اطلس جهانی هزینه کسب‌وکار / مولفه‌های تعیین کننده بر رتبه‌بندی شهرهای جهان

چکیده: موسسه «مرسر» که سالانه با مطالعه مجموعه‌ای از شاخص‌ها، مناطق شهری جهان را با معیار «کیفیت زندگی» رتبه‌بندی می‌کند، در گزارش جدید خود «هزینه زندگی» در ۲۰۹ شهر از کشورهای مختلف را مورد بررسی قرار داده است تا هزینه توسعه فعالیت اقتصادی در هر نقطه از دنیا را برای شرکت‌ها مشخص کند. اطلس جهانی هزینه کسب‌وکار نشان می‌دهد هنگ‌کنگ گران‌ترین شهر جهان - بالاترین رتبه - برای اعزام نیروی کار به این شهر معرفی شده است. ۸ شهر از ۱۰ شهر گران برای کسب‌وکار، در آسیا واقع شده‌اند.

ارزش برابری ارزها با دلار، هزینه اجاره مسکن و همچنین قیمت خرید خانه از جمله فاکتورهای کلیدی در تعیین هزینه زندگی در شهرها و به تبع هزینه اعزام نیروی کار به شهرهای منتخب است که در کنار آن، سایر هزینه‌ها همچون حمل‌ونقل و خوراکی نیز لحاظ شده است. نتایج بررسی این موسسه جهانی درباره هزینه‌های زندگی ۲۰۱۹ حاکی است جایگاه شهرهای اروپایی در این رتبه‌بندی نسبت به قبل، تنزل پیدا کرده است. تضعیف ارزهای اروپایی برابر دلار آمریکا و موضوعات امنیتی عامل این تغییر نزولی بوده است. تونس ارزان‌ترین شهر برای توسعه فعالیت اقتصادی معرفی شده است.

می متالز -  یک موسسه جهانی مشهور در زمینه «رده‌بندی شهرهای جهان با معیارهای مختلف سکونتی» که تاکنون مناطق شهری را با معیار «کیفیت زندگی» مورد بررسی قرار می‌داد، اخیرا مطالعه‌ای روی کشورها با معیار «هزینه زندگی» انجام داده تا راهنمای مطمئنی به «شرکت‌های اقتصادی بین‌المللی متقاضی توسعه کسب و کار به نقاط مختلف دنیا» ارائه کند.

موسسه «مرسر» حدود ۴ ماه پیش، جدیدترین گزارش خود از «کیفیت زندگی» در ۲۳۱ شهر جهان را منتشر کرد و اکنون گزارش ۲۰۱۹ این موسسه از «هزینه زندگی» در ۲۰۹ شهر دنیا برای استفاده توسط شرکت‌های بزرگ، اعلام عمومی شده است. کسب و کارهای جهانی برای اعزام نیروی کار به کشورهای مختلف، در گام اول نیازمند شناخت از «متوسط هزینه زندگی» در مقصد هستند. هزینه تامین مسکن به شکل اجاره یا خرید و همچنین هزینه‌های خوراکی و حمل‌و‌نقل از جمله فاکتورهای کلیدی برای محاسبه بهای توسعه دامنه فعالیت اقتصادی به بیرون از مرز کشور اصلی محل فعالیت، محسوب می‌شود.

گزارش «مرسر» از رتبه‌بندی شهرهای منتخب با معیار «هزینه زندگی» نشان می‌دهد: با لحاظ «محاسبه هزینه‌های زندگی در شهرهای مختلف جهان براساس تبدیل نرخ ارز کشورها به دلار»، در حال حاضر عمده شهرهای گران جهان - رتبه‌های بالا - آسیایی هستند و در مقابل، به دلیل تضعیف قدرت ارزهای اروپایی برابر دلار آمریکا، جایگاه این شهرها در گزارش جدید مرسر نزول کرده است.

در جهان به سرعت در حال تغییر امروز، «برنامه‌های جابه‌جایی نیروی‌کار» به رکن اصلی استراتژی‌ استعدادهای جهانی شرکت‌های چندملیتی تبدیل شده است. در واقع این سازمان‌ها فهمیده‌اند برای موفقیت باید آغوش خود را روی تغییرات بگشایند، تکنولوژی‌های جدید را به‌کار گیرند و برای جذب، انگیزه‌دهی و تقویت استعدادهای خود مهارت‌های نوینی را توسعه دهند. در این رابطه یافته‌های «گزارش روندهای استعداد جهانی ۲۰۱۹ مرسر» نشان می‌دهد ۶۵ درصد از کارفرمایان تمامی صنایع و کشورها از برنامه‌های جابه‌جایی استفاده می‌کنند تا استراتژی‌های مربوط به نیروی‌کار خود را ارتقا دهند.

