افت و خیر معدن و صنایع معدنی در زمستان 97 به روایت مرکز پژوهش های مجلس

به گزارش می متالز، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در «گزارش تحولات بین المللی و داخلی در حوزه معادن و صنایع معدنی در سه ماهه آخر سال 97» با اشاره به اینکه بخش معادن و صنایع معدنی ایران در سال 1397 شاهد رویدادهای داخلی و بین المللی متعددی بوده، ابتدا به جایگاه 21درصدی صادرات این بخش نسبت به کل صادرات اشاره دارد و تاکید می کند که شرایط حفظ و تسهیل صادرات فراهم شود.

به اعتقاد مرکز پژوهش های مجلس "بازگشت تحریم های ایالات متحده آمریکا پس از خروج این کشور از برجام و نابسامانی های ارزی کشور از عوامل مهم و اثرگذار بر تولید و تجارت محصولات معدنی و فلزی ایران بود و اتخاذ برخی تصمیم گیری ها موجب ایجاد موانع در تولید و صادرات بخش معدن و صنایع معدنی کشور شده است به طوری که صادرات محصولات بخش معدن و صنایع معدنی در سال 1397 از نظر وزنی 5 درصد و از نظر ارزشی 2 درصد نسبت به مدت مشابه سال 1396 افت داشته است."

گزارش یاد شده می افزاید: با این حال، تولید برخی محصولات مانند مس کاتد (5 / 54 درصد)، گندله سنگ آهن (32 درصد)، آهن اسفنجی (5 / 28 درصد)، زغال سنگ (27 درصد) رشد تولید قابل توجه بوده است.

طبق این گزارش، افزایش قیمت گاز مصرفی واحدهای فولادسازی، افتتاح بخشی از ظرفیت های زنجیره ارزش فولاد کشور، راه اندازی واحد تولید شمش آلومینیم شرکت آلومینای ایران و کاهش قابل توجه تولید آلومینیم در واحدهای المهدی و هرمزال به دلیل ابطال واگذاری این کارخانه از رویدادهای دیگر در اواخر سال 1397 بوده است.

ضرورت صادرات برای محصولات معدنی

گزارش مذکور با اشاره به اینکه بررسی بازار داخلی محصولات معدنی و فلزی حاکی از اهمیت بالای صادرات در بخش هایی چون زنجیره آهن و فولاد، مس، سرب و روی، سیمان، کاشی و سرامیک، سنگ های ساختمانی و تزئینی و غیره است، تصریح می کند: نه تنها سیاست های دولت باید در جهت توسعه و حمایت از صادرات باشد، بلکه زمینه های لازم برای حفظ بازارهای صادراتی و ایجاد فرصت های جدید از طریق رایزنی های اقتصادی و تجاری را نیز ایجاد کند.

در ادامه این گزارش آمده است: اتخاذ هر نوع سیاست و تصمیمی که به نوعی موجب محدود شدن صادرات مواد معدنی و فلزی (به جز در موارد مربوط به خام فروشی) و از دست رفتن بازارهای صادراتی شود، موجب ایجاد چالش برای بخش تولید کشور خواهد شد. سیاست های تعرفه ای در زمینه صادرات نیز باید تنها در راستای برنامه ای توسعه صنایع پایین دستی، تولید محصولات با ارزش افزوده بالا و تامین حداقل نیاز داخلی قرار گیرد.

بخش معدن و صنایع معدنی؛ سهم 21 درصدی کل صادرات

طبق گزارش مرکز پژوهش های مجلس، ارزش بخش معدن و صنایع معدنی در سال 1397 حدود 50 درصد وزنی و 21 درصد ارزشی کل صادرات غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ارزش صادرات محصولات معدن و صنایع معدنی کشور در سال 1397 بیش از 2 / 9 میلیارد دلار بوده است که نسبت به سال قبل از آن افت 2 درصدی داشته است.

کشور در سال 1397 در زمینه صادرات انواع سنگ، کاشی و سرامیک، آلومینیوم، سرب و روی، مس، سنگ آهن دانه بندی، پودر آلومینا و آهن اسفنجی با کاهش قابل ملاحظه ای روبه رو بوده است. در این میان، صادرات انواع فروآلیاژ، زغال سنگ و کک، کنسانتره و گندله سنگ آهن رشد قابل توجهی داشته است. نکته قابل توجه در زمینه تجارت فولاد و محصولات فولادی، رشد 3 درصدی وزنی و 17 درصدی ارزشی کل صادرات فولاد و محصولات فولادی در سال 1397 است.

گزارش مذکور هشدار می دهد: بخشی از صادرات محصولات فولادی کشور به صورت صادرات در محموله های کوچک (احتمالاً زیر یک میلیون دلار) یا صادرات ریالی به کشورهای همسایه و با هدف عدم پیمان سپاری ارزی انجام شده است که زنگ خطری برای بخش فولاد کشور است.

