از برق پایدار تا ورود فناوری جدید

از این‌رو تامین برق مطمئن و مستمر از الزام‌های این صنعت به شمار می‌رود. بنابراین مسئله بهینه‌سازی مصرف انرژی در صنعت آلومینیوم از اهمیت بالایی برخوردار است تا هم بتوان میزان مصرف انرژی را کاهش داد و هم بتوان نرخ تمام‌شده این فلز استراتژیک را در روند نزولی قرار داد.

دو عامل مهم در کاهش مصرف برق

۴۰درصد نرخ تمام‌شده آلومینیوم به مصرف بالای برق در این صنعت بازمی‌گردد. البته برای بهینه‌سازی مصرف انرژی در این صنعت باید به‌دنبال راهکارهای عملیاتی بود. درباره اهمیت برق در کارخانه‌های آلومینیوم‌سازی و راهکارهایی برای بهینه‌سازی آن، محمد آشفته آج‌بیشه، مدیرعامل منطقه‌ویژه اقتصادی لامرد و مجری طرح صنایع انرژی‌بر در سواحل جنوب کشور اظهار کرد: بالاترین مصرف انرژی در صنعت آلومینیوم مربوط به جریان برق است. به‌گونه‌ای که در بین صنعتگران آن معروف است که آلومینیوم برق خشکی است که به فروش می‌رسد. درحقیقت برق شاه‌بیت اصلی فرآیند تولید آلومینیوم به‌شمار می‌رود. آشفته آج‌بیشه در ادامه تاکید کرد: با توجه به اهمیت جریان برق در تولید آلومینیوم حدود ۴۰درصد نرخ تمام‌شده آن به مصرف برق بازمی‌گردد. وی با اشاره به فناوری موجود در صنعت آلومینیوم عنوان کرد: فناوری که درحال‌حاضر در کشور موجود است، دیگ‌های ۳۰۰ مگاوات است که البته درحال‌حاضر نیز دیگ‌های ۴۰۰ مگاوات درحال ورود به کشور هستند. ظرفیت ۴۰۰ مگاوات به این معناست که در سطح دیگ‌ها بزرگتر است، از این‌رو اگر بتوان سطح تماس بیشتر با انرژی و توان بالاتری را به محیط وارد کرد، می‌توان آلومینیوم بهتر و بیشتری تولید کرد. مدیرعامل منطقه‌ویژه اقتصادی لامرد در پاسخ به این پرسش که برای بهینه‌سازی مصرف انرژی در صنعت آلومینیوم -که همان برق است- چه راهکارهایی را می‌توان در پیش گرفت، گفت: در بهینه‌سازی مصرف برق در صنعت آلومینیوم دو عامل مهم می‌تواند تاثیرگذار باشد. یکی اینکه باید برق به‌صورت مستمر و بدون قطع و وصل به دیگ‌ها وارد شود. در این فرآیند «برق متناوب» را باید به «برق متصل» تبدیل کنیم و در این زمینه با قطع برقی روبه‌رو نباشیم تا بتوانیم پایداری امنیت تولید آلومینیوم را در دیگ‌ها حفظ کنیم.

آشفته آج‌بیشه در ادامه توضیح داد: از طریق دیگ‌ها باید بتوانیم آلومینیوم با گرید و خلوص ۹/۹۹ تولید کنیم تا بتوانیم پایه بهترین خلوص آلومینیوم را به‌دست آوریم. پس پایداری برق در این زمینه بسیار مهم محسوب می‌شود. بنابراین اگر این پایداری قطع شود، به خلوص ۹/۹۹درصد نخواهیم رسید و این امر سبب می‌شود مواد داخل دیگ‌ها تبدیل به ضایعات یا آلومینیوم گرید۲ شود که در این صورت دیگر کاربردی در صنایع پایین‌دست نخواهد داشت. وی با اشاره به عامل دومی که سبب کاهش مصرف انرژی در صنعت آلومینیوم می‌شود، عنوان کرد: بحث دیگر استفاده از فناوری روز در صنعت آلومینیوم است. در فناوری قدیمی در صنعت آلومینیوم، دیگ‌ها کوچکتر بودند و این موضوع بزرگ یا کوچک بودن دیگ‌ها می‌تواند در میزان مصرف برق تاثیرگذار باشد.آشفته آج‌بیشه ادامه داد: درحال‌حاضر دیگ‌ها بزرگتر و کارآتر شده‌اند که این موضوع سبب کاهش میزان مصرف برق می‌شود. زمانی که میزان برق به دیگ‌ها از سطح ۳۰۰ مگاوات به ۴۰۰ مگاوات افزایش یابد، سطح بیشتری برای تولید دربر خواهد گرفت. از این‌رو اگر سطح تماس بیشتر شود در نتیجه کارآیی نیز بیشتر می‌شود. چراکه تولید بیشتر و بهینه‌تر خواهد داشت. وی در پاسخ به اینکه تا چه اندازه فناوری‌های جدید در حال ورود به کشور هستند، گفت: از زمانی که تحریم‌ها برداشته شده، همکاری برای ورود فناوری جدید تا حدودی آغاز شده است. چینی‌ها در این زمینه خیلی با ما همکاری می‌کنند و اروپایی‌ها همکاری کمتری دارند. در کل شرایط جدید امکان ورود فناوری جدید در کشور تا حدی افزایش یافته است.

