جلیقه نجات «اکسیر نوین» برای کشتیرانی ایران

به گزارش می متالز، این فناوری را شرکتی به بهره‌برداری می‌رساند که در سال‌های ۹۱- ۹۲ توانسته بود با داخلی‌کردن تولید کاتالیست‌های استراتژیک در تولید بنزین، کشور را به خودکفایی برساند. اهمیت این موضع زمانی پررنگ‌تر می‌شود که جریان تحریم‌ها را در این روال مد نظر قرار دهیم. این بار تحریم‌ها، ورود کاتالیست‌ها را نیز هدف قرار داده بودند که با همت "اکسیر نوین" بخشی از این، توطئه با داخلی شدن تولید کاتالیست، نقش بر آب شد. اکسیر نوین امروز با مدیریت جلیل سبحانی در پیشانی تولید ملی و داخلی‌کردن فناوری‌های حساس صنعت نفت و گاز پیشرو است.

اهمیت ماجرای دسترسی به فناوری سولفور‌زدایی از نفت کوره را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در این مورد باید مقداری در زمان سفر کنیم و آینده را ببینیم؛ چرا که از ابتدای سال ۲۰۲۰ تحول بزرگی در حمل‌و‌نقل دریایی جهان برای کاهش آلودگی رخ می‌دهد. براساس کنوانسیون محیط زیستی مارپل از ابتدای سال ۲۰۲۰ سوخت کشتی‌ها دیگر نمی‌تواند با سولفور بالا باشد و کشتی‌هایی که سولفور بالا دارند جریمه و یا متوقف می‌شوند. به همین دلیل دسترسی به فناوری مذکور از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

درحال‌حاضر درصد مجاز سولفور چه میزان است؟

هم‌اکنون درصد مجاز سولفور سه‌و‌نیم درصد است که باید به زیر نیم درصد برسد. بر این اساس، سازمان بین‌المللی دریانوردی (IMO) در پاسخ به نگرانی‌‌های بین‌‌المللی درباره آلودگی هوا ناشی از گازهای مضر از اگزوز کشتی‌‌ها در نظر دارد قانون کاهش استاندارد مجاز سولفور در سوخت کشتی، از ۳.۵ (سه‌و‌نیم درصد) درصد به ۰.۵ (پنج دهم درصد) را از یکم ماه ژانویه سال ۲۰۲۰ لازم‌الاجرا کند.

پس می‌توان گفت در صورت عدم رعایت این استاندارد، قانون مذکور، یک تهدید جدی برای کشتی‌رانی ایران محسوب خواهد شد.

بله همینطور است. این قانون کشورهایی را که تأسیسات قدیمی دارند، یا نفت با گوگرد بالا تولید می‌کنند، از بازار تجارت بیرون رانده می‌شوند. از جمله، کشورهای عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) که نفت با مقدار بالای گوگرد تولید می‌کنند: ایران، عربستان، عراق و ونزوئلا هستند که قانون جدید تهدیدی برای آنها به شمار می‌رود. مکزیک و برزیل نیز از جمله کشورهای غیرعضو این سازمان هستند که از نفت با میزان گوگرد بالا و پالایشگاه‌‌های فرسوده استفاده می‌کنند. همچنین روسیه که یکی از بزرگ‌‌ترین تولید‌کنندگان نفت خام جهان است، خواستار به‌تعویق‌افتادن این قانون تا سال ۲۰۲۵ بود.

سایر کشورها که نام بردید، آیا فعالیتی در خصوص استاندارد‌سازی سوخت کشتی‌ها خود انجام داده‌اند؟

البته این شرایط باعث شده تا همه بازیگران اصلی بازار نفت‌کوره اعم از پالایشگاه‌ها، صاحبان خطوط کشتی‌رانی، شرکت‌های کشتی‌سازی، بنادر، صاحبان مخازن، ترمینال‌ها و... به‌شدت روی این موضوع مطالعه کرده و اقدامات لازم را در نظر گرفته‌اند و در این زمینه پروژه‌های پالایشی در کشورهای مختلف برای آماده‌سازی برای این شوک آغاز شده است.

