برگ برنده در اصلاح قوانین بازار پایه

به گزارش می متالز، بعدازظهر دوشنبه پس از دو، سه هفته انتظار، مقررات جدید بازار پایه ابلاغ شد تا ظرف دو هفته آینده حداقل یکی از تابلوهای رنگی (احتمال زیاد قرمز) در فرابورس شروع به کار کند. یکی از تغییراتی که به نظر می‌رسد در آخرین بازنگری‌ها ایجاد شد، برقراری «محدودیت نوسان» در حراج‌های هفتگی بازارپایه بود. همان‌گونه که پیش از این گفته شد، درصورتی که حراج‌های بازار پایه «بدون محدودیت نوسان» صورت بگیرد، اوضاع بازارپایه با قوانین جدید فرق چندانی با وضعیت فعلی نمی‌کرد، زیرا همین موضوع، باز هم می‌توانست بستری برای رشد حباب‌گونه برخی از نمادها به‌وجود بیاورد.

در این‌صورت باز هم تایید حراج‌های «بدون محدودیت نوسان» به عهده ناظر فرابورس قرار می‌گرفت و سبب نارضایتی بسیاری از معامله‌گران از آنچه اعمال سلیقه ناظر می‌نامند، می‌شد. در مقررات جدید، دامنه نوسان در هر حراج دو برابر دامنه نوسان مجاز در معاملات پیوسته است که بسیار معقول به نظر می‌رسد و البته جا برای حراج بدون محدودیت دامنه نوسان در هنگام رویداد شرکتی گذاشته شده است، همان‌گونه که در بازار اصلی شاهد هستیم. در گزارش پیش‌رو به برخی رویدادهای یک‌هفته گذشته در «بازار پایه فرابورس» پرداخته می‌شود تا کمکی هر چند اندک به علاقه‌مندان و سرمایه‌گذاران در این بازار پرریسک باشد.

دهدشت: فروش سهام عمده «پتروشیمی دهدشت» (دهدشت) توسط «گروه پتروشیمی سرمایه‌گذاری ایرانیان» (پترول) در قیمت پایه ۴۶۷۱ ریال که دوشنبه هفته قبل انجام شد مورد تایید قرار گرفت و با تاریخ یکشنبه سوم شهریور در تاریخچه معاملات عمده نماد دهدشت در سایت Tsetmc.com درج شد. دوشنبه هم نماد شرکت «پتروشیمی آبادان» (شپترو) در بازارپایه «ج» همان‌گونه که انتظار می‌رفت مورد استقبال خریداران قرار گرفت و با رشد ۴۵ درصدی در قیمت سهم و حجم معاملات ۴۴ میلیون سهمی گشایش یافت. در مورد شپترو در روزنامه هشتم مرداد امسال مطالبی گفته شد و رشد قیمتی آن را علاوه بر بازگشایی آن در روز به شدت سبز بازار، به حضور در بازارپایه «ج» هم می‌توان ربط داد.

کایتا: معامله عمده حدود ۱۰ درصد سهام «ایتالران» (کایتا) روز دوشنبه ‌صورت گرفت تا در صورت تایید، «صندوق بازنشستگی، وظیفه، ازکارافتادگی و پس‌انداز کارکنان بانک‌ها» از ترکیب سهامداری آن خارج شود. این سهام به قیمت پایه هر سهم ۴۲۳۸۷ ریال برای فروش گذاشته شده بود که بدون رقابت معامله شد. این بلوک یک بار در قیمت ۴ هزار تومان برای هر سهم به فروش گذاشته شده بود که در آن‌زمان معامله‌ای انجام نشد. درباره کایتا در روزنامه سیزدهم خرداد توضیحاتی داده شد.

وثوق: نماد شرکت «سرمایه‌گذاری وثوق امین» در بازارپایه «ب» دوشنبه گذشته به‌خاطر رشد قیمتی بیش از ۶۰ درصد متوقف شد تا مدیرعامل شرکت برای ششمین بار در یک‌سال گذشته درباره علت رشد قیمت سهم، شفاف‌سازی بدهد یا کنفرانس خبری برگزار کند. احتمالا در این نوبت هم مانند قبل گفته شود که «از تاریخ گزارشگری قبلی تا مقطع فعلی تغییر با‌اهمیتی در وضعیت مالی یا عملکرد شرکت رخ نداده است»، مگر اینکه این‌بار در سایت «تدان» سوالاتی طرح شود که شرکت پاسخ آنها را هم به شفاف‌سازی ارسالی به کدال پیوست کند.

