بورس شاگرد اول بازارها شد/ سه علت هجوم سرمایه‌های خرد + بازدهی صنایع

به گزارش می متالز، درحالی شش ماه اول سال جاری با رضایت اکثر سهامداران و ثبت رکوردهای جدید شاخص و جهش قیمت اغلب شرکت ها، صد البته شاگرد اولی بورس و... به پایان رسید که روزنامه دنیای اقتصاد در گزارشی اعلام کرد: نیمه نخست ۹۸ با درخشش ویژه بورس و با بازدهی ۶۹ درصدی در برابر بازدهی منفی سکه و ارز رقم خورد و بهترین عملکرد بورس از سال ۸۲ به ثبت رسید. شاخص هم به ابرکانال ۳۰۰ هزار واحدی وارد شد.

هفته‌های پایانی شهریور رکوردها یکی پس از دیگری جابه‌جا شدند و شاهد ثبت رکورد تاریخی ارزش معاملات بیش از ۲۲۰۰ میلیارد تومانی در بورس تهران بودیم. بالا ماندن ارزش معاملات در روزهای پایانی تابستان احتمال ادامه روزهای داغ معاملات بورس را پررنگ نگه داشته است. از سوی دیگر دلار و سکه پس از تلاطم‌های بهاری در تابستان نیز به مسیر نزولی ادامه دادند.

به نظر می‌رسد دلار که پس از کانال‌‌شکنی‌های متوالی در محدوده ۱۱ هزار تومانی آرامش نسبی را تجربه می کند و با بازدهی منفی ۱۳ درصدی به پایان رسید. افسار نوسان قیمتی سکه نیز همچنان در دستان دلار است و ریزش قیمتی ارز بر قیمت سکه فشار وارد کرد. در نتیجه با وجود صعود قیمت طلا در بازار جهانی اما سکه نیز افت ۱۲ درصدی را در ۶ ماه نخست ۹۸ به ثبت رساند.

سه عامل موثر هجوم سرمایه‌های خرد به بورس

بازار سهام توانست با جذب حجم زیادی از منابع خرد در محیطی بی‌رقیب، یکه‌تاز عرصه بازدهی بماند. هجوم سرمایه‌های خرد به بازار سهام طی این مدت را می‌توان به سه عامل عمده نسبت داد: اولین و شاید مهم‌ترین عامل، تعدیل سیاست‌های تجاری حاکم بر فروش بنگاه‌های بورسی بود که نجوای بلند آن از همان ابتدای سال، سهام را در موقعیت برتری از حیث سرمایه‌گذاری نشاند.

در ادامه، تصور جاماندگی سهام از موج تورمی یک سال و نیم گذشته زمینه را برای تداوم افزایش سطح عمومی قیمت سهام فراهم کرد و سپس اصلاح تدریجی سیاست‌های ارزی و در پی آن، ثبات ارزی بازارها، جریان سرمایه به سمت سهام را تشدید کرد تا بورس تهران بیشترین بازدهی نیمساله را از سال ۸۲ تجربه کند و کارنامه‌ای درخشان را ثبت کند.

دو رکورد مهم با وجود تحریم های جدید

با رشد سطح عمومی قیمت سهام طی آخرین روز کاری تابستان، شاخص هم به عدد ۳۰۲ هزار واحد دست یافت و جهشی ۱۲۳ پله‌ای را از ابتدای سال به ثبت رساند که معادل رشد ۶۹ درصدی این نماگر طی ۶ ماه اخیر است.

این بازدهی در شرایطی اتفاق افتاد که از همان ابتدای سال، آمریکا در تلاش برای فشار حداکثری بر اقتصاد ایران معافیت‌های خرید نفت را لغو کرد و در ادامه نیز شعاع تحریم‌ها را گسترش داد. با وجود این، بازار سهام ضمن جذب ریسک‌های محیط ، توانست به دلایل بنیادی سیر صعودی را که از اسفند ۹۷ آغاز شده بود، تداوم بخشد و رکوردهای جدیدی را بر جا گذارد.

جاماندگی سهام از موج تورمی بازارها و عقب‌نشینی سیاست‌گذار در تعیین قیمت کالاهای مصرفی با صدور مجوز افزایش نرخ برای طیفی از بنگاه‌های کوچک و متوسط بورسی محرک‌های اصلی آغاز موج‌های صعودی سهام از ابتدای سال بودند.

