تکنیک فراتر از فناوری

در حالی‌که اگر این واحدها حاضر بودند فناوری خود را همگام با فناوری‌های جهانی روزآمد کنند، در یک بازه میان‌مدت قادر بودند نرخ تمام‌شده خود را کاهش دهند.

فناوری پیشرفته

فناوری صنعت سرب و روی در ایران به روش هیدرومتالوژی انجام می‌شود. در این‌باره محمد حیدرزاده، مدیرعامل ذوب روی بافق اظهار کرد: صنعت روی در ایران از فناوری هیدرومتالوژی بهره می‌گیرد، به عبارت دیگر، تمامی ۸۵ واحد موجود در کشور از این فناوری استفاده می‌کنند و بیشتر این واحدها از خاک اکسیده کربنات استفاده می‌کنند. حیدرزاده در ادامه خاطرنشان کرد: سایر کارخانه‌ها را بیشتر خود ایرانی‌ها طراحی کردند که فناوری آنها در سطح پایینی قرار دارد و راندمان تولید به دلیل فناوری، ماشین‌آلات و تجهیزات قدیمی پایین است و دیگر اینکه بیشتر این واحدها به صورت دستی کار می‌کنند و تاکنون مکانیزه نشده‌اند. وی افزود: چند وقت پیش در بازدید مفصلی که از کارخانه‌های چینی داشتیم، مشاهده کردیم که بیشتر واحدهای آنها ترکیبی از فناوری هیدرومتالوژی و پیرومتالوژی است. «هیدرو» با روش آب و اسید انجام می‌شود و «پیرو» به روش آتش، حرارت و کوره؛ در این واحدها با استفاده از ترکیب این دو روش کار می‌کردند. حیدرزاده یادآور شد: به‌طور معمول کشورهای توسعه‌یافته از فناوری ترکیبی هیدرو و پیرو به‌صورت همزمان استفاده می‌کنند. مدیرعامل ذوب روی بافق با اشاره به تفاوت‌های فناوری‌های روزآمد در صنعت سرب و روی عنوان کرد: تفاوت دیگر این است که بیشتر کارها بیش از اینکه نفربر باشند، به صورت مکانیزه و با دستگاه انجام می‌شوند، برای مثال ورق‌کنی و شارژ ورق و... با دستگاه انجام می‌شود. حیدرزاده ادامه داد: سومین تفاوت فناوری کشورهای پیشرفته این است که آنها از عناصر مختلفی از خاک استخراج می‌کنند، اما در ایران تنها روی و سرب و به احتمال نقره از خاک استخراج می‌شود. وی همچنین یادآور شد: بحث دیگر پایین بودن راندمان است. راندمان استحصال در فناوری صنعت سرب و روی در کشور ما در سطح پایینی قرار دارد. مدیرعامل ذوب روی بافق در پاسخ به این پرسش که درحال‌حاضر پیشرفته‌ترین فناوری‌ها در صنعت سرب و روی مربوط به چه کشورهایی است، عنوان کرد: بهترین و پیشرفته‌ترین فناوری‌ها مربوط به کشورهایی چون فنلاند، سوئد و کانادا است، البته چین هم در سال‌های گذشته توانسته بسیاری از فناوری‌های خود را در این صنعت روزآمد کند. وی عنوان کرد: فناوری‌های روز سبب راندمان بیشتر تولید و بهره‌وری سرمایه شده و نیروی انسانی نیز افزایش پیدا خواهد کرد که در نهایت منجر به رقابت‌پذیرتر شدن در بازار جهانی می‌شود و نرخ تمام‌شده را کاهش می‌دهد. حیدرزاده در پاسخ به این پرسش که آیا روزآمد شدن فناوری در صنعت سرب و روی سرمایه بالایی را می‌طلبد، گفت: این موضوع را باید در برابر راندمان و بهره‌وری تعریف کنیم. با توجه به این موضوع روزآمد کردن فناوری در برابر افزایش راندمانی که ایجاد می‌کند، هزینه بالایی محسوب نمی‌شود و توجیه دارد.

