کمبود گندله به مرز بحران رسید

به گزارش می متالز، هیات دولت عوارض صادرات گندله را از ۱۵ به ۵ درصد کاهش داد و این درحالی است که بر اساس گفته فولادسازان حجم تولیدات گندله ایران برای نیاز داخل نیز به‌‌طور کامل پاسخگو نیست. آمار و شواهد نشان می‌دهد، گندله با عیارهای مورد‌نیاز فولادسازان داخلی و مناسب برای احیای مستقیم که نیاز تولیدکنندگان داخلی است، صادر می‌شود. به گزارش معدن‌نیوز، بر اساس آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران در ۳ ماه پایانی سال ۹۷ یک میلیون و ۱۳۱هزار و ۶۰۶تن گندله و کنسانتره به ارزش ۷۸۱۶۵۴۴۶دلار و در ۳ ماه نخست امسال یک میلیون و ۲۳۹ هزار و ۷۱۶ تن گندله و کنسانتره به ارزش ۱۰۳۳۰۵۶۹۲ دلار صادر شده است. افزایش نرخ دلار و به دنبال آن کاهش ارزش ریال باعث افزایش جذابیت صادرات شده و این امر فعالان تجارت این محصول را ترغیب به صادرات کرده است. بر همین اساس بدون توجه به شرایط شرکت‌های فولادی، این امر سرعت گرفته و این درحالی است که صنعت فولاد و درنتیجه فرآیند فروش محصولات نهایی زنجیره و ارزآوری کشور در معرض آسیب قرار می‌گیرند.
سیاست‌گذاری‌های دولت باید در مسیر صحیحی قرار گیرد تا به تولیدات کشور آن هم صنعتی چون فولاد که ازجمله صنایع استراتژیک کشور است، آسیب وارد نکند. انتقادهایی به این موضوع وارد است، به این دلیل که بخشنامه‌ها فوری و بدون نگاه کارشناسی ابلاغ می‌شوند، به گونه‌ای که همه جوانب در آن سنجیده نمی‌شوند. وزارت صنعت، معدن و تجارت با کاهش عوارض گندله به دنبال رفع یک مشکل است اما حل یک مسئله منجر به ایجاد مشکلات دیگر شده است. برای نمونه سال گذشته در دوره‌ای با وجود تولید مازاد آهن اسفنجی، صادرات این محصول ممنوع و باوجود کمبود سنگ‌آهن، کنسانتره و گندله، هر ۳ آنها آزادانه صادر می‌شوند. بر اساس گفت‌وگویی که با فولادسازان کشور انجام شد، عنوان کردند که مشکلی با صادرات گندله ندارند اما صادرات گندله زمانی مناسب است که به تولید فولاد کشور ضربه‌ای وارد نکند. گندله تولیدی در کشور ابتدا باید خوراک مورد نیاز واحدهای فولادسازی را تامین کند، سپس در صورت مازاد تولید، مجوز صادرات داده شود. برخی از واحدهای تولید گندله راه‌اندازی شده در کشور فقط ظرفیت‌های اسمی دارند و هنوز به ظرفیت تولید واقعی و نهایی خود نرسیده‌اند. مشکلی که در تامین کنسانتره وجود دارد، باعث می‌شود واحدهای تولیدکننده گندله نتوانند با تمام ظرفیت خود فعالیت کنند.

مخالف صادرات گندله نیستیم

حمیدرضا عظیمیان، مدیرعامل فولاد مبارکه اصفهان با بیان اینکه درحال‌حاضر به دلیل صادرات گندله فولاد مبارکه نیز مانند دیگر فولادسازی‌ها با کمبود گندله روبه‌رو است، گفت: متاسفانه کمبود گندله منجر به کاهش تولید فولاد مبارکه شده است و باید دولت و وزارت صنعت، معدن و تجارت این موضوع را به گونه‌ای مدیریت کنند که هم صادرات متوقف نشود و هم نیاز واحدهای فولادسازی تامین شود.
عظیمیان افزود: وزارت صنعت، معدن و تجارت باید با اندیشیدن تدابیری صنعت را مدیریت کند. ما مخالف صادرات نیستیم چنانچه تعادل برقرار شود و نیاز واحدهای فولادسازی تامین شود.
به گفته مدیرعامل فولاد مبارکه اصفهان صادرات گندله ممکن است افزایش ارزآوری داشته باشد اما با کاهش تولید به‌طور قطع نرخ محصولات فولادی افزایش می‌یابد و اثرات خود را بر جامعه خواهد گذاشت. اگر تولیدات ما متوقف شود، تمام شرکت‌هایی که زنجیره‌وار به ما وابسته هستند دچار مشکل خواهند شد و این منجر می‌شود که اشتغال تولیدکنندگان دچار مشکل شود.