وثوق در پایان سال مالی منتهی به ۳۱/ ۴/ ۱۳۹۸ تقریبا هیچ سهامی از بورس و فرابورس در سبد سرمایه‌گذاری‌های خود نداشته و حدود نیمی از دارایی‌هایش (بیش از ۱۰ میلیارد تومان) را اوراق بهادار کم‌ریسک مانند «اسناد خزانه» و «صندوق‌های با درآمد ثابت» تشکیل می‌دهد. این اوراق احتمال رشد قیمتی خاصی مانند آنچه درباره شرکت‌های بورسی و فرابورسی در یک سال اخیر رخ داده، نداشته و بیشتر انتظار بازدهی به شکل سود از آن می‌رود.

این شرکت مبلغی حدود ۱۲ میلیارد تومان هم در واحدهای یکی از چند «صندوق سکه طلا»ی موجود سرمایه‌گذاری کرده است که البته در این مورد امکان رشد اونس جهانی طلا با توجه به سیاست‌های تهاجمی ترامپ وجود دارد، حتی اگر تاکنون افزایش آن تاثیر چندانی روی سکه طلا در داخل کشور نگذاشته باشد.

توضیح اینکه بیش از ۷۰ درصد سرمایه صندوق‌های سکه طلا که معاملات آن در بورس کالا انجام می‌شود، به سرمایه‌گذاری در سکه طلای بهار آزادی اختصاص می‌یابد. معاملات واحدهای صندوق سکه طلا از ساعت ۱۲:۳۰ شروع می‌شود و حقیقی‌ها و حقوقی‌هایی که کارگزاری آنها عضو بورس کالا باشد می‌توانند مانند نمادهای بورسی به خرید و فروش این واحدها بپردازند. وثوق در پایان سال مالی منتهی به ۳۱/ ۴/ ۹۸ برای هر سهم ۵۶۲ ریال (حسابرسی‌نشده) سود ساخته که با توجه به دارایی‌های آن معادل سودی است که از سرمایه‌گذاری در اوراق کم‌ریسک به‌دست می‌آید. شاید بتوان ارزش دارایی‌های این شرکت را ۲ تا ۳ برابر میزان سرمایه آن دانست، درحالی‌که قیمت هر سهم آن از ۲ هزارتومان هم گذشته یعنی ارزش بازاری بیش از ۲۰ برابر سرمایه خود پیدا کرده است.

سهامدار عمده نهایی وثوق یکی از بازیگران مهم بازار سرمایه یعنی شرکت بورسی «سرمایه‌گذاری توسعه صنعتی ایران» (وتوصا) است که چند سال پیش سهام عمده شرکت «سرمایه‌گذاری اعتبار ایران» با نماد واعتبار (که البته در آن زمان نماد آن «خعتبار» بود) را خرید که وثوق هم در مالکیت آن بود. وتوصا چند شرکت سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه را تصاحب کرد تا بتواند ارائه‌ای دلخواه از سرمایه‌گذاری‌ها را با استفاده از منابع مالی داخلی و خارجی در آن بچیند. واعتبار، وثوق، وجامی سه شرکت فرابورسی بودند که وتوصا در این راستا خرید و براساس اهداف خود آماده‌سازی کرد. نماد وجامی با سرمایه ۱۲ میلیارد تومانی را می‌توان به همراه وثوق دوقلوهای بازارپایه‌ای متعلق به وتوصا دانست.

سود هر سهم وجامی برای سال مالی منتهی به ۳۱/ ۴/ ۹۸ حسابرسی‌نشده ۵۹۴ ریال بوده که عمدتا حاصل از فروش سرمایه‌گذاری‌هاست. مدیریت وجامی برخلاف وثوق در آخرین سال مالی خود، روی خوشی به معاملات سهام شرکت‌های بورسی و فرابورسی نشان داده است، حتی اگر بیش از نیمی از سرمایه‌های خود را به اوراق «مشارکت» و اوراق «خزانه اسلامی» اختصاص داده باشد. «سرمایه‌گذاری جامی» نیز در یک‌سال گذشته به شدت مورد استقبال بازار قرار گرفته و به همین خاطر بازه قیمتی ۱۶۰ تومان تا ۲۲۰۰ تومان را به خود دیده است. حتی عرضه حدود ۲۵ درصدی سهامدار عمده هم نتوانسته عطش خریداران را فروبنشاند.