ادامه این روند ممکن است موجب وضع تعرفه از سوی کشورهای مقصد و از دست رفتن بازارهای صادراتی ایران شود.

پیش بینی افزایش صادرات گندله

این گزارش درباره صادرات سنگ آهن می نویسد: طی مدت مورد اشاره، صادرات سنگ آهن دانه بندی کاهش و صادرات کنسانتره و گندله سنگ آهن افزایش قابل توجهی داشته است. با توجه به راه اندازی واحدهای گندله سازی در کشور و افزایش ظرفیت در این بخش، انتظار می رود در سال آینده صادرات گندله سنگ آهن از کنسانتره نیز پیشی بگیرد.

ضرورت رفع موانع صادراتی

گزارش مذکور در تحلیل تجارت محصولات معدنی و فلزی می آورد: آنچه در شرایط فعلی اهمیت دارد، رفع موانع صادرات این محصولات و حفظ بازارهای صادراتی موجود است. بدین منظور باید ضمن خودداری از ایجاد تقاضای کاذب در بازار داخل و رونق واسطه گری، با اتخاذ سیاست هایی از افت صادرات جلوگیری کرد.

این گزارش می افزاید: توقف قیمت گذاری دستوری در بورس کالا و از بین بردن تقاضای کاذب در بازار داخلی، کنترل کف عرضه در بورس کالا برای تأمین نیاز داخل با همکاری تشکل های اقتصادی و انجمن های تخصصی و نظارت اصولی بر صدور مجور برای خریداران از بورس کالا، صادرات تنها توسط تولیدکننده یا نمایندگان رسمی آنان (ترجیحا به صورت کنسرسیوم)، کنترل صدور کارت های بازرگانی به منظور جلوگیری از صادرات توسط کارت های بازرگانی یکبار مصرفِ بدون تعهد به بازگرداندن ارز حاصل از صادرات، ایجاد هماهنگی میان گمرک، بانک مرکزی و وزارت صمت برای رفع موانع عمده صادراتی در خصوص ارزش پایه کالاهای گمرکی و تعیین روندهای مشخص برای تهاتر، از جمله اقدامات لازم در این زمینه است.

رونق بازارهای بین المللی

مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در «گزارش تحولات بین المللی و داخلی در حوزه معادن و صنایع معدنی در سه ماهه آخر سال 97» آورده است: در سطح بین المللی رویدادهایی مانند تنش تجاری میان آمریکا و چین، سیاست های اقتصادی دولت چین در زمینه تحریک اقتصاد این کشور و حوادث و رویدادهایی مانند شکستن سد باطله معدن سنگ آهن در برزیل آثار قابل توجهی بر بازار محصولات معدنی و فلزی در دنیا داشته است. افق مثبت مذاکرات میان آمریکا و چین برای پایان دادن به جنگ تعرفه ها و سیاست های جدید اقتصادی چین به منظور تزریق نقدینگی برای تحریک اقتصاد در سه ماهه آخر سال 1397، سیگنال های مثبتی به بازار محصولات معدنی و فلزی دنیا داده است.

در ادامه این گزارش آمده است: شکستن سد باطله معدن سنگ آهن در برزیل که موجب کسری عرضه 70 میلیون تنی گندله و کنسانتره سنگآهن در دنیا شد، موجب رشد قیمت سنگ آهن و به تبع آن رشد قیمت های جهانی فولاد و قراضه شد. در مجموع، سه ماهه پایانی سال 1397 برای اکثر محصولات معدنی و فلزی با رشد قیمت ها و رونق بازارهای بین المللی همراه بوده است.

گزارش یاد شده تصریح می کند: افت و خیز روابط تجاری میان ایالات متحده آمریکا و چین به عنوان دو قدرت بزرگ اقتصادی دنیا، غیرقابل پیش بینی و پیچیده بودن این روابط و تاثیر آن بر بازار محصولات معدنی و فلزی دنیا، ترسیم دورنمای مشخصی از بازارهای جهانی را با چالش روبرو کرده است، در این میان تلاش دولت چین برای جلوگیری از رکود اقتصادی در این کشور و انجام اقدامات حمایتی و آزادسازی منابع برای تحریک اقتصاد، چشم انداز روشنی را برای ایجاد تقاضای محصولات معدنی و فلزی ایجاد کرده است. گزارش مذکور ادامه می دهد: رویدادهای طبیعی و خطاهای انسانی نیز یکی دیگر از عواملی است که بر بازار موثر است. به گونه ای که شکست سد باطله یکی از بزرگ ترین تولیدکنندگان کنسانتره و گندله و تاثیر آن بر سیاست های دولت برزیل در برخورد با معادن و صنایع معدنی حداقل در میان مدت موجب کسری عرضه و افزایش قیمت محصولات زنجیره ارزش فولاد و ایجاد فرصت های صادراتی برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان کشورمان خواهد شد.