افزایش بهره‌وری صنعت فولاد در گرو نگاه مدیریتی

بهره‌وری در صنعت فولاد

به گزارش می متالز، درباره میزان بهره‌وری در صنعت فولاد، عزیز قنوانی مدیرعامل فولاد امیرکبیر کاشان اظهار کرد: درحال‌حاضر میزان بهره‌وری در صنعت ما نسبت به سال‌های گذشته بسیار افزایش یافته است. برای نمونه اگر به واحدهای بزرگ مانند فولاد مبارکه اصفهان، ذوب آهن اصفهان یا فولاد خوزستان نگاهی داشته باشید، متوجه خواهید شد که میزان تولید با همان نیروی انسانی قبل یا حتی کمتر، به‌طور چشمگیری افزایش یافته است و این موضوع نشان‌دهنده افزایش میزان بهره‌وری است.
قنواتی در ادامه تاکید کرد: واحدهای مختلف فولادسازی در کشور در سال‌های گذشته با تکیه بر نیروی داخلی و آموزش نیروی کار و بومی‌سازی قطعات و روزآمد کردن فناوری و دانش فنی، توانسته‌اند میزان بهره‌وری خود را افزایش دهند. وی ادامه داد: هم‌اکنون به تولید سالانه ۲۵ میلیون تن فولاد در کشور رسیده‌ایم، این درحالی است که این میزان تولید بیشتر با همان سرمایه‌گذاری‌های قبلی انجام شده و بیشتر واحدها بازسازی، نوسازی و بهینه‌سازی شده‌اند و این به نوبه خود سبب افزایش عملکرد واحدها شده است.
مدیرعامل فولاد امیرکبیر کاشان در ادامه تاکید کرد: در صنعت فولاد اگر بخواهیم با جهان رقابت داشته باشیم و در این صنعت باقی بمانیم، راهی جز افزایش بهره‌وری نداریم، چراکه با افزایش بهره‌وری است که بهای تمام شده را می‌توانیم کاهش دهیم تا کالای ما قدرت رقابت‌پذیری را در سطح بین‌المللی داشته باشد. از این‌رو افزایش بهره‌وری باید در رویکردهای شاخص هر مدیری قرار گیرد.
قنواتی ادامه داد: بنابراین برای افزایش بهره‌وری باید در وهله نخست نیروی انسانی را آموزش داد. همچنین باید به سمت روزآمد کردن تجهیزات روی آورد. البته در زمینه تجهیزات ممکن است با یک تغییر جزئی میزان بهره‌وری را افزایش داد تا نیاز به تغییر خط تولید نباشد. در این راستا به اشتراک گذاشتن اطلاعات و دانش فنی می‌تواند بسیار مهم باشد. چراکه ممکن است روشی را یک فولادساز به کار بگیرد اما یک واحد دیگر از آن اطلاع نداشته باشد که در صورت اطلاع‌رسانی به واحدها بسیار کمک می‌شود. باید از سازمان‌ها و واحدهای بهره‌ور الگو گرفت؛ همان اتفاقی که در نمایشگاه بومی‌سازی فولاد سال گذشته اتفاق افتاد. وی در پاسخ به این پرسش که میزان مصرف انرژی تا چه اندازه در میزان بهره‌وری تاثیرگذار است، گفت: به تناسب میزان سهم انرژی بهای تمام‌شده نیز متغیر خواهد بود. درحال‌حاضر میزان مصرف انرژی نقش مهمی را بازی می‌کند. از این‌رو باید به سمت بهینه‌سازی مصرف انرژی پیش برویم. از این‌رو بسیاری از فولادسازان به‌دنبال کاهش مصرف آب هستند یا کاهش مصرف برق را در دستور کار قرار داده‌اند. در کل کاهش مصرف انرژی شامل آب، برق، گاز و مواد اولیه، می‌تواند میزان بهره‌وری را افزایش دهد.
مدیرعامل فولاد امیرکبیر کاشان همچنین در پاسخ به این پرسش که ظرفیت واحدهای فولادی در ایران تا چه اندازه می‌تواند به عنوان یکی از عوامل افزایش بهره‌وری تاثیرگذار باشد، گفت: البته یکی از مواردی که می‌تواند هزینه‌های ثابت هر سازمان را کاهش دهد، افزایش ظرفیت‌های تولید است، چراکه واحدهای تولیدی یک‌سری هزینه‌های ثابتی دارند که در تولید یک تن یا یک میلیون تن فولاد تغییر نمی‌کند و ثابت خواهد ماند، بنابراین زمانی تولید به‌صرفه خواهد بود که با هزینه‌های ثابت بتوان تولید بیشتری داشت. از این‌رو افزایش ظرفیت‌ها نقش مهمی برای افزایش بهره‌وری برعهده دارند. البته در داخل با برخی موانع تولید برای افزایش بیشتر بهره‌وری روبه‌رو هستیم، چراکه باید بستر فروش در داخل و خارج برای کالای تولیدکننده مهیا باشد. اگر بازار صادرات تسهیل نشود و تولیدکننده افزایش ظرفیت بدهد، با دپو محصول روبه‌رو خواهیم بود. از سوی دیگر افزایش تولید نیازمند افزایش سرمایه در گردش است که در این زمینه باید بانک‌ها این تسهیلات را فراهم کنند.