کمتر کسی از بین تحلیلگران تصور می‌کرد شاخص از مرز ۳۰۰ هزار واحد عبور کند اما هجوم پول‌های تازه به رشد شتابان و پیش‌بینی‌ناپذیر قیمت‌ها دامن زد و در پایان معاملات ۲۵ شهریور، رکورد ۳۰۵ هزار و ۹۱۴ واحدی برای شاخص به ارمغان آورد.

حضور پررنگ و بی‌پروای سرمایه‌گذاران حقیقی در سمت تقاضا، نه تنها شاخص را به سقف تاریخی برد بلکه رکورد ارزش معاملات خرد را شکست. با وجود رونق قابل توجه داد و ستدهای شش ماهه، رکورد ارزش معاملات خرد تا همین یک هفته پیش برای جلسه معاملاتی ۹ مهر سال گذشته و با ۲ هزار و ۱۱۵ میلیارد تومان بود اما این رکورد هفته گذشته با افزایش چشمگیر مشارکت فعالان به ۲ هزار و ۲۰۵ میلیارد تومان ارتقا یافت.

نکته جالب شاخص هم‌وزن و نقش تک سهم ها و چند گروه

نکته جالب توجه هم جهش رویایی شاخص هم‌وزن است. در این بازه زمانی که شاخص افزایشی ۶۹ درصدی را به ثبت رساند، شاخص هم‌وزن در جهش تاریخی به بازدهی ۱۶۶ درصدی دست یافت.

اغلب تحلیلگران بنیادی چنین رشد نامتوازنی را حاصل خوش‌بینی مفرط معامله‌گران درخصوص تحولات مرتبط با صنایع کوچک‌تر بازار عنوان کرده و آن را محکوم به اصلاح می‌دانستند. با وجود این، عطش بالای تقاضای جدید بود که گروه‌های کوچک‌تر را بستری برای کسب سود برگزید و خط بطلانی کشید بر تحلیل‌هایی که از چنین رشد غیربنیادی ناموجهی غافلگیر شده بودند. در نتیجه، تک‌سهم‌ها و گروه‌هایی با حجم مبنای کمتر نظیر ماشین‌آلات، غذایی‌ها و دارویی‌ها به محلی برای جذب پول‌های خرد بورسی بدل شدند و شکاف حدود ۱۰۰ واحد درصدی را در رشد دو نماگر اصلی بازار رقم زدند.

اثر وضعیت متزلزل بازار جهانی

در این صعود نامتوازن ، نمی‌توان تاثیر وضعیت متزلزل بازار جهانی را نادیده گرفت که ارزش‌گذاری نیمی از سهام وابسته در بورس (فلزات، معدنی‌ها، پتروشیمی‌ها، پالایشی‌ها) را به محاق معاملاتی برد و گروه‌های غیروابسته را بر صدر نشاند.

گسترش جنگ تجاری بین آمریکا و چین در نیمه‌های تابستان و انتشار آمار ضعیف از عملکرد این دو اقتصاد در کنار ضعف تولید و اشتغال در منطقه یورو و دیگر اقتصادهای بزرگ نوظهور زنگ خطر را برای بانک‌های مرکزی به صدا درآورد و نهادهای پولی را ناچار به اتخاذ سیاست‌های انبساطی برای حمایت از سمت تقاضا کرد.

همین وضعیت در کنار تاثیر منفی تحریم‌ها قیمت سهام کالایی (کامودیتی‌محور) بورس را شدیدا در محاصره گرفت و نقش مهمی در رالی نا‌همگرای سهام ایفا کرد. البته مخاطرات بازار جهانی فقط به زیان سهام کامودیتی‌محور ختم نشد بلکه زمینه‌ای فراهم آمد تا سهام گروه‌های رقیب در جذب منابع سرگردان موفق عمل کنند.

در این چشم‌انداز بود که موج قوی پول‌های تازه به بسط گفتمان‌های تورم‌محور بورسی دامن زد و ذائقه‌های معامله‌گران از مشارکت در داد و ستد سهام مبتنی بر سود عملیاتی به تحرکات جسورانه بر مبنای افزایش سرمایه (از منابع سود انباشته تا مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها) سوق یافت.