وضعیت ایران را نسبت به کشورهای دیگر چگونه ارزیابی می‌کنید؟

 ببینید؛ پیشتر ایران با تولید بیش از ۲۰میلیون لیتر در روز از مهم‌ترین تولیدکننده‌های نفت کوره در جهان بوده و در خط مقدم این رخداد قرار می‌گیرد. نکته قابل توجه این است که ایران حتی اگر امروز تصمیم بگیرد که به سرعت فناوری پالایشگاه‌ها را ارتقا دهد، نمی‌تواند همه این نفت‌کوره را از بین ببرد یا گوگرد آن را کم کند؛ زیرا از روزی که تصمیم‌گیری شود و منابع مالی تخصیص پیدا کند، به‌ثمر‌نشستن این پروژه‌ها حدود چهار سال طول می‌کشد. از طرف دیگر با اجرایی‌شدن تحریم‌های امریکا از آبان پارسال و همچنین کمبود شدید منابع ارزی دولت برای سرمایه‌گذاری در این زمینه، امیدی نیست که دولت در مدت باقی‌مانده بتواند میزان نفت‌کوره تولیدی در کشور را کاهش داده و همچنین گوگرد موجود در نفت‌کوره را به نیم‌درصد برساند.

چاره کار چیست؟ دولت و وزارت نفت در این چند سال باقی مانده باید چکار کنند؟

یکی از راه‌هایی که وزارت نفت تاکنون دنبال کرده این است که این نفت‌کوره را به بازیگران میانی بفروشد تا در پالایشگاه‌های دیگر فراوری کنند، یا به صورت تلفیق و امتزاج با سایر فراورده‌های نفتی با گوگرد پایین، میزان گوگرد را کم کنند که این روش از نظر اقتصادی به ضرر ایران تمام می‌شود.

چه سیاستی را جهت نهایی شدن این موضوع پیشنهاد می‌کنید؟ حضور بخش خصوصی را در این زمینه موثر می‌دانید؟

بدون تردید حضور بخش خصوصی می‌تواند در این مهم کمک‌رسانی کند. در این راستا وزارت نفت با درنظرگرفتن سیاست‌های تشویقی (به‌ویژه با تخفیف در نرخ نفت‌کوره) بخش خصوصی را مجاب کند تا در زمینه ایجاد تأسیسات گوگرد‌زدایی در مجاورت پالایشگاه‌ها یا در بنادر جنوبی ایران سرمایه‌گذاری کنند که این راهبرد قطعا یک سیاست برد- برد خواهد بود، زیرا از یک‌سو وزارت نفت به خواسته خود مبنی‌بر کاهش گوگرد موجود در نفت‌کوره رسیده است و از طرف دیگر، سودی که درحال‌حاضر نصیب واسطه‌های خارجی می‌شود، به بخش خصوصی داخلی تعلق خواهد گرفت.

عدم اجرایی کردن این نقشه راه چه مضراتی را برای ما در پی خواهد داشت؟

اگر به فکر چاره راه نباشیم، باید منتظر ماند و از سال ۲۰۲۰ بعد از پر‌شدن مخازن، شاهد تخلیه نفت‌کوره تولیدی پالایشگاه‌ها در محیط‌های پیرامون بود که ضررهای مادی و محیط‌زیستی بسیار زیادی به کشور تحمیل خواهد کرد.
بر این اساس، در تاریخ ۲۷ شهریور در معاونت هماهنگی دفتر معاون اول رئیس‌جمهور جلسه‌ای در این زمینه به ریاست دکتر شیرکوند برگزار شد تا راه‌حلی برای این مشکل نفت‌کوره کشور بیابند. در صورت‌جلسه این نشست به مواردی اشاره شده است که قصد حل‌کردن موضوع را با مشارکت بخش خصوصی دارد.

چرا این همه درنگ و تعلل ایجاد شد؟

بله؛ واقعا این سؤال مطرح است که چرا این همه معطل ماندیم؟ این تغییر فرآیند حداقل پنج سال زمان نیاز دارد. به لحاظ سرمایه هم به ۱۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است تا پالایشگاه‌های کشور نوسازی و به‌روز شوند.

جای امیدی هست که در این مدت کوتاه به نتایج بزرگ برسیم؟

بله؛ خبر خوبی که باید بدان اشاره داشت، به توان شرکت "اکسیر نوین" در این زمینه باز می‌گردد. شرکت ملی نفت‌کش و پژوهشگاه صنعت نفت و شرکت دانش‌بنیان اکسیر نوین با روش ODS توانستند به دانش فنی سولفور‌زدایی دست پیدا کنند که نمونه‌های تولیدی و تست‌های فنی در موتورهای کشتی موفق بوده است. این موفقیت در صورت‌جلسه تشکیلی در دولت آمده و به آن تصریح شده است و خواستار آن شده که پایلوت به تولید انبوه برسد. رسیدن به فناوری سولفور‌زدایی در این روزگار تحریمی واقعا یک قدم تحول‌آفرین برای کشور است که از تنگنای عدم تولید و صادرات نفت‌کوره می‌تواند کشور را رهایی بخشد.