هر شغل معدنی ۱۷ شغل ایجاد می‌کند

به گزارش می متالز، بیکاری نه‌تنها اثرات اجتماعی خاص خود را دارد، بلکه موجب تضعیف اقتصاد کشورها نیز می‌شود چراکه حجمی از نهاده‌های تولید یک کشور بدون استفاده باقی می‌ماند.
افزایش سطح مبادلات بین‌المللی باعث شده است کشورها در برخی زمینه‌های اقتصادی مزیت نسبی کسب کنند. این امر موجب افزایش سطح اشتغال در جوامع شده است.
یکی از بخش‌هایی که می‌تواند در کاهش بیکاری نقش داشته باشد، معدن و صنایع وابسته به آن است. ایران دارای شناسنامه اقتصاد معدنی و در ردیف ۱۰ کشور برتر معدنی است.
توسعه اقتصاد معدنی می‌تواند کشور را از وابستگی به درآمدهای نفتی رها کند و در ساماندهی بازار کار و کاهش نرخ بیکاری هم موثر خواهد بود و در کنار آن فرآیند گسترده‌ای از ایجاد ارزش‌افزوده ایجاد می‌شود.
بررسی آمارهای موجود نشان می‌دهد تاکنون ۸۸۴۰ معدن در کشور کشف ‌شده که ۵۸۷۳ تعداد از آنها فعال و ۲۵۴۶ تعداد از آنها غیرفعال و ۴۲۱ معدن نیز در حال تجهیز است.
۷۴ درصد از معادن کشور را مصالح ساختمانی و سنگ‌های تزئینی تشکیل می‏‌دهند ضمن اینکه ۲۰ درصد معادن غیرفلزی و ۶ درصد فلزی هستند.
نزدیک به ۶۸ نوع ماده معدنی مختلف در ایران شناسایی ‌شده که ذخایر مس، روی و سنگ‌آهن شاخص‌ترین آنها به‌شمار می‏‌رود. ذخایر مس و روی ایران هرکدام ۴ درصد از کل ذخایر این دو فلز در جهان را تشکیل می‌دهند و سنگ‌آهن ایران نیز ۰.۸ درصد از کل ذخیره این ماده معدنی در جهان است.
البته این مواد معدنی تا ۸۰ نوع هم قابل افزایش است که هر کدام، مزیتی برای ایجاد زنجیره‌ای از کارآفرینی است.
البته به هر میزان که از معدن به سمت پایین‌دست آن یعنی صنایع معدنی حرکت کنیم میزان ارزش‌افزوده و اشتغال‌زایی بیشتر خواهد شد.
برآوردها از مشاغل بیانگر این است که هر شغل معدنی ۱۷ شغل در صنایع پایین‌دست آن یعنی صنایع معدنی ایجاد می‌کند.

میزان اشتغال در صنایع معدنی ایران ناکافی است

معادن فلزی سهم بالایی در تولید مواد معدنی ایران دارند اما از نظر پشتوانه ضعیف بوده و کار اکتشافی روی آنها ضرورت بیشتری دارد. میزان اشتغال مستقیم ایجاد شده نیز در این بخش ۹۱ هزار نفر است.
براساس آمار سازمان جهانی کار به ازای هر شغل مستقیم در بخش معدن، ۱۷ شغل وابسته و تکمیلی ایجاد می‌شود.
با این‌حال میزان اشتغال در صنایع معدن ایران ناکافی است. از ابتدای فروردین تا پایان مهر ۱۳۹۶، به میزان ۳۹ میلیون و ۱۰۵ هزار و ۹۰۰ تن محصولات معدن و صنایع معدنی به ارزش ۵ میلیارد و ۴۱۷ میلیون و ۷۰۰ هزار دلار صادر شد که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، از نظر وزنی ۵.۵ درصد و از نظر ارزشی ۳.۱ درصد رشد نشان می‌دهد.
در ادامه وضعیت صنایع معدنی ایران و آمار اشتغال این بخش را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