گندله دارای جذابیت صادراتی است

فرزاد ارزانی، مدیرعامل شرکت فولاد هرمزگان نیز صادرات را یکی از نیازهای کشور دانست و گفت: ما به صادرات نیاز داریم اما با توجه به اینکه فولادسازان به گندله نیازمند هستند، با صادرات آن کمبودش در کشور محسوس است.
ارزانی افزود: شرکت‌های فولادی کشور درحال‌حاضر با کمبود گندله روبه‌رو هستند. گندله با توجه به قیمت‌های جهانی دارای جذابیت صادراتی زیادی است. با توجه به بحث تحریم‌ها کشور نیازمند ورود ارز است تا بتوانیم با تحریم‌ها به مقابله بپردازیم اما دولت باید برنامه‌ریزی دقیقی در این زمینه داشته باشد تا این منافع و نیاز شرکت‌های داخلی به گندله در تضاد قرار نگیرد.
وی با بیان اینکه کمبود گندله منجر به توقف تولید شرکت‌های فولادسازی در داخل می‌شود، عنوان کرد: شرکتی که دارای ۱۰هزار نیروی انسانی است زمانی که با کمبود مواد اولیه روبه‌رو می‌شود، تولیدش دچار مشکل می‌شود و این مشکل در ابعاد اجتماعی جامعه گسترش می‌یابد و پیامدهای اجتماعی دارد.
به گفته ارزانی، باید توازنی بین صادرات گندله و نیاز داخلی شرکت‌ها ایجاد کرد تا منجر به مشکلات گسترده در سطح اجتماعی نشود.

