ترغیب اقتصاد به شفافیت از مسیر بورس کالا/ظرفیت رینگ صادراتی مغفول مانده است/وجود رفتار چندگانه‌ در حوزه‌های اقتصادی کشور

به گزارش می متالز، بازار کالا‌های پایه در بخش‌های مختلف از جمله صنعتی، پتروشیمی و کشاورزی در ایران همواره با محدودیت‌ها و دشواری‌های ساختاری زیادی روبرو بوده است که بخش عمده این مشکلات را می‌توان به استفاده نکردن از ابزار‌های نوین مالی و ساختار نامناسب و ناکارآمدی بازار مربوط دانست.

با این حال بورس کالا توانسته در سال‌های اخیر اقدامات خوبی در این زمینه بردارد که البته در سال رونق تولید، انتظارات از این بازار بیشتر هم شده تا جایی که کارشناسان اقتصادی اعتقاد دارند که دولت با استفاده از ظرفیت‌های این بازار می‌تواند زمینه رونق محصولات داخلی را فراهم کند.
منصور یزدی زاده مدیرعامل ذوب آهن اصفهان در این باره می‌گوید: «از اهداف شکل گیری بورس کالا در اقتصاد ایران، ایجاد شفافیت در معاملات و کشف واقعی قیمت‌ها با یک سازوکار مبتنی بر مبانی اقتصادی و بازار بوده که بورس کالا در این سال‌ها موفقیت‌های زیادی در راستای اهداف خود داشته است.» در ادامه متن کامل گفت وگو با یزدی زاده را می‌خوانید.

 در سال رونق تولید قرار داریم و بسیاری از صنایع بالادستی و پایین دستی تاکید دارند که نباید دولت در روند قیمت گذاری محصولات دخالت کند، چرا که این اقدام انگیزه تولید را می‌گیرد. به اعتقاد شما بهترین تصمیم برای تنظیم بازار کالا‌های اساسی و مواد اولیه واسطه‌ای چیست؟

نگرانی‌های دولت در تنظیم بازار قابل درک است؛ در واقع، تمام شرکت‌ها و عموم جامعه در یک کشور و زیر یک پرچم زندگی و کار می‌کنند و از این رو نمی‌توان نسبت به دغدغه‌های تصمیم گیران کلان کشور بی تفاوت بود. با این حال، نکته‌ای که حائز اهمیت است، رفتار چندگانه‌ای است که گاهی در حوزه‌های اقتصادی کشور مشاهده می‌کنیم.

برای مثال در شرایطی که رفتار قیمتی فولاد در کشور در مقایسه با بسیاری از کالا‌های دیگر منطقی و قابل دفاع است، شاهد آن هستیم که حساسیت‌های زیادی به آن نشان داده می‌شود. همچنین به دلیل استفاده نکردن از سازوکار بورس کالا در کشف قیمت محصولات از سوی برخی تولیدکنندگان، متاسفانه بعضا سایر کسانی که ضوابط و مقررات را رعایت می‌کنند و در واقع به شفافیت روی آورده اند، تنبیه می‌شوند که این رویکرد باید اصلاح شده و همه بخش‌ها برای حرکت به سمت شفافیت ترغیب شوند که مسیر رسیدن به این شفافیت می‌تواند بورس کالا باشد.

به هر حال به نظر بنده بهترین تصمیم در تنظیم بازار حوزه فولاد، حمایت بیچون و چرا از افزایش تولید، بالا رفتن صادرات کالای ساخته شده و پیشگیری از صادرات مواد اولیه خام نظیر سنگ آهن، کنسانتره و گندله است؛ چرا که این موارد نیاز جدی جامعه بسیار بزرگی از واحد‌های تولیدی است. به عبارت دیگر، در شرایطی که ظرفیت‌های خالی تولید در کشور وجود دارد و می‌توان از طریق این ظرفیت، ارزش افزوده ایجاد کرد تا هزینه‌های تولید کاهش یابد.

 اشاره کردید که باید از ظرفیت بورس کالا برای سروسامان دادن به وضعیت بازار استفاده کرد، آیا بورس کالا پتانسیل میزبانی از عرضه حداکثری این محصولات را دارد و این بستر، نسخه مناسبی برای کشف واقعی و عادلانه قیمت‌ها است یا ساز و کار دیگری باید در نظر گرفته شود؟

 بله، به طور حتم این ظرفیت در بورس کالا وجود دارد و به اثبات رسیده است؛ خوشبختانه اکنون بورس کالا از افتخارات نظام است که توانسته علاوه بر ایجاد بستر کشف واقعی قیمت، شفاف سازی را در اقتصاد کشور به ارمغان بیاورد و هیچ سازوکار دیگری امکان جایگزینی با آن را ندارد؛ به همین دلیل است که گاهی مورد هجمه برخی سودجویان و رانتخواران قرار می‌گیرد.