اگر خوش‌بینانه به موضوع نگاه کنیم شاید استقبال از این دو سهم در واقع استقبال از مالک آنها یعنی وتوصا باشد که به گفته یکی از فعالان بازارسرمایه همیشه دعای خیر سهامداران را پشت سر خود دارد. تعبیر «دعای خیر» از یکسو اشاره دارد به تلاش تحسین‌برانگیز مدیران وتوصا که پس از خرید این شرکت از دولت، آن را از مشکلات متعدد رها کرده و به جایگاه مناسبی در بازار سرمایه رساندند تا سهامداران حقیقی پرشمار آن (که تا مدت‌ها وتوصا را از نظر تعداد سهامدار رکورددار کرده بود)، ارزش افزوده مناسبی را برای دارایی خود به‌دست آورند. از سوی دیگر اشاره این تعبیر آمیخته با شوخی، به سهامی است که وقتی وتوصا آن را می‌فروشد، رشد قیمتی شگفتی را رقم می‌زنند. 

از جمله شرکت «تولید مواد ویژه لیا» (شلیا) که وتوصا آن را در فرابورس به قیمت هر سهم ۱۳۶ تومان عرضه کرد و پس از آن هم در قیمت‌های بالاتر به‌صورت خرد بخشی از آن را فروخت. بعد هم بلوک مدیریتی آن را با قیمت حدود ۲ برابر قیمت عرضه اولیه واگذار کرد و پس از آن بود که سهم طی چندماه قیمت‌های بالای هزار تومان را هم دید که در آن سال‌های رکود بورس، واقعا شگفت‌انگیز بود.

 البته شلیا اخیرا از فرابورس اخراج و به بازارپایه «ب» منتقل شده و در حال حاضر هم دچار دعوای مدیریتی شده به‌طوری که گفته می‌شود دو هیات‌مدیره جداگانه در دو مجمع فوق‌العاده مجزا برای آن تعیین شده که معلوم نیست کدام یک در حال مدیریت شرکت هستند! یک نمونه دیگر شرکت بورسی «آلومینیوم ایران» (فایرا) بود که وتوصا سال‌ها مترصد بود که از آن خارج شود و در این راه حتی حقوقی‌های دیگر سهم را هم راضی کرد که از دریافت سود نقدی مجمع سالانه چند سال پیش آن شرکت صرف‌نظر کنند تا راه برای بازشدن نماد آن در بورس فراهم شود. سود مجمع مذکور بنابر نظر نماینده دولت و برخلاف نظر مدیران سهام عدالت که از زمان دولت دهم بر مصدر کار باقی بودند، شائبه موهومی بودن داشت.

البته چون پس از مجمع مذکور نماد سهم باز شده و معاملاتی روی آن انجام شده بود که قابل ابطال و برگشت نبود، قرار شد سود تقسیمی فقط به سهامداران حقیقی پرداخت شود که آنها دچار زیان نشوند. پس از واگذاری فایرا به یکی از فعالان صنعت آلومینیوم، سهام این شرکت هم رشد قابل‌توجهی کرد که بسیار بیشتر از سرمایه‌گذاری روی اوراق مشارکت و اسناد خزانه بود. پس شاید خریداران «وجامی» و «وثوق» به جد اعتقاد داشته باشند که وتوصا دست به هر سهمی بزند طلا می‌شود! وگرنه از لحاظ ارزش دارایی‌ها به هیچ‌وجه چنین قیمت‌هایی برای این دو سهم ارزنده به نظر نمی‌رسند.

شصفها: در مجمع سالانه نوبت دوم «پتروشیمی اصفهان» (شصفها) که بسیار طولانی و پرحاشیه برگزار شد، چون سهامدار عمده با تصویب صورت‌های مالی مخالفت کرد، امکان تقسیم سود نقدی هم فراهم نشد. درباره این نماد که صحبت‌هایی درباره تجدید ارزیابی دارایی‌های آن به میان آمده، در آینده خواهم گفت.