در نتیجه، شرکت‌های چندملیتی بادقت در حال ارزیابی هزینه پکیج‌های مهاجرتی برای کارکنان بین‌المللی خود هستند. بر این اساس در بیست‌وپنجمین نظرسنجی سالانه «هزینه زندگی مرسر» تعدادی از عوامل شامل نوسانات نرخ ارز، هزینه تورمی برای کالاها و خدمات و تلاطم قیمتی مسکن شناسایی شده‌اند که هزینه‌ پکیج‌ مهاجرتی کارکنان بین‌المللی را تعیین  می‌کنند. 

ایلیا بونیک، رئیس بخش کسب‌وکارهای حرفه‌ای «مرسر» در یادداشتی پیرامون این گزارش می‌نویسد: «در اقتصادهای مهارت‌محور تحت‌تاثیر اختلالات تکنولوژی و نیاز به ارتباطات جهانی، استفاده از نیروی‌کار بین‌المللی روزافزون یکی از ابعاد مهم استراتژی‌های رقابتی شرکت‌های چندملیتی محسوب می‌شود.

در این رابطه گماشتن نیروی‌کار در مشاغل بین‌المللی، مزایای فردی و سازمانی متعددی همچون توسعه حرفه شغلی، کسب تجارب جهانی، یادگیری مجموعه مهارت‌های جدید و بازتوزیع منابع را به همراه دارد. در این رابطه شرکت‌ها می‌توانند با ارائه پکیج‌های حمایتی عادلانه و رقابتی، اقداماتی را که منجر به توسعه‌ کسب‌وکارشان می‌شوند را ارتقا دهند.

بر این اساس تازه‌ترین گزارش «مرسر» تحت عنوان «نظرسنجی هزینه‌های زندگی ۲۰۱۹» حکایت از آن دارد که ۸ مورد از ۱۰شهر گران جهان برای مهاجران خارجی در آسیا واقع هستند، امری که به معنی هزینه‌های بالاتر کالاهای مصرفی و مسکن برای نیروی‌های‌کار خارجی است.

بر این اساس در رتبه‌بندی گران‌ترین شهرهای جهان ۲۰۱۹ برای زندگی، شهرهای آسیایی توکیو در رده دوم، سنگاپور در رده سوم و سئول در رده چهارم جای دارند، در حالی که برای دومین سال پیاپی هنگ‌کنگ با قرار گرفتن در رده نخست به‌عنوان گران‌ترین شهر جهان لقب گرفته است.

بر این اساس، بقیه شهرهایی که نام آنها در میان ۱۰ شهر گران جهان به چشم می‌خورد می‌توان به زوریخ در رده پنجم، شانگهای رده ششم، عشق‌آباد رده هفتم، پکن رده هشتم، نیویورک رده نهم و شنزن در رده دهم اشاره کرد. در انتهای این رتبه‌بندی نیز به ترتیب شهرهای تونس در رده ۲۰۹، تاشکند رده ۲۰۸ و کراچی رده ۲۰۷، عنوان ارزان‌ترین شهرهای جهان را به خود اختصاص داده‌اند.

به ادعای «مرسر» گزارشی که هر ساله منتشر می‌کند یکی از کامل‌ترین نمونه‌های خود در جهان است، گزارشی که به شرکت‌های چندملیتی و دولت‌ها کمک می‌کند هزینه‌های جبرانی نیروی‌های کار خارجی خود را به درستی تعیین کنند. در این گزارش نیویورک به‌عنوان شهر پایه و تغییر ارزش پول ملی کشورها برابر دلار برای مقایسه مبنا قرار گرفته‌اند.

هر چند نظرسنجی این گزارش در ۵۰۰ شهر جهانی صورت گرفته است، اما در نهایت ۲۰۹ شهر از پنج قاره بر مبنای هزینه‌های نسبی بیش از ۲۰۰ قلم کالا (همچون مسکن، حمل‌ونقل، موادغذایی، البسه، کالاهای خانوار و سرگرمی) رتبه‌بندی شده‌اند.