نگاه مدیریتی، عامل اصلی افزایش بهره‌وری

همچنین درباره میزان بهره‌وری واحدهای فولادی در کشور، مسعود محمد مدیر بازرگانی فولاد ویان عنوان کرد: عوامل گوناگونی می‌تواند در زمینه میزان افزایش بهره‌وری در صنعت فولاد تاثیرگذار باشد. یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در افزایش میزان بهره‌وری، تخصص نیروی انسانی است. از سوی دیگر داشتن فناوری روز می‌تواند سبب افزایش بهره‌وری شود. محمد در ادامه خاطرنشان کرد: از دیگر عوامل تاثیرگذار در میزان افزایش بهره‌وری فرآیند تولیدی است که در خط به‌کار‌ گرفته می‌شود و اگر ناقص به کار گرفته شود، میزان بهره‌وری را کاهش خواهد داد.
وی همچنین در زمینه افزایش میزان بهره‌وری در صنعت فولاد اظهار کرد: عامل دیگر در زمینه افزایش بهره‌وری، مدیریت است. از این‌رو اگر مدیریت یک واحد در جهت کاهش هزینه‌ها پیش برود و این موضوع را در سرلوحه کار خود قرار دهد، به تبع بهره‌وری در بلندمدت افزایش خواهد یافت. مدیر بازرگانی فولاد ویان در پاسخ به این پرسش که میزان بهره‌وری واحدهای خصوصی با واحدهای نیمه‌خصوصی تا چه اندازه متفاوت است، عنوان کرد: تجربه نشان داده است که واحدهای شبه‌دولتی در کشور به‌دلیل برخورداری از برخی امکانات و تسهیلات از بهره‌وری بیشتری برخوردار هستند. بخش خصوصی در تنگنای بیشتری قرار دارد و در این قیاس از بخش نیمه‌دولتی جا مانده است، مگر برخی واحدهای خصوصی با تجربه بالا و تخصص‌گرایی بتوانند میزان بهره‌وری خود را افزایش دهند اما بیشتر این واحدهای خصوصی این سمت و سو را پیدا نکرده‌اند. بخش خصوصی نگاه کوتاه‌مدتی دارد و باید این نگاه خود را تغییر دهد.