نکته دیگر، دریافت سیگنال‌های مساعد از گفت‌وگوهای برجامی در اوایل شهریور و تفسیرهای خوش‌بینانه از اخبار سیاسی در جهت کاهش تحریم‌های آمریکا علیه ایران مزید بر علت شد تا تقاضا در برخی گروه‌های بورسی نظیر خودرویی‌ها به این موضوعات واکنش قابل ملاحظه‌ای نشان دهد.

علت اقبال بازار به سهام چند گروه 

گفتمان‌های تورم‌محور بازارسهام طی چند ماه اخیر جایگاه ممتازی از حیث اثرگذاری داشتند. گسیل تقاضای جدید به تالار سهام چنان فضایی فراهم کرد که عوامل بنیادی و متغیرهای مبتنی بر سود، کمتر مورد توجه قرار می‌گرفت و نگاه‌ها بیشتر جلب جریان‌های تورمی حاکم بر اقتصاد سهام شد.

به این ترتیب، مبانی ارزندگی سهام به‌طور ناموجهی به افزایش سرمایه گره خورد و در پی آن، موج‌های قدرتمندی از رشد در سهام مستعد رقم زد. در میان این موج فراگیر، می‌توان به رونق چشمگیر سهام خودرویی طی هفته‌های اخیر اشاره کرد که بخش عمده منابع خرد را در اختیار گرفتند و با وجود زیان‌های سنگین عملیاتی، بازدهی متوسط ۱۱۳ درصدی را از ابتدای سال تجربه کردند.

در گروه سیمان که طی این مدت به رشد ۱۵۹ درصدی دست یافته، علاوه بر جذابیت افزایش نرخ فروش سیمان، طرح مساله ارزش جایگزینی برای شرکت‌های سیمانی هم در تحریک تقاضا موثر عمل کرد.

اهرم بالای نرخ فروش در سودآوری سهام گروه‌های دارویی، غذایی و قندی در کنار ماشین‌آلات و لاستیک‌سازان هم باعث شد تا عقب‌نشینی سیاست‌گذار از تخصیص دلار موسوم به ۴۲۰۰ تومانی به کالاهای مصرفی ضروری، به جولان تقاضای جدید در گروه‌های اخیر بینجامد.

درصد بازدهی چند صنعت

صنایع کوچک و تک‌سهمی زراعت، محصولات چرمی و انتشار و چاپ هم بازدهی ۳۳۰ تا ۳۸۰ درصدی را به ثبت رساندند و در صدر فهرست صنایع از حیث بازدهی قرار گرفتند. دو رتبه بعدی این فهرست به صنایع کاغذسازان بورسی و کاشی‌سازان اختصاص دارد.

در بین دیگر صنایع متوسط بازار می‌توان به بازدهی ۱۹۵ درصدی گروه ماشین‌آلات، جهش ۱۸۰ درصدی شاخص گروه غذایی و ارتقای ۱۷۸ درصدی متوسط قیمت در سهام گروه دارویی بورس تهران اشاره کرد. ۳۰ گروه بورسی هم توانستند از بازدهی ۶۹ درصدی شاخص کل سبقت بگیرند و با سودآوری ۷۰ تا ۳۷۰ درصدی را ثبت کنند.

بزرگانی که با پایین ترین بازدهی از شاخص جا ماندند

در بین ۹ گروهی که از شاخص جا مانده‌اند می‌توان نام بزرگ‌ترین صنایع بورسی را دید. گروه کانه‌های فلزی، فلزات اساسی، پتروشیمی‌ها و هلدینگ‌های وابسته، پالایشی‌ها و بانک‌ها جزو این دسته هستند.

پایین‌ترین رتبه بازدهی صنایع ۶ ماهه به گروه کانه‌های فلزی تعلق دارد که رشدی ۳۰ درصدی را ثبت کرد. بقیه این گروه‌های بزرگ بین ۴۰ تا ۶۶ درصد رشد کرده‌اند که پالایشی‌ها در این جمع بهترین عملکرد را با ثبت رشد ۶۶درصدی شاخص دارند. این ۶ گروه که جزو بزرگ‌ترین صنایع بورسی به شمار می‌روند در مجموع دوسوم از کل ارزش بورس معادل ۶۷ درصد را در اختیار دارند.