یوون ترابر، رئیس بخش راهکار محصولات حمل‌ونقل جهانی این موسسه در این رابطه می‌گوید:‌ «هزینه‌‌های زندگی بخش مهم جذابیت شهرها برای کسب‌وکارها است. تصمیم‌گیران همواره به این موضوع اذعان دارند که «جهانی‌شدن» در حوزه‌های اطلاع‌‌رسانی، نوآوری و رقابت برای جلب رضایت افراد و سرمایه‌گذاری‌ها، شهرها را به چالش می‌کشد، حوزه‌هایی که برای آینده شهرها حیاتی هستند.»

در رتبه‌بندی امسال گران‌ترین شهرهای جهان، نام تنها شهر اروپایی که در میان ۱۰ رده نخست دیده می‌شود، زوریخ سوئیس است که در رده پنجم ایستاده، شهری که توسط دیگر شهر سوئیسی یعنی برن رده دوازدهمی دنبال می‌شود.

این در حالی است که سومین شهر گران اروپا نیز از سوئیس است: ژنو در جایگاه ۱۳. در این رابطه شهرهای اروپای شرقی و مرکزی شامل مسکو (در رده ۲۷)، سن‌پترزبورگ (رده۷۵)، پراگ (رده ۹۷) و ورشو (رده ۱۷۳) در رتبه‌بندی امسال به ترتیب ده، بیست‌وشش، چهارده، و نوزده‌ پله جایگاهشان تنزل یافته است.

در میان شهرهای اروپای غربی نیز میلان با دوازده پله نزول در رده ۴۵، پاریس با سیزده پله نزول در رده ۴۷، اسلو با چهارده پله نزول در رده ۶۱ و مادرید با سقوط هجده پله‌ای در رده ۸۲ گران‌ترین شهرها جهانی ایستاده‌اند.

شهرهای آلمانی اشتوتگارت، برلین و دوسلدورف نیز در گزارش امسال جایگاهشان پایین‌تر آمده است و به ترتیب در رده‌های ۱۲۶، ۸۱ و ۹۱ ایستاده‌اند. البته در این رتبه‌بندی شهرهای انگلیس کاهشی ملایم را تجربه کرده‌اند: بیرمنگام با نزول هفت پله‌ای در رده ۱۳۵، بلفاست با نزول شش پله‌ای در رده ۱۵۸ و لندن با چهار پله کاهش در رده ۲۳ ایستاده‌اند.

یوون ترابر در این رابطه می‌گوید: «به رغم افزایش نسبی قیمت‌ها در عمده شهرهای قاره سبز، اما تضعیف عمده ارزهای اروپایی برابر دلار آمریکا، منجر به نزول جایگاه شهرهای این منطقه در گزارش امسال شده است. این در حالی است که عواملی همچون موضوعات امنیتی اخیر و نگرانی‌ها پیرامون چشم‌‌انداز اقتصادی نیز بر جایگاه شهرهای این قاره اثر گذاشته‌ است.»

در منطقه خاورمیانه، دو شهر اماراتی دبی و ابوظبی به ترتیب با قرار گرفتن در جایگاه‌های بیست‌ویکم و سی‌وسوم، گران‌ترین شهرهای امسال این منطقه برای نیروی‌های کار خارجی هستند. به دنبال این دو شهر، ریاض عربستان سومین شهر گران خاورمیانه است که در رده ۳۵ ایستاده است.

مانند سال گذشته قاهره مصر ارزان‌ترین شهر این منطقه است که جایگاه ۱۶۶ را به خود اختصاص داده است. در این خصوص نیز ترابر اظهار دارد: افزایش قیمت اجاره مسکن برای خارجی‌ها موجب شد جایگاه شهرهای این منطقه در رتبه‌بندی امسال بالا بیاید.

آسیایی‌ها، گران‌ترین شهرهای جهان

از ۱۰ شهر گران رتبه‌بندی امسال، هشت شهر، آسیایی هستند؛ امری که بخشی از آن ناشی از قیمت‌های بالای مسکن در این منطقه است. بر این اساس تحت‌تأثیر بازار مسکن گران و حفظ نسبی ارزش پول ملی برابر دلار آمریکا، هنگ‌کنگ گران‌ترین شهر در هر دو حوزه آسیا و جهان معرفی شده است. به دنبال این قطب مالی جهانی، شهرهای آسیایی توکیو در رده دوم، سنگاپور رده سوم، سئول رده چهارم، شانگهای رده ششم و عشق‌آباد ترکمنستان در رده هفتم قرار دارند.

