باطله امروز؛ محصول فردا

شعار «باطله امروز؛ محصول فردا» مصداق این تصمیم از سوی بهره‌برداران معدنی است. این در حالی است که به گفته کارشناسان بخش معدن ایران، اکنون باطله‌هایی از سرب و روی در معادن متروکه کشور نگهداری می‌شود که باید بازیافت شوند و مواد معدنی موجود در آنها استخراج شود. زیرا با رو به اتمام رفتن ذخایر مواد معدنی در جهان از جمله سرب و روی می‌توان این مواد که هنوز هم در آنها ماده معدنی با عیار پایین یافت می‌شود را استحصال کرد و مورد استفاده قرار داد. بنابراین با توجه به بازار رو به رشد فلز روی، می‌توان روی باطله‌های معدنی سرمایه‌گذاری کرد و به سود رسید.

بازیافت باطله‌ها در معدن انگوران

مدیر مجتمع سرب و روی انگوران درباره بازیافت باطله‌های سرب و روی این معدن و استفاده از این مواد گفت: معدن انگوران دو نوع باطله آهکی و شیست دارد. این باطله‌ها گاهی در مقطعی که مرز اقتصادی ماده معدنی پایین بود جزو باطله‌ها رده‌بندی و دور ریخته می‌شدند، اما در شرایط امروزی، این خاک که عیار بالای ۳ درصد دارد باطله به شمار نمی‌رود. از این‌رو این ماده معدنی را نگهداری می‌کنیم تا هم فناوری روز برای جداسازی آن فراهم شود و هم نرخ ماده معدنی اقتصادی شود تا بتوانیم این خاک را به واحدهای صنعتی عرضه کنیم. منصور شبانی افزود: در باطله‌های شیستی این معدن، عناصر نادر وجود دارد و مطالعات مدون روی آنها انجام شده اما در شرایط فعلی استحصالش دارای ارزش اقتصادی نیست. وی در ادامه گفت: اکنون با توجه به اینکه ذخیره معدن در بخش رو باز رو به اتمام است، احیای دمپ‌های باطله برای بهبود وضعیت این مناطق از نظر توپوگرافی و تبدیل آنها به فضای سبز در دست اقدام است زیرا احتمال می‌رود عناصر سنگین همراه باطله‌ها باشد و به محیط‌زیست آسیب برساند. برای این کار قرار است گیاهانی که جاذب این عناصر هستند کاشته شوند. در واقع ما به سمت گیاه‌پالایی پیش می‌رویم تا با خارج کردن بخشی از عناصر سنگین به محیط‌زیست نیز آسیب کمتری برسد. به گفته مدیر مجتمع سرب و روی انگوران، یکی از برنامه‌های تدوین شده برای این معدن بزرگ، بررسی اقتصادی بودن محتویات عناصر باقی مانده در باطله‌های معدن است تا بخشی از این مواد که حاوی عناصر ارزشمند هستند را استحصال کرده و در کنار آن طرح‌های محیط‌زیستی را در منطقه اجرا کنیم. شبانی با بیان اینکه مسائل ‌زیست‌محیطی و مطالعات اقتصادی روی باطله‌ها از سوی کارشناسان ایرانی در حال انجام است درباره برداشت زیرزمینی از معدن انگوران گفت: عمده ذخیره سولفوره این معدن در عمق زمین (بخش زیرزمینی معدن) قرار گرفته است. وی افزود: با توجه به خطر ریزش دیواره‌های معدن، تصمیم گرفته شد تا با برداشت ذخایر باقیمانده با روش زیرزمینی، این ریسک را کاهش دهیم. بنابراین به سمت استخراج زیرزمینی حرکت کردیم. از بهمن سال گذشته برداشت زیرزمینی به پیمانکار واگذار شد و اکنون در این بخش مشغول به‌کار هستند.

