خطوط ریلی، جوابگوی حمل ۵۵ میلیون تن فولاد نیست

به گزارش می متالز، از این‌رو با توجه به موازنه در کل زنجیره فولاد و برای رسیدن به تولید ۵۵میلیون تن و افزون‌بر ۲۰میلیون تن صادرات، برای توسعه بندرهای تجاری و تجهیزات بندرها و خطوط، به سرمایه‌گذاری حدود ۱۳۰۰میلیون یورویی نیاز است.
البته در زمینه ساخت ریل نیاز به سرمایه‌گذاری‌های بیشتری وجود دارد که نسبت رشد صنعت فولاد جا مانده است.

توسعه ریل در چشم‌انداز فولاد

براساس مطالعات طرح جامع فولاد کشور که ازسوی شرکت ملی فولاد ایران انجام شده است، با تحقق برنامه‌های توسعه پیش‌رو در زمینه شبکه ریلی دستیابی به حمل‌ونقل فولاد در چشم‌انداز ۱۴۰۴ (به میزان ۵۵ میلیون تن) طول شبکه ریلی کشور به ۲۵هزار کیلومتر (سند چشم‌انداز) برآورد می‌شود که ۱۴۵۸۰ کیلومتر توسعه را نشان می‌دهد.
از این مقدار توسعه سهم فولاد عبارت است از مجموع طول خطوط توسعه تا پایان سال ۱۴۰۴ به میزان ۱۳۴۵ کیلومتر، مجموع خطوط دوم ساخت جدید تا پایان سال ۱۴۰۴ به میزان ۲۱۰۰ کیلومتر و مجموع طول خطوط تراک‌بندی ۱۸۰۰ کیلومتر برآورد می‌شود.
صنعت فولاد در سال‌های گذشته رشد مناسبی در کشورمان داشته است به گونه‌ای که تولید فولاد در کشور در سال ۹۷ به حدود ۲۵میلیون تن رسیده است.
در سال ۱۴۰۴ تولید حدود ۵۵ میلیون تن فولاد پیش‌بینی شده که برای تامین مواد اولیه آن به حدود ۱۲۸میلیون تن مواد خام در کشور نیاز است.
با تحقق برنامه توسعه جاده‌ای، ارتباطی و شبکه ریلی و به‌منظور امکان‌پذیری حمل‌ونقل فولاد در چشم‌انداز پیش‌رو و برای دستیابی به طول جاده‌های کشور به ۱۲۲۷کیلومتر و حدود ۵۶۰میلیون یورو نیاز است.
همچنین به‌منظور رسیدن به طول شبکه ریلی کشور به ۳۱۴۵ کیلومتر و حدود۴۸۰۰ میلیون یورو باید سرمایه‌گذاری کرد.
به‌منظور توسعه شبکه حمل‌ونقل دریایی، با توجه به موازنه در کل زنجیره برای رسیدن به تولید ۵۵میلیون تن و ۳۵ تا ۵۰ میلیون تن برای توسعه بندرهای تجاری و تجهیزات بندرها به‌منظور استفاده از تمام ظرفیت آن نیاز به سرمایه‌گذاری حدود ۱۳۰۰میلیون یورو است.

صنعت ریل کشور فرسوده است

وضعیت ریل‌گذاری برای صنعت فولاد کشور چندان مناسب نیست و این صنعت به عنوان یک زیرساخت برای فولادی که برنامه‌ریزی کرده است به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد تا سال ۱۴۰۴ برسد، رشد قابل‌توجهی نداشته است. این موضوع را سید رضا شهرستانی، عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران عنوان و بیان کرد: اگر در راستای افق چشم‌انداز سال ۱۴۰۴ بخواهیم به ظرفیت ۵۵ میلیون تن فولاد برسیم باید در سال حدود ۲۰۰ میلیون تن مواد اولیه را جابه‌جا کنیم که این حجم از جابه‌جایی با این شبکه ریلی قدیمی امکان‌پذیر نخواهد بود.
شهرستانی در ادامه با اشاره به واحدهایی که در چند سال گذشته وارد مرحله تولید شده‌اند و واحدهای جدید دیگری که در راه هستند، تصریح کرد: اگر بخواهیم به ظرفیت ۵۵ میلیون تن برسیم، با سامانه حمل‌ونقل موجود، بدون تردید راه‌های جابه‌جایی برای حمل محصولات فولادی قفل خواهد شد، در این راستا اگر بودجه‌ای به این امر اختصاص پیدا نکند با مشکل اساسی روبه‌رو خواهیم بود.
وی در ادامه تاکید کرد: یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌هایی که باید رشد پیدا کند، ریل است که در این زمینه باید ۲ میلیارد دلار در سال فقط به توسعه حمل‌ونقل ریلی اختصاص پیدا کند و همچنین ۳هزار کیلومتر نیز به بخش ریلی کشور، واگن‌ها و لکوموتیوهای جدید افزوده شود. از این‌رو اگر این میزان اعتبار اختصاص پیدا نکند، دستیابی به افق چشم‌انداز فولاد با مشکل اساسی روبه‌رو می‌شود.
وی با اشاره به اینکه سایر زمینه‌های حمل‌ونقل در کشور نیز باید بهبود یابد، یادآور شد: هم‌اکنون زنجیره فولاد برای رسیدن سنگ معدن به کارخانه‌های کنسانتره و از کارخانه کنسانتره به گندله، از گندله به احیا، از احیا به فولادسازی و از فولادسازی به نورد با مشکلات اساسی حمل‌ونقل روبه‌رو هستند. در زمینه صادرات و همچنین چشم‌انداز ۱۰ میلیون تن تولید فولاد در سواحل جنوب، باید شبکه حمل‌ونقل دریایی بیش از پیش بهبود یابد.