در این رتبه‌بندی، بمبئی گران‌ترین شهر هند است که در رده ۶۷ ایستاده. در دیگر نقاط آسیا، بانکوک (پایتخت تایلند) با جهشی دوازده‌ پله‌ای نسبت به گزارش سال گذشته در رده ۴۰ قرار گرفته است. هانوی (پایتخت ویتنام) نیز با بیست‌وپنج پله جهش در رده ۱۱۲ و جاکارتا با جهشی دوازده‌ پله‌ای در جایگاه ۱۰۵ رتبه‌بندی امسال جای گرفته‌اند. بر این اساس، بیشکک، پایتخت قرقیزستان با جایگاه ۲۰۶ و تاشکند، پایتخت ازبکستان با جایگاه ۲۰۸ ارزان‌ترین شهرهای این منطقه برای خارجی‌ها هستند.

در تازه‌ترین گزارش «هزینه زندگی مرسر»، شهرهای آمریکا تحت‌تاثیر تقویت ارزش دلار برابر سایر نرخ‌های ارز و همچنین عملکرد کاهشی سایر مناطق جهانی، شاهد افزایش رتبه بوده‌اند. در رتبه‌بندی امسال شهر نیویورک با جهشی ۴پله‌ای در رده نهم ایستاده است، بالاترین رتبه‌ در میان شهرهای این منطقه.

پس از پایتخت اقتصادی آمریکا، دیگر شهرهایی که در رتبه‌بندی امسال جهشی قابل‌‌توجه داشته‌اند می‌توان به سان‌فرانسیسکو که با جهشی ۱۲ پله‌ای در رده ۱۶، لس‌آنجلس که با جهشی ۱۷ پله‌ای در رده ۱۸، شیکاگو که با جهشی ۱۴ پله‌ای در رده ۳۷، واشنگتن که با جهشی ۱۴ پله‌ای در رده ۴۲، میامی که با جهشی ۱۶ پله‌ای در رده ۴۴ و بوستون که با جهش ۱۲ پله‌ای در رده ۴۹ ایستاده‌اند اشاره کرد.

در این حین، شهرهای پورتلند با قرار گرفتن در رده ۱۰۷ و وینستون سیلم در کارولینای شمالی در جایگاه ۱۳۸، ارزان‌ترین شهرهای ایالات‌متحده برای خارجی‌ها هستند. در کانادا هر چند جایگاه عمده شهرها بدون تغییر مانده است، اما گران‌ترین شهرهای این کشور، ونکوور، با نزول سه پله‌ای در رده ۱۱۲ و تورنتو با شش پله نزول در رده ۱۱۵ ایستاده‌اند. این در حالی است که مونترال با ۸ پله صعود رده ۱۳۹ را به خود اختصاص داده است.

در منطقه آمریکای جنوبی، مونته‌ویدئو در اروگوئه با ایستادن در جایگاه ۷۰، گران‌ترین شهر این منطقه برای خارجی‌ها است. پس از پایتخت اروگوئه، شهر سن خوآن آرژانتین با جهشی ۲۳ پله‌ای نسبت به گزارش سال گذشته و قرار گرفتن در رده ۷۲، به‌عنوان گران‌ترین شهر آمریکای جنوبی لقب گرفته است.

از جمله شهرهای این منطقه که در رتبه‌بندی امسال جایگاهشان بالا آمده است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: پاناماسیتی (پایتخت پاناما) که با جهشی ۲۳ پله‌ای در رده ۹۳، سن خوزه (پایتخت کاستاریکا) که با جهشی ۱۰ پله‌ای در جایگاه ۱۳۱ و هاوانا (پایتخت کوبا) که با جهشی ۲۲پله‌ای در جایگاه ۱۳۳ ایستاده‌اند. در طرف مقابل اما برخی شهرهای این منطقه به‌رغم افزایش قیمت‌ کالاها و خدمات و هزینه‌های مسکن، جایگاهشان در رتبه‌بندی امسال تنزل یافته است، شهرهایی که عمدتا در دو کشور برزیل و آرژانتین واقع هستند.

 سائوپائولو با نزول ۲۸ پله‌ای و قرار گرفتن در رده ۸۶ و ریودوژانیرو با سقوط ۲۲ پله‌ای‌ و قرار گرفتن در رده ۱۲۱ از جمله شهرهای برزیل در این رابطه هستند. از آرژانتین نیز بوئنوس‌آیرس با ۵۷ پله نزول در رده ۱۳۳ رتبه‌بندی امسال جای دارد. ماناگوآ، پایتخت نیکاراگوئه با قرار گرفتن در رده ۲۰۰ رتبه‌بندی امسال، عنوان ارزان‌ترین شهر منطقه آمریکای جنوبی را به خود اختصاص داده است.