سرمایه‌گذاری در انرژی اولویتی غیرقابل انکار برای توسعه اقتصادی

به گزارش می متالز، اگرچه ایران دارای منابع غنی نفت و گاز است اما با توجه به پتانسیل‌های دیگری که در این سرزمین نهفته است فرصتی استثنایی برای تولید انرژی پاک مورد نیاز توسعه کشور وجود دارد که می‌توانیم با جذب سرمایه‌های مناسب از آنها به خوبی و بهینه استفاده کنیم. دکتر رضا پدیدار، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی تهران.

اصولا جایگاه جهانی ایران از نظر انرژی فسیلی چیست؟

براساس آمارهای منتشر شده ایران با داشتن 7/33 تریلیون متر مکعب گاز و سهم 2/17 درصدی ذخایر اثبات شده جهان رتبه نخست از این منبع انرژی را به خود اختصاص داده است، اما تنها یک درصد از تجارت این ماده را در اختیار دارد. از سوی دیگر 6/21 هزار میلیون تن ذخایر نفت و سهم 3/9 درصدی از ذخایر این سوخت فسیلی رتبه پنجم را داریم. این جایگاه از نظر ذخایر و مقایسه آن با سهم بازار تاکیدی است برای اینکه باید از خام فروشی فاصله بگیریم و بجای آن فرصت‌های موجود را بهینه استفاده کنیم.

منظور شما از فرصت‌های دیگر چیست؟

ببینید ما براساس آمارهای بالا دارای ذخایر عظیم نفت و گاز هستیم که اگرچه این مواد به صورت خام خریداران بسیاری در سراسر جهان دارد اما می‌توانیم با تبدیل آنها به انواع دیگری از محصولات یا حتی نوع دیگری از انرژی ارزش افزوده بهتری از آنها به دست آوریم. البته فراموش نکنیم این تنها منبع انرژی موجود در ایران زمین نیست و امتیازات گسترده‌ای برای تولید انرژی‌ تجدید پذیر یعنی خورشیدی و بادی داریم.

شما از ارزش افزوده بالاتر سخن گفتید اکنون کارایی انرژی‌های موجود برای کشورمان چقدر است؟

به نکته خوبی اشاره کردید، مطالعاتی انجام داده‌ایم که نشان داد اگر کارایی انرژی را به شکل ساده‌ای نسبت به تقاضای نهایی به عرضه تولید تعریف کنیم، متوسط کارایی کشور را می‌توانیم حدود 40 درصد درنظر داشته باشیم. خوب حالا اگر این انرژی را برای تولید محصول یا حتی انرژی دیگری با ارزش افزوده و کارایی بالاتر درنظر بگیریم به نظر شما غیرمنطقی است. این سیاست نه تنها از سرمایه‌های ملی ایران حفاظت می‌کند بلکه اقتصاد درون‌زا هم خواهیم داشت. یعنی همان سیاست‌های اقتصاد مقاومتی. اجازه دهید برای شما مثالی بزنم. اکنون به دلیل کارشکنی‌های آمریکا علیه اقتصاد ایران فروش نفت و محصولات نفتی کمی مشکل شده است، اما آیا فروش محصولات صنعتی یا کشاورزی ایران هم مشکل دارند؟ نکته اینجاست که می‌توانیم با استفاده از شرایط ایجاد شده بجای اینکه نفتی که محدود فروش آن را داریم وارد بازار کنیم آن را تبدیل به محصولی که تحریم ناشدنی است کرده و بعد در بازار عرضه کنیم بدون نگرانی از کارشکنی غربی‌ها علیه اقتصاد ایران. خوشبختان امکانات صنعتی و تولیدی ایران اینقدر پیشرفت کرده است که می‌تواند محصولات زیادی با استفاده از انرژی داخلی تولید کنیم و بفروشیم.

شما به موضوع تحریم‌ها اشاره کردید، این کارشکنی اقتصادی علیه کشور چه مشکلاتی در این زمینه ایجاد کرده است؟

برآوردهایی که داشتیم بیانگر این نکته است که بخش انرژی ایران از دو طریق آسیب دیده است که یکی درزمینه ورود سرمایه‌گذاری مستقیم و فناوری‌های جدید در استخراج نفت و گاز و دوم در زمینه فروش این ماده است. واقعیت آن است که ایران در حوزه استخراج قادر به استفاده از فناوری‌های پیشرفته استخراج افقی و همچنین افزایش ضریب بازیافت مخازن گاز در طول عمر برداشت از مخزن نیست. این فناوری‌ها درحال‌حاضر در انحصار ۳ کشور آمریکا، نروژ و فرانسه است و قرار بود در قراردادهای جدید نفتی موسوم به IPC در جریان همکاری با شرکت‌های بزرگ دارای فناوری‌های جدید مانند توتال از این فناوری‌ها استفاده شود. متاسفانه به‌دلیل تلاطم‌های سیاسی، همکاری با این شرکت منتفی شد و برخی شرکت‌های بزرگ بین‌المللی از ادامه همکاری با ایران سر باز زدند.