وضعیت صنایع معدنی در ایران

صنایع معدنی ایران یکی از محورهای توسعه اقتصادی کشور است. در سال‌های گذشته شاهد رشد و توسعه صنایع معدنی بوده‌ایم. درحال‌حاضر، نزدیک به ۵۷ میلیارد تن ذخایر معدنی اثبات ‌شده در کشور وجود دارد که این میزان نتیجه اکتشاف حدود ۱۰۰ هزار کیلومترمربع از کل مساحت کشور است که تنها حدود ۷ درصد از پهنه سرزمین ایران را دربرمی‌گیرد.
این رقم به ‌خوبی ظرفیت بالای اقتصادی ایران در حوزه معادن را روشن می‌کند.

گروه‌های ده‌‌گانه فعالیت‌های صنایع معدنی

فعالیت‌های صنایع معدنی در گروه‌های ۱۰‌گانه تعریف و طبقه‌بندی می‌شود:

• گروه سیمان: سیمان، قطعات بتنی، محصولات آزبست
• گروه شیشه: شیشه تخت، شیشه ایمنی، آینه، شیشه اپتیک و ظروف شیشه‌ای
• سرامیک: کاشی، چینی بهداشتی، مقره‌های سرامیکی، سرامیک‌های صنعتی و ظروف چینی
• مصالح ساختمانی: گچ، آهک، آجر، شن و ماسه، سنگ‌های ساختمانی، عایق رطوبتی و حرارتی
• فلزات آهنی: آهن و فولاد
• فلزات غیرآهنی: سرب، روی، مس، آلومینیوم، طلا و...
• کانی‌های صنعتی: سولفات سدیم، کربنات کلسیم، سیلیس، دولومیت، کائولن و...
• گروه ساینده‌ها: سنگ‌ساب، سنگ فیبری و...
• فروآلیاژها: فروکروم، فروسیلیس، فرومنگنز، فرومولیبدن و...
• فرآورده‌های نسوز: آجرهای نسوز، ساگار و قطعات نسوز، جرم، ملات و...

اشتغال در صنایع معدنی

با توجه به آخرین آمارهای ارائه‌شده ازسوی مرکز آمار (مرکز آمار، ۱۳۹۶) که داده‌های آماری تا سال ۱۳۹۳ را شامل می‌شوند، تعداد کل شاغلان در بخش معدن ایران ۹۱ هزار نفر است. از بین ۹۱ هزار شاغل در بخش معدن، ۶۷هزار نفر به‌صورت قراردادی و با مزد و حقوق مشغول به کار هستند که از این میان نیز بیش از ۹۸ درصد مرد هستند.
حدود ۲۰ هزار نفر به ‌صورت پیمانکاری مشغول به کار هستند که از این مقدار درصد ناچیزی زن هستند. ۴۲۰۰ نفر نیز به‌ صورت بدون حقوق یا مزدی در بخش معدن مشغول هستند.
اینها بیشتر افرادی هستند که به مشاغل خانوادگی و اشتغال در معادن کوچک مشغول هستند.

جمع‌بندی

در این گزارش به بررسی آمار بخش معدن ایران و همچنین میزان افراد شاغل در این بخش پرداخته شد.
با وجود بیش از ۹۱ هزار نفر در بخش معدن کشور، آمار و اطلاعات حکایت از این واقعیت دارد که ظرفیت اشتغال‌زایی بخش معدن در کشور مغفول مانده است.
در یک جمع‌بندی کلی، باید گفت که یکی از عوامل موثر بر نبود اشتغال‌زایی کافی در بخش معدن، ساختار این بخش در کشور است. بخش معدن در طول زمان با تحولات ساختاری ویژه‌ای روبه‌رو بوده است.
این تحولات در چند بعد قابل‌‌بررسی است. نخستین موضوع تعطیلی بسیاری از کارگاه‌های صنعتی است.
با این‌حال به نظر می‌رسد این کاهش بیشتر مشمول واحدهای صنعتی کوچک و در رده بعدی واحدهای متوسط بوده است.