ای در درازمدت چین را دچار مشکل خواهد کرد چون کشورهایی مانند آنهایی که نام برده شدند، وجود دارند که می‌توان گفت در نوبت قرار گرفته‌اند تا جایگزین چین در بازار عناصر نادر شوند. این دانشیار دانشگاه ادامه داد: در مقام تشبیه، بازار عناصر نادر مانند بازار جهانی نفت است. زمانی نفت خاورمیانه جایگاه ویژه‌ای در جهان داشت، در حالی که اکنون امریکا و روسیه با تولید نفت، بسیاری از بازارهای اوپک را تصاحب می‌کنند. علاوه بر اینها، امریکا گزینه‌ای برای رویارویی با این طرح چین دارد و می‌تواند های‌تک را به چین نفروشد چون چینی‌ها بسیاری از فناوری‌های موردنیاز برای این تجهیزات را در اختیار ندارند و باید آن را از امریکا بخرند مانند تجهیزات موردنیاز شرکت هوآوی. چنین اتفاقی هوآوی را دچار افت، ضرر و شکست می‌کند.
وی همچنین گفت: مسئله دیگر آن است که این گونه عناصر مشتری‌های انحصاری دارند که همان شرکت‌های های‌تک امریکایی هستند و هر کشوری خریدار این عناصر نیست. در نتیجه چین با مازاد تولید روبه‌رو خواهد بود که امریکا تلاش می‌کند مانع فروش آن به دیگر کشورها شود.

عناصر نادر کدامند؟

عناصر نادر گروهی از ۱۷ ماده شیمیایی هستند که خواص ویژه‌ای دارند. این فلزات با وجود نام خود، در واقعیت نادر نیستند بلکه پیدا کردن این مواد با غلظت مطلوب، مشکل و پردازش آنها بسیار سخت است چراکه سنگ معدن آنها شامل مواد رادیواکتیو طبیعی مانند اورانیوم و توریوم است.
از این عناصر و آلیاژهای آنها در بسیاری از محصولاتی که کاربرد روزمره دارند، استفاده می‌شود؛ محصولاتی شامل حافظه کامپیوتری، دی‌وی‌دی، باتری‌های قابل شارژ، تلفن همراه، مبدل‌های کاتالیزوری، آهن‌رباها، لامپ‌های فلورسنت و...
در سال‌های گذشته، تقاضا برای فلزات نادر، با افزایش تولید تلفن‌های هوشمند، انواع صفحات نمایش نوری، ترکیبات لازم برای دستگاه‌های کنترل آلودگی، لپ‌تاپ‌ها و دوربین‌ها، به شدت افزایش یافته است. نیروهای نظامی هم از این فلزات در تولید عینک‌های دید در شب، اسلحه‌های هدایت‌شونده دقیق، تجهیزات ارتباطی، تجهیزات جی‌پی‌اس، باتری‌ها و سایر تجهیزات الکترونیکی دفاعی، استفاده می‌کنند. چین می‌تواند با ممنوعیت صادرات این مواد، اقتصاد جهانی را فلج کند.