برای کاهش این مشکل نمی‌توانیم از توانمندی‌های بخش خصوصی استفاده کنیم؟

ببینید من بارها در مصاحبه‌ها و کنفرانس‌های مختلف اعلام کرده‌ام بخش خصوصی ایران بخصوص در این زمینه امتیازات مناسبی برای خود ایجاد کرده است اما باید این بخش توسط دولت جدی گرفته شده و برای آن فضای فعالیت درنظر بگیرند. من اعتقاد دارم اگر اراده ملی برای ورود بخش خصوصی در مبحث انرژی ایجاد شود می‌توانیم بسیاری از مشکلات فعلی که حاصل تحریم‌های یکجانبه آمریکاست را کم اثر کنیم و در مسیر توسعه گام برداریم. امروز به فناوری‌های اکتشاف در آبهای عمیق داریم که بخش خصوصی می‌تواند با همکاری شرکت‌های خارجی این امکان را فراهم کند و البته در بخش‌های دیگر نیز بخش خصوصی سرعت عمل و انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به دولتی‌ها دارد. اجازه بدهید مثالی بزنم امروز عراق با استفاده از فناوری‌های جدید و نیز جلب سرمایه‌گذاری در میدان‌های مشترک عراق و ایران توانسته رتبه دوم جهانی تولید نفت را از ما بگیرد، در حالی که ما به‌دلیل تداوم تحریم‌ها و سایر عارضه‌های جهانی و نیز منطقه‌ای در شرف رسیدن به رتبه پنجم در بین کشورهای عضو اوپک هستیم، پس لازم است از فرصت‌های موجود استفاده کنیم تا جایگاه واقعی خودمان را دوباره به دست گیریم.

درباره گاز مایع نیز امتیازاتی داریم؟

 بله  امروزه رشد تقاضای گاز مایع در کشورهای درحال توسعه و البته همسایه کشورمان فرصتی در اختیار ایران قرار داده است که بهترین استفاده را داشته باشیم، ببینید ما با قطر رابطه بسیار خوبی داریم می‌توانیم با درنظر گرفتن میادین مشترک گازی با این کشور نه تنها زمینه ورود فناوری‌های مورد نیاز کشورمان را مهیا کنیم بلکه در زمینه فروش نیز گام‌های موثری برداریم. با این همه توسعه حوزه انرژی و صادرات آن در شرایط تحریمی بهترین گزینه اقتصادی به‌ویژه صادرات به کشورهای همسایه است چراکه تقاضای انرژی کشورهای همسایه روبه رشد است و این امکان می‌تواند برای کشورهایی مانند ترکیه، عراق، پاکستان، افغانستان و عمان به‌عنوان شریکان تجاری ایران برای خرید حامل‌های انرژی نیز فراهم شود.

برسیم به انرژی‌های تجدیدپذیر، در این زمینه چه امتیازاتی داریم؟

ایران می‌تواند از فرصت کمک‌های بین‌المللی برای توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده کند و در تولید و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر اقدام‌های جدی‌تری انجام دهد. ببینید ایران خورشید، باد و حتی امواج آب را همزمان به خود دیده که می‌توانیم از آنها به خوبی استفاده کنیم. به عنوان مثال 1400 کیلومتر نوار ساحلی کشور فرصتی است برای سرمایه‌گذاری در تولید انرژی از امواج. امتیاز اینجاست که اصولا با این نوع انرژی می‌توانیم بجای نگرانی در فروش نفت آن را داخل کشور تبدیل به محصولات با ارزش افزوده بالاتر و همچنین تحریم نشدنی کنیم. امتیاز انرژی‌های تجدید پذیر اشتغالزایی بالا و همچنین ارزش افزوده مناسب است.

پیشنهاد شما در این زمینه چیست؟

پیشنهاد کاملا مشخص است، اکنون حجم بسیار گسترده‌ای از نقدینگی در ایران وجود دارد که هزینه‌های عمده‌ای به اقتصاد ایران تحمیل کرده است مسئولان می‌توانند با ایجاد انگیزه در این بخش زمینه جذب سرمایه‌ها را مهیا کنند تا اینکه علاوه بر مدیریت سرمایه‌های سرگردان نیاز مالی پروژه‌ها در انرژی‌های تجدید پذیر نیز تامین شود. این اتفاق یک رویا نیست فقط اراده‌ای ملی و جمعی لازم دارد که اصولا بجای صادرات نفت صادرکننده کالاها و سایر انرژی‌ها با ارزش افزوده بالاتر باشیم. البته فراموش نکنید که تامین انرژی الکتریسیته برای توسعه کشور نیز الزامی است.

منظور شما چیست؟

منظور این است که اگر واقعا به رشد اقتصادی و توسعه زیرساخت‌ها و تولید فکر می‌کنیم باید از همین امروز به فکر تامین منابع انرژی آن خصوصا الکتریسیته باشیم. چیزی که اکنون کمبودهایش کاملا محسوس است. به همین دلیل بجای اینکه بخواهیم نفت یا گاز بسوزانیم برای تولید انرژی که محیط زیست را هم آلوده می‌کند می‌توانیم با سرمایه‌گذاری در انرژی‌های نوین علاوه برتامین نیاز ذخایر انرژی فسیلی خودمان را هم نگهداری کنیم و هم با تولید کالاهای با ارزش افزوده بالاتر از آنها بهینه استفاده کنیم.