روش‌های قدیمی

در صنعت سرب و روی فناوری آن بستگی به روش‌هایی دارد که به کار برده می‌شود؛ در ایران همچنان از روش‌های قدیمی بهره می‌گیرند. در این‌باره رضا اعتدال کارشناس صنعت سرب و روی عنوان کرد: فناوری جدیدی در صنعت سرب و روی به کشور وارد نشده و این صنعت همچنان با فناوری که چند سال گذشته وارد کشور شده است، کار می‌کند. اعتدلال در ادامه توضیح داد: اما روش‌های جدیدی برای استخراج فلز سرب و روی وجود دارد. برای صنعت سرب از کوره‌های معمولی استفاده می‌شود و تنها یک کوره است که دارای استانداردهای بین‌المللی است. از این کوره در دنیا ۸ کوره موجود است که یکی از آن در ایران است که از نظر ظرفیت دومین کوره است که حدود ۱۰۰ تن مواد معدنی را می‌تواند شارژ کند. وی در ادامه عنوان کرد: البته کوره‌های بسیار پیشرفته‌تری از این کوره وارد بازار شده‌اند. هم‌اکنون این کوره که در شرکت سرب و روی ملی کار می‌کند، دارای هزینه بسیار بالایی است، هرچند همچنان کار می‌کند، اما بسیار قدیمی شده و در دنیا دیگر روش چندان متداولی نیست. برای مثال کره‌جنوبی حدود ۷ تا ۸ سال پیش شیوه‌های خود در صنعت سرب و روی را به‌طور کلی تغییر داده است. این کارشناس صنعت سرب و روی ادامه داد: در کشورهای دیگر عمر مفیدی برای دستگاه‌ها و فناوری قائل می‌شوند و سر موعد فناوری واحدهای خود را روزآمد می‌کنند. باوجود اینکه بسیاری از شرکت‌های جهانی واحدهای خود را روزآمد کرده‌اند، اما واحدهای سرب و روی در کشور ما همچنان در اندیشه این هستند که آیا دستگاه‌های خود را روزآمد کنند یا خیر؟ هرچند این موضوع با هزینه‌های بالایی روبه‌رو است و هزینه چند میلیاردی دارد. اعتدال درباره فناوری صنعت سرب و روی توضیح داد: فناوری در صنعت روی به طور تقریبی در کل دنیا یکسان است و پایه آن بیشتر برمبنای آب و هیدرومتالوژی است، اما شیوه‌های آنها با یکدیگر متفاوت است. در برخی کشورها مانند چین با استفاده از طراحی‌هایی که انجام داده‌اند، خط تولید خود را تغییر و بهره‌وری را افزایش داده‌اند.وی تاکید کرد: برای ارتقای فناوری خود در صنعت سرب و روی باید ارتباطات خود را بیشتر کنیم تا بتوانیم فناوری‌های مختلف در دنیا را ببینیم، البته نکته مهم این است که برای سرمایه‌گذاری در فناوری دست‌مان نلرزد و سنت‌گرایی سبب نشود فناوری روز را وارد نکنیم. این کارشناس صنعت سرب و روی گفت: در صنعت سرب و روی بیشترین عاملی که در تولید موثر است، هزینه سرمایه است. این امر نیز مستلزم این است که از شیوه‌های جدید و روزآمد استفاده شود. اعتدال افزود: شرکت‌های بخش خصوصی نسبت به شرکت‌های دولتی و شبه‌دولتی فناوری روزآمدتری دارند. شرکت‌های خصوصی شیوه‌های به‌روزتری را به‌کار می‌گیرند و حتی طول خط‌شان را هم کوتاه‌تر کرده‌اند. وی با اشاره به تفاوت فناوری سرب و روی بیان کرد: در صنعت روی از نظر فناوری تفاوت چندانی با دنیا نداریم، اما در صنعت سرب که پایه آن آتش است، نیازمند استفاده از کوره‌های پیشرفته‌تری هستیم.اعتدال افزود: البته استفاده از کوره‌های پیشرفته چندین میلیارد تومان هزینه دارد که بخش خصوصی قدرت مالی لازم برای خریداری این فناوری را ندارند. در بین شرکت‌های بورسی نیز تنها یک شرکت چنین توانایی را دارد که این شرکت هم به دلیل ظرفیت بالا نیاز به خوراک بالایی دارد. اگر این شرکت ظرفیت کوره‌اش پایین‌تر بود با روش‌های جدیدتر خیلی بهتر می‌توانست خوراکش را تهیه کند، در حالی‌که حدود ۳۰ سال است با یک کوره که از سوئد خریداری کرده کار می‌کند. وی در ادامه تاکید کرد: تجهیزات شرکت‌های سرب و روی فرسوده شده است و نیاز به بازسازی دارد که هزینه تعمیرات این تجهیزات فرسوده ارزبری بالایی را می‌طلبد. این هزینه‌های بالا که به‌عنوان سربار به‌شمار می‌روند سبب افزایش نرخ تمام‌شده می‌شود. ما باید بتوانیم فناوری‌های جدید وارد کنیم تا بتوانیم بهره‌وری بیشتری در این صنعت داشته باشیم.