عیار ۳۵درصدی ذخایر زیرزمینی انگوران

شبانی افزود: مراحل آماده‌سازی برای استخراج ماده معدنی در شرف تکمیل است و پیش‌بینی می‌شود در ۳ماه آینده بتوانیم ماده معدنی قابل قبولی را از بخش زیرزمینی معدن استخراج کنیم.
وی ادامه داد: پیش‌بینی می‌شود میزان استخراج ماده معدنی از این روش به میزان ۱۲۰هزار تن در سال با عیار متوسط ۳۵درصد به بالا باشد که از نظر اقتصادی قابل توجه است. به گفته مدیر مجتمع سرب و روی انگوران اگر قرار بود برداشت از معدن به شکل روباز انجام شود حجم باطله‌برداری بیشتر می‌شد و آثار مخرب بیشتری داشت؛ مطالعات ما نشان داد برداشت از معدن به شکل زیرزمینی دارای ریسک کمتری از نظر ریزش بوده و آثار مخرب زیست‌محیطی کمتری دارد‌‌ زیرا ما در استخراج زیرزمینی تنها به سراغ بخشی که ماده معدنی را در برگرفته می‌رویم و بعد از آنکه ماده معدنی برداشت‌ شد آن بخش را دوباره با باطله معدنی و بتن پر می‌کنیم و اینگونه، آسیب زیست‌محیطی کمتری نیز به وجود خواهد آمد. وی ادامه داد: اکنون مواد معدنی دارای عیار بین ۵ تا ۱۵ درصد جزو مواد کم‌عیار است. خاک‌های دارای ۳‌درصد ماده معدنی را هم دورریز نکرده‌ایم و آنها را به چشم ماده معدنی که جایگاهی در بازار ندارد نگاه می‌کنیم. این مواد، در آینده ذخیره‌ای بزرگ خواهد بود.
وی افزود: اگر نرخ فلزات در بازار جهانی تغییر کند، می‌توان روی این باطله‌ها سرمایه‌گذاری و از آنها ماده معدنی استحصال کرد. وی در ادامه با اشاره به اینکه میزان ذخیره مواد معدنی موجود در بخش زیرزمینی معدن انگوران ۱میلیون و ۹۵۰هزار تن است گفت: قرارداد ما با شرکت پیمانکار ۱۲ ساله است و حداکثر در ۱۶ سال کل ذخیره را برداشت خواهیم کرد.

وضعیت بازار «روی» رو به رشد است

بازار مواد معدنی به ویژه «روی» در جهان روند رو به رشدی دارد و در صورت سرمایه‌گذاری روی ذخایر این ماده معدن و حتی باطله‌های آن می‌توان به سود رسید. مدیر ارشد یک شرکت معدنی  درباره بازیافت باطله‌های معادن سرب و روی اظهار کرد: اکنون وضعیت بازار روی در جهان روبه رشد است. ما معدنکاران شعاری داریم که می‌گوید باطله امروز محصول فرداست زیرا نرخ مواد و در کنار آن فناوری هر روز در حال تغییر است و برخی از مواد معدنی که در گذشته باطله به شمار می‌رفتند اکنون کانی به شمار می‌آیند. سید احمد مشکانی ادامه داد: در معادن متروکه، بخشی از موادمعدنی به عنوان باطله نگهداری می‌شود. با توجه به افزایش نرخ ماده‌معدنی و روزآمدشدن فناوری‌های مورد نیاز برای فرآوری این مواد، اکنون به عنوان کانی می‌توان از آن استفاده کرد. در واقع باطله‌هایی که در معادن قدیمی نگهداری می‌شوند باید مورد بازنگری قرار گیرند و با نمونه‌گیری زمینه استفاده از آنها فراهم می‌شود زیرا سودآوری خوبی دارند. به گفته وی، این مواد در گذشته استخراج شده و حتی در برخی موارد دانه‌بندی شده‌اند، خردایش روی آنها انجام شده و بخشی از هزینه‌هایی که باید روی مواد معدنی خام انجام می‌دادیم از کل هزینه‌ها کم خواهد شد.
این استاد دانشگاه در ادامه گفت: فناوری آنالیزی ما در گذشته بسیار قوی نبود و تنها می‌توانست ۳ یا ۴ عنصر را شناسایی کند‌ اما امروز با پیشرفت فناوری می‌توان ۵۰ عنصر موجود در مواد معدنی را بررسی کرد. در این میان عناصر ارزشمندی همچون کادمیوم، نقره، ژرمانیوم، ایندیوم و گالیوم محصولاتی هستند که در دنیا بازار مصرفی خود را دارند. شاید باطله‌های سرب ‌و‌ روی موجود در ایران نیز در برگیرنده این مواد معدنی باشند، بنابراین با سرمایه‌گذاری در این بخش می‌توان با جداسازی آنها به سودآوری رسید. به گفته وی، ممکن است عناصر یادشده به شکل کنسانتره در باطله‌ها باقی مانده باشد. برای نمونه میزان نقره در سرب ‌‌و روی ۱۰گرم در تن بوده اما بخشی نقره در باطله‌ها باقیمانده و می‌توان ۱۰۰گرم در تن از باطله‌ها نقره استحصال کرد. این کار از طریق آنالیز باطله‌ها در آزمایشگاه انجام می‌شود و میزان ذخایر موجود از عناصر معدنی در باطله‌ها و صرفه اقتصادی آن مشخص خواهد شد. به گفته مشکانی، با توجه به وجود باطله‌های معدنی در ایران، سرمایه‌گذاری کلان لازم است. از طرفی با توجه به کاهش مواد معدنی موجود در جهان ایران می‌تواند از این فرصت استفاده کرد. این در حالی است که تا چند سال گذشته، «روی» ۴درصد اکسیدی، دارای ارزش اقتصادی نبود اما اکنون این ماده معدنی از سوی صنایع مصرف‌کننده خریداری می‌شود و دلیل تغییر در فناوری‌های موجود در کارخانه‌هاست.