زغال‌سنگ، متهم ردیف اول گرمایش زمین

به گزارش می متالز، به‌ویژه در دهه‌هایی که شاهد تاثیرات مخرب و منفی این پدیده بر محیط‌زیست و ساکنان آن هستیم. گرمای زمین در کنار دغدغه‌های زیست محیطی، آینده و پیامد ناخوشایند آن تبدیل به یک دغدغه سیاسی برای رهبران کنونی جهان شده است. نتایج به‌دست آمده از پژوهش‌ها حکایت از آن دارد که متهم ردیف اول این پدیده مصرف گسترده زغال‌سنگ است. کانی سیاهی که به عنوان سوخت در نیروگاه‌ها برای تولید برق و مصارف گوناگون صنعتی به کار می‌رود و میزان آن حدود ۸میلیارد تن در سال است. زغال‌سنگ پس از مشتقات نفتی مهم‌ترین منبع سوخت معرفی می‌شود.
درواقع تصور پیشینیان بر این بوده که حرارت ایجاد شده در اثر سوخت زغال‌سنگ و محبوس شدن آن در لایه‌های بالایی جو موجب گرمایش زمین می‌شود ولی یافته‌های جدید بیانگر این است که در جو زمین اثر گرمایشی و حرارتی ناشی از انتشار گازکربنیک تولید شده از سوختن زغال‌سنگ، در حدود ۱۰۰هزار برابر حرارت تولیدشده‌ای است که در اثر سوختن زغال‌سنگ در مصارف گوناگون زمینی است. پژوهش‌های انجام شده در انستیتوی علوم کارنگی نشان می‌دهد که تاثیرات سوخت زغال‌سنگ و انتشار گازکربنیک حاصل از آن پس از یک دوره ۹۵روزه در جو پدیدار شده و این دوره برای تاثیر‌گذاری سوخت‌های نفتی حدود ۱۲۴روز و برای نیروگاه‌هایی که با گاز طبیعی کار می‌کنند، ۱۶۰روز است.
این مسئله بسیار مهم و اساسی است و افرادی که از نعمت استفاده از برق و رفاه حاصل از آن و همچنین از وسایل نقلیه و تجهیزات گرمایشی و سرمایشی مدرن برخوردار هستند، آگاه باشند که حتی سوختی را که در خودرو یا برای تولید برقی که برای دستگاه‌های گرمایشی و سرمایشی و... مصرف می‌کنند، همگی در حد خود و به‌طور غیرمستقیم در تصاعد گازکربنیک و به‌دنبال آن گرمایش زمین موثر است.
سازمان فضایی امریکا (ناسا) با توجه به مطالعات فضایی اظهار کرده که اثرات مصرف سوخت‌های فسیلی به‌ویژه زغال‌سنگ بر جو زمین به‌طور کامل مشخص و خطرناک بوده و از عوامل اصلی تغییرات آب و هوایی هستند. آینده کره زمین در خطر است و باید برای کم کردن مصرف سوخت‌های فسیلی به‌ویژه زغال‌سنگ و جایگزین کردن آنها با انرژی‌های نو و تجدیدپذیر تصمیم‌های جهانی و فوری گرفته شود. یادآور می‌شود که میزان گازکربنیک موجود در جو زمین در سال ۱۸۵۰میلادی (۱۲۲۹خورشیدی) ۲۸۰پی‌پی‌ام و در سال ۱۹۹۸میلادی (۱۳۷۷خورشیدی) ۳۶۴پی‌پی‌ام بوده است. این رقم در امسال میلادی نیز به ۴۱۹پی‌پی‌ام رسیده است.
حال با توجه به اینکه مشخص نیست در فاصله امسال تا سال ۲۱۰۰میلادی (۱۴۷۹خورشیدی) چه تغییراتی ممکن است در میزان تصاعد گازکربنیک به وجود بیاید ولی پیش‌بینی و نظر بیشتر دانشمندان این است که چنانچه میزان انتشار گازکربنیک کنونی را ثابت فرض کنیم، درجه حرارت متوسط زمین به میزان ۳.۵ تا حدود ۹درجه فارنهایت تا آن سال افزایش خواهد داشت.
درنتیجه نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم که در انتهای قرن جاری (۲۱) با توجه به این تفاسیر و افزایش حداکثری حدود ۹درجه فارنهایت حرارت زمین یا بیشتر، چه تغییرات و تحولاتی بر کره زمین و محیط‌زیست و ساکنان آن ایجاد خواهد شد و به‌نظر می‌رسد که راه‌حل آن تنها دوری کردن از مصرف زغال‌سنگ و سوخت‌های نفتی و جایگزین کردن آنها با مواد سازگارتر با محیط‌زیست است.

بهرام فرزاد / کارشناس زغال‌سنگ