روند کشف قیمت‌ها در بورس کالا را چگونه می‌بینید؟

 ساختار کشف قیمت در بورس کالا که در یک فرآیند بلندمدت شکل گرفته، طی سال‌های اخیر توسعه یافته و از ویژگی مهم شفافیت بالا برخوردار است؛ البته مشروط بر اینکه این ساختار را در پی نوسان‌های منطقی و واقعی متاثر از فضای بازار، دستکاری نکنیم. به واسطه التهاب‌های بازار ناشی از بروز شرایط خاص اقتصادی، دولت به موضوع قیمت ورود می‌کند که در این صورت شاهد غیرواقعی شدن روند کشف قیمت می‌شویم.

به عبارت دیگر، از اهداف شکل گیری بورس کالا، ایجاد شفافیت در معاملات و کشف واقعی قیمت‌ها با یک سازوکار مبتنی بر مبانی اقتصادی و بازار بوده که در این کار توفیق خوبی داشته است. همچنین شاهد تسری یافتن این بازار از بازار خاص فلزات به سایر کالا‌های مهم و استراتژیک بوده ایم.
 باید توجه داشت زمانی که محصولات شرکت‌های بورسی به طور واقعی و شفاف در بورس کالا تعیین قیمت می‌شود، نرخ سهام این شرکت‌ها هم از این شرایط تاثیر می‌پذیرد و بنابراین به تدریج اعتماد به بازارسرمایه افزایش یافته، سرمایه گذاری در این بازار رونق پیدا کرده و در نتیجه شاهد رشد اقتصادی کشور خواهیم بود. از سویی دیگر، با حذف رانت ناشی از قیمت گذاری دستوری و اعتماد به واقعی شدن قیمت ها، سرمایه گذاران به سرمایه گذاری در این صنایع تشویق می‌شوند.

سرعت رشد بورس کالا در چند سال اخیر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

 سرعت حرکت بورس کالا در به کارگیری ابزار‌های مختلف، بسیار مطلوب است. البته این مهم تنها نظر من نیست، بلکه سازمان بورس و اوراق بهادار نیز به عنوان یک نهاد نظارتی و حاکمیتی همین اعتقاد را دارد.
به اعتقاد بنده حیات و توسعه تمام شرکت‌های فعال در بازار سرمایه به شدت وابسته به توسعه است؛ در این بخش توسعه ابزار‌های مختلف مالی معیاری برای سنجش این موضوع محسوب می‌شود.

در این میان طی ۵ سال گذشته، حرکت مناسبی در بورس کالای ایران آغاز شده که در سال گذشته به اوج خود رسید؛ ابزار‌هایی مانند معاملات آتی، اختیار معامله، سپرده کالایی و ... توانستند نقش بسزایی در پیشگیری از هیجان‌های کاذب ایجاد کنند. این حالی بود که شرایط خاص اقتصادی در بعضی موارد، موانعی در اجرا و به کارگیری این ابزار‌ها به وجود می‌آورد که درمان آن اعتماد به این بازار متشکل است.

به اعتقاد شما کدام بخش از ظرفیت‌های بورس کالا همچنان مغفول مانده است؟

به نظر می‌رسد، رینگ صادراتی آن هم نه به دلیل نبود سازوکار انجام معاملات صادراتی، بلکه به علت شرایط خاص کشور ناشی از تحریم‌های ظالمانه و یکطرفه استکبار بوده که امیدواریم با سپری شدن این دوران، شاهد رونق معاملات صادراتی در این بخش بورس کالا باشیم.

دولت و صنایع به منظور حل مشکلات اقتصادی چه بهره‌ای از بورس کالا می‌توانند ببرند؟

حمایت از بورس کالا و تشویق برای عرضه محصولات در این بازار از یک سو و در نظر گرفتن جریمه و تنبیه برای تولیدکنندگانی که محصولات خود را در بازار شفاف عرضه نمی‌کنند، می‌تواند به بسیاری از مشکلات اقتصادی کشور که ناشی از نبود شفافیت و عدالت است، پایان دهد؛ این اقدامات اگر صورت گیرد می‌تواند کارکرد بورس کالا را برای دولت در ایجاد شفافیت و رقابت گسترده‌تر در کشف قیمت، بیشتر عیان کند.

چشم انداز کوتاه مدت و بلندمدت شما از بورس کالا چیست؟

بورس کالا تبدیل به نهادی شده است که اقتصاد کشور از آن رنگ و بو می‌گیرد؛ به عبارت دیگر، بیشتر صنایع مهم کشور بورسی هستند و قیمت محصولات آن‌ها با سازوکار رقابت در بورس کالا کشف می‌شود این روند بیانگر اعتماد مسئولان و اعتبار مناسب این بستر است که با بزرگ‌تر شدن این بورس، شاهد توسعه شفافیت و رشد اقتصادمان خواهیم بود.