ریل کشور نیازمند سیستم هوشمند

زکریا نایبی مدیر تحقیق و توسعه فولاد ناب تبریز نیز در این زمینه اظهار کرد: گسترش‌ ریل‌گذاری بستگی به توسعه صنعت راه‌آهن دارد. اگر امروز حدود ۱۵ هزار کیلومتر راه‌آهن در سراسر کشور داریم باید تا افق چشم‌انداز حداکثر به میزان ۲ برابر آن گسترش دهیم. البته در زمینه تولید ریل نیز شرکت ذوب آهن اصفهان پیشقدم شده است. نایبی در ادامه خاطرنشان کرد: در افق چشم‌انداز سال ۱۴۰۴ تولید ۵۵ میلیون تن فولاد برنامه‌ریزی شده است که از این میزان ۱۰ میلیون تن آن به مناطق سواحل خلیج‌فارس و در مناطق ویژه اقتصادی خلیج‌فارس و سواحل مکران اختصاص داده شده است. از این‌رو این طرح‌ها در مراحل مقدماتی قرار دارند که هم بخش خصوصی و هم بخش‌‌های شبه‌دولتی قصد دارند در این زمینه سرمایه‌گذاری کنند.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: البته چند طرح در این منطقه مانند فولاد هرمزگان و مادکوش ایرانیان در چند سال گذشته ساخته شده است. اما تولید این واحدهای فولادی که قرار است در این مناطق ساخته شود، مصرف داخلی ندارند و بیشتر به منظور صادرات برنامه‌ریزی شده‌اند. بنابراین با پیش بردن این طرح‌ها در این مناطق، باید حمل‌ونقل دریایی را گسترش دهیم. با توجه به برنامه‌ریزی انجام شده حدود ۴۰ تا ۴۵ میلیون تن فولاد باقی می‌ماند که در داخل کشور تولید می‌شود که برای حمل‌ونقل آن چه در زمینه مصرف داخلی، چه صادراتی، باید حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی را مهیا کرده باشیم.
نایبی در ادامه خاطرنشان کرد: تولید فولاد در کشور ما در دهه‌های گذشته قطب‌‌بندی شده است و هم‌اکنون ۳ قطب اصلی تولید فولاد در کشور شامل استان‌های اصفهان، خوزستان و خراسان می‌شود.
 درحال‌حاضر نیز حدود ۷۰درصد فولاد کشور در این ۳ منطقه و به صورت عمده در اصفهان تولید می‌شود. از آنجا که اصفهان در مرکز ایران قرار دارد، امکان حمل‌ونقل محصولات فولادی آن به تمام مناطق کشور فراهم است. البته اگر توسعه‌های بعدی نیز بخواهد ایجاد شود، حول و حوش همین مناطق خواهد بود. مدیر تحقیق و توسعه فولاد ناب تبریز در ادامه با اشاره به وضعیت ریل در کشور عنوان کرد: به نظر می‌رسد جاده یا ریل موردنیاز برای جابه‌جایی فولاد در کشور وجود دارد اما استفاده بهینه از ریل در کشور نمی‌‌شود و سیستم‌های استفاده از آن بسیار قدیمی شده است؛ درحالی‌که می‌توان سیستم‌های ریل را به سمت سیستم‌های هوشمند پیش برد تا بتوان از ریل استفاده حداکثری را داشت. اما ریل‌هایی که ما داریم مورد استفاده بهینه قرار نمی‌گیرند و بیشتر ظرفیت آنها خالی هستند.
نایبی در پاسخ به این پرسش که قرار است ریل‌گذاری از ایران تا سوریه انجام شود، اگر چنین اتفاقی روی دهد، برای فولاد و در کل صنایع معدنی چه اندازه زمینه صادرات به سوریه را مهیا می‌کند، گفت: قرار شده است که ریل از شلمچه تا بصره و از آنجا تا لاذقیه سوریه ادامه داشته باشد. این ریل‌گذاری حدود ۱۲۰ کیلومتر از مرز ایران به عراق و حدود ۱۳۰ تا ۱۴۰ کیلومتر از عراق به سوریه خواهد بود که اگر این ریل‌گذاری انجام شود، می‌تواند برای صادرات نه‌تنها فولاد بلکه کل مصالح ساختمانی و در نگاه کلی‌تر صادرات ایران به سوریه بسیار مفید باشد.
وی در ادامه تاکید کرد: بازسازی سوریه آغاز شده است و یکی از مشکلات ما برای صادرات به سوریه، حمل‌ونقل است که باید محصول خود را ابتدا به ترکیه و از طریق واسطه به سوریه بفرستیم که در این میان واسطه ترکیه‌ای بیشتر از ما سود خواهد برد. در حالی که نفع آن باید به تولیدکننده فولاد ایرانی برسد. با این ریل کشور ترکیه حذف خواهد شد. البته در این راستا اگر خط راه‌آهن کرمانشاه به عراق و از آنجا به سوریه وصل شود، وضعیت صادرات ایران به سوریه بهتر خواهد شد.