صادرات همچنان انجام می‌شود

مرتضی یزدخواستی، مدیرعامل شرکت صبافولاد خلیج‌فارس نیز در این‌باره گفت: ما به شدت با کمبود گندله روبه‌رو هستیم و به نظر می‌رسد در این زمینه اطلاع‌رسانی و آگاهی کمی وجود دارد؛ چراکه شرکت‌هایی که مصرف گندله دارند با توجه به صادرات این محصول درگیر مشکلات بسیاری شده‌اند. یزدخواستی ادامه داد: متاسفانه همچنان با وجود کمبود گندله در داخل، این محصول صادر می‌شود. به‌نظر می‌رسد با توجه به مشکلاتی که برای شرکت‌های داخلی ایجاد شده است، وزارت صنعت، معدن و تجارت در این زمینه باید یک راهکار درنظر بگیرد و به نوعی توازن را ایجاد کند.
مدیرعامل شرکت صبافولاد خلیج‌فارس بیان کرد: پرسشی مطرح است؛ اینکه چرا با وجود کمبود گندله و مشکلات شرکت‌های مصرف‌کننده همچنان محصول در حال صادر شدن است. تولیدکننده گندله بحث نرخ را مطرح می‌کند و در این زمینه وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌تواند تدابیری بیندیشد که تولیدکننده گندله و مصرف‌کننده داخلی آن دچار مشکل نشوند.
به گفته وی، وزارت صنعت، معدن و تجارت باید این را درنظر بگیرد که در صورت کمبود گندله واحدهای فولادسازی دچار مشکل و درنهایت تعطیل خواهند شد و در این صورت اشتغال‌زایی نیروی انسانی فعال در این واحدها به خطر خواهد افتاد. دولت باید این را درنظر بگیرد که تولید و نیاز کشور در زمینه گندله با یکدیگر مطابقت دارد یا خیر؟ اگر کمبودی وجود دارد، در این صورت باید مانع از صادرات گندله شوند و اگر کمبود نبود، بخشی از مازاد آن را می‌توانند صادر کنند.
یزدخواستی افزود: با توجه به اینکه نرخ گندله برای صادرکنندگان جذابیت صادراتی دارد، به‌طور قطع تمایل دارند که صادر کنند. بنابراین در صورتی که بخواهند نیاز داخل را تامین کنند به علت قیمت‌های صادراتی سود نخواهند داشت که باید این موضوع ازسوی دولت بررسی و در این زمینه راهکاری ارائه شود.
در این زمینه نیز منصور یزدی‌زاده، مدیرعامل شرکت ذوب‌آهن اصفهان با انتقاد از صادرات بی‌رویه سنگ‌آهن، کنسانتره و گندله گفت: اگر جلوی صادرات این محصولات گرفته نشود، تبدیل به بحرانی در یک تا ۲دو سال آینده برای شرکت‌های فولادساز داخلی خواهد شد.
یزدی‌زاده درباره مشکلات و موانع سال گذشته هم گفت: محدودیت در تامین مواد اولیه آهن‌دار ازجمله سنگ‌آهن یکی از این چالش‌ها است که با عمومیت آن، سایر شرکت‌ها ازجمله فولاد مبارکه هم در این مورد دچار مشکل خواهند شد و دلایل آن به صادرات سنگ‌آهن، کنسانتره و گندله برمی‌گردد که اگر جلوی آن گرفته نشود، تبدیل به بحرانی در ۲سال آینده خواهد شد.
وی با بیان اینکه ذوب‌آهن سهمیه گندله ندارد، ادامه داد: اعمال تحریم‌ها بر واردات و صادرات زغال و کک شرکت‌های فولادی، بالا بودن هزینه‌های تولید به روش کوره بلند در مقایسه با روش قوس الکتریکی، نبود توازن در توزیع منابع زنجیره ارزش تولید، پوشش نداشتن تولید ۴میلیون تن چدن مذاب، بروز خشکسالی و تاثیر بر میزان تولید، تحمیل بخشی از کسری منابع صندوق بازنشستگی فولاد به شرکت، اعتصاب کامیونداران و توقف حمل مواد اولیه و افزایش هزینه حمل، مشکل ترخیص مواد اولیه وارداتی از طرف گمرک، منفی بودن سرمایه در گردش و وجود زیان انباشته، تحمیل هزینه مابه‌التفاوت ارز به میزان ۱۱۰ میلیارد تومان که از سوی بانک رفاه در حال پیگیری است از دیگر چالش‌های سال گذشته بوده است.
جعفر سرقینی، معاون امور معادن وزارت صنعت، معدن و تجارت در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود کمبود سنگ‌آهن و گندله در داخل و نیاز شرکت‌های فولادی این محصولات صادر می‌شوند، گفت: بر اساس محدودیتی که اعمال شده قرار است شرکت‌های بزرگ صادرات گندله و سنگ‌آهن نداشته باشند، به دلیل اینکه باید نیاز کارخانه‌های داخلی را فراهم کنند و سهمیه هرکدام از این شرکت‌ها نیز مشخص است.
وی افزود: اما درباره واحدهای کوچک معدنی اگر برگشت ارز خود را انجام دهند، صادرات‌شان مشکلی نخواهد داشت. اما باید منشأ سنگ‌آهن آنها مشخص باشد که از کدام معدن است.
در آینده شرکت‌های فولادی با توجه به صادرات این محصولات با بحران روبه‌رو می‌شوند و با وجود انتقادهایی که از سوی این شرکت‌ها مطرح می‌شود، خام‌فروشی و صادرات این محصولات همچنان ادامه دارد. به‌نظر می‌رسد با توجه به ارزش‌افزوده بالای محصولات خام و نهایی فولادی، به‌ویژه فولادهای آلیاژی، باید بستر و شرایط برای حرکت به سمت تولید و صادرات این نوع محصولات فراهم شود. امید است، سیاست‌گذار بخش معدن و فلزات، بیش از پیش بر اساس خردجمعی، پژوهش و پیمایش، تحصیل و درایت و آینده‌نگری تصمیمات خود را اتخاذ کند تا در شرایط گوناگون اقتصاد صنعتی موفق، زنده و کارآمد در کشور داشته باشیم.