در پایین‌دست آلومینیوم گاز هم مصرف می‌شود

همان‌گونه که اشاره شد، روزآمد کردن فناوری یکی از عواملی است که می‌تواند در بهره‌وری صنعت آلومینیوم تاثیرگذار باشد. در این‌باره امیرحسین بابایی، سرپرست بازرگانی خارجی گروه کارخانه‌های تولیدی نورد آلومینیوم اظهار کرد: در صنعت آلومینیوم بیشترین مصرف انرژی به جریان برق در فرآیند تولید شمش آلومینیوم بازمی‌گردد. زمانی که پودر آلومینا تبدیل به شمش آلومینیوم می‌شود، جریان برق دی‌سی به منظور الکترولیز مورد نیاز است. تحت تاثیر این جریان مستقیم برق اکسید آلومینیوم (آلومینا) به آلومینیوم خالص تبدیل می‌شود. بابایی در ادامه تاکید کرد: با توجه به میزان مصرف برق در صنعت آلومینیوم کشورهایی که با مشکل تامین برق روبه‌رو هستند یا وارد این صنعت نمی‌شوند یا در صورت ورود با مشکلات بسیاری روبه‌رو می‌شوند. برای مثال در کشور کوچک تاجیکستان که مزایای زیاد و منابع فراوان تولید برق دارد کارخانه تولید شمش آلومینیومی به‌نام تالکو (تاداز پیشین) بیشترین مصرف‌کننده برق این کشور به‌شمار می‌رود (حدود ۴۰درصد برق تولیدی در تاجیکستان).وی در ادامه یادآور شد: واحدهای تولیدی در پایین‌دست آلومینیوم علاوه بر مصرف برق، گاز بالایی هم مصرف می‌کنند. برای مثال تولیدکننده‌های ورق آلومینیوم برای کوره‌های خود از گاز استفاده می‌کنند. ولی شرکت‌های تولیدکننده شمش از جریان الکتریسیته بیشتری استفاده می‌کنند. اما در یک نگاه کلی میزان برق مورد نیاز برای صنعت آلومینیوم بیش از سایر انرژی‌های دیگر است. از این‌رو احداث کارخانه‌های آلومینیوم در جاهایی که نزدیک به نیروگاه برق باشد، مقرون به‌صرفه است تا جریان برق به‌راحتی قابل انتقال باشد.
بابایی در پاسخ به این پرسش که میزان مصرف آب در صنعت آلومینیوم به چه میزان است، گفت: برای سامانه‌های خنک‌کننده آب مصرف می‌شود، اما میزان آن چندان قابل توجه نیست. در این صنعت به آن اندازه که برق اهمیت دارد، آب جایگاهی ندارد.وی در پاسخ به این پرسش که برای بهینه‌سازی مصرف انرژی در صنعت آلومینیوم چه باید کرد، گفت: مسلم است که با فناوری‌های جدید می‌توان تا حدی مصرف انرژی را کاهش داد. اما به‌صورت ذاتی مصرف برق در این صنعت بالاست و از آنجا که فرآیند تبدیل آلومینا به آلومینیوم با محیط‌زیست ناسازگار است و آلودگی بالایی دارد، از این‌رو کشورهای پیشرفته ترجیح می‌دهند به‌صورت مستمر در جهت کاهش آلاینده‌ها و توجه به محیط‌زیست گام بردارند و گهگاه در توسعه این کارخانه‌ها در کشورهای در حال توسعه سرمایه‌گذاری می‌کنند. در منطقه خاورمیانه نیز شرکت‌های «صحار» در عمان، «قط ـ آلوم» در قطر، «دوبال» دوبی و «امال» در امارات، آلبا در بحرین، «معادن» در عربستان و «اجیپتالوم» در مصر، به همراه شرکت ایرالکو و المهدی ایران شرکت‌های مهم تولیدکننده آلومینیوم به‌شمار می‌روند. به گفته بابایی، چین که یکی از تولیدکننده‌های بزرگ آلومینیوم در جهان است به دلیل مسائل زیست‌محیطی تولید خود را کاهش داده و در جهت کنترل آلاینده‌های فرآیند تولید شمش آلومینیوم چند کارخانه بزرگ با فناوری پایین را به‌طور کامل از رده خارج کرده است. بنابراین باید تا جایی که مقدور است فناوری‌های سازگار با محیط‌زیست مدنظر قرار گیرد. از این‌رو با روزآمد شدن فناوری در صنعت آلومینیوم به‌طور یقین بهره‌وری آن نیز افزایش خواهد یافت و سبب کاهش مصرف انرژی برق می‌شود.
وی در پایان تاکید کرد: البته روزآمد کردن فناوری کارخانه‌های آلومینیوم بسیار هزینه‌بر است که از طریق شرکت‌های کوچک امکان‌پذیر نیست. اما برای بهره‌وری بالاتر در این صنعت ناچار هستیم به سمت پیشرفت خطوط تولید و سرمایه‌گذاری زیربنایی از سوی دولت پیش برویم.