مدیریت را جایگزین مالکیت کنیم

البته در مقابل این دیدگاه که بخش خصوصی بهره‌وری بالایی ندارد، چندی پیش بهرام شکوری رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران درباره میزان بهره‌وری در صنایع معدنی اظهار کرد: رشد بهره‌وری صنایع در کشور در حد صفر است و شاخص‌های بهره‌وری صنایع در سطح پایینی قرار دارند. شکوری در ادامه با اشاره به یکی از مهم‌ترین دلایل پایین بودن بهره‌وری در کشور عنوان کرد: بیشتر از ۸۵ درصد اقتصاد کشور در دست دولت و کمتر از ۱۵ درصد متعلق به بخش خصوصی است. طبیعی است که بهره‌وری در بخش خصوصی در سطح بالاتری نسبت به بخش دولتی قرار دارد اما درحقیقت چون سهم بخش خصوصی در اقتصاد بسیار اندک است، طبیعی است، میانگین بهره‌وری که همراه با بخش دولتی گرفته می‌شود، سهم بخش خصوصی را ناچیز نشان می‌دهد. وی در ادامه تاکید کرد: این موضوع نشان می‌دهد بخش خصوصی می‌تواند میزان بهره‌وری را با استانداردهای جهانی تنظیم کند اما بخش دولتی، این توانایی را ندارد. از این‌رو یکی از اقدام‌هایی که می‌تواند سبب افزایش بهره‌وری در کشور شود، پیش رفتن به سمت خصوصی‌سازی است. به عبارت دیگر ایرادهایی به اصل ۴۴ وارد بود و برای رفع مشکل، بندهای «الف»‌ و «ج» به آن اضافه شد. بند «الف» عنوان می‌کند که بخش خصوصی را باید بزرگ‌تر کرد. بند «ج» عنوان می‌کند که در برنامه‌های توسعه‌ای دولت ۲۰ درصد از بخش‌ها یا اختیارات باید به بخش خصوصی واگذار شود اما در عمل این قانون به‌درستی اجرا نشده و دولت‌ها نه‌تنها کوچک‌تر نشده‌اند بلکه بزرگ‌تر هم شده‌اند. از ۱۵ یا ۱۶ سال گذشته که این قانون وضع شده، کل واگذاری‌های انجام شده به ۱۵۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد و براساس پژوهش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تنها ۱۷درصد از واگذاری‌ها به بخش خصوصی بوده ‌است. یک بخش هم مربوط به رد دیون و بخش دیگر متعلق به سهام عدالت بوده است. درحقیقت خصوصی‌سازی به شکل واقعی انجام نشده است.
رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران با اشاره به اینکه مشکل خصوصی‌سازی در کشور مربوط به مالکیت نیست، گفت: مشکل کشور از نوع مدیریتی است زیرا مجموعه‌ای که دولت مالک آن است و مدیری با افکار بخش خصوصی آن را اداره می‌کند، عالی اداره می‌شود. البته بسیاری از بخش‌های خصوصی بدتر از دولتی‌ها اداره می‌شوند. این موضوع نشان می‌دهد مشکل ما در مالکیت نیست بلکه در نوع مدیریت بخش خصوصی است. وی در ادامه خاطرنشان کرد: درنتیجه اگر بخواهیم بنگاه‌ها را واگذار کنیم، بهتر است مالکیت آنها را واگذار نکنیم که کسی هم مدعی ارزان‌فروشی یا رانت آنها نشود بلکه به جای آن، مدیریت را واگذار کنیم. برای نمونه اگر واحدی زیانده است، مدیر باید آن را به سوددهی برساند و اگر سودده است، باید سوددهی آن را افزایش دهد. شکوری ادامه داد: در زمینه توانمندی‌ها نیز میزان بهره‌وری در بخش‌های دولتی و خصوصی با همدیگر متفاوت است.
شکوری افزود: برای نمونه در زمینه فولاد، متوسط تولید فولاد در جهان به ازای هر نفر هزار تن است. البته در کره‌جنوبی ۳ هزار و ۹۰۰ تن فولاد به ازای هر کارگر تولید می‌شود.
وی ادامه داد: در ایران نیز متوسط تولید فولاد به ازای هر نفر به ۵۵۰تن می‌رسد اما واحدهایی در بخش خصوصی هستند که بیشتر از هزار تن تولید می‌کنند. از این‌رو وقتی مشاهده می‌کنیم که بخش خصوصی توانایی بالایی در حد استانداردهای جهانی دارد، باید بیش از پیش به سمت خصوصی‌سازی برویم و مدیریت آن را به بخش خصوصی واگذار کنیم.