فصل خوب معدن در قزاقستان

به گزارش می متالز، در شرایط کنونی معدنکاری در کشورهایی که ریسک کمتری دارند و ذخایر معدنی آنها دارای عیارهای مناسب و اقتصادی هستند، ادامه دارد، اما با توجه به اینکه ذخایر معدنی در این مناطق دیر یا زود به پایان می‌رسند، گام‌های بعدی باید در کشورهایی باشد که دارای ریسک‌های بالاتری بوده و به اجبار این کشورها باید هدف آینده معدنکاری برای شرکت‌های بزرگ باشند. قاره افریقا که همواره به عنوان یک سرزمین با ظرفیت بالای معدنی شناخته شده است، به استثنای کشور‌های افریقای جنوبی و زامبیا در سایر مناطق این قاره شرایطی مشکل حاکم بوده و ریسک معدنکاری در آن بالاست.
قزاقستان از نظر وسعت، نهمین کشور بزرگ جهان است که در زمینه اکتشافات معدنی به نسبت بکر است و در رده‌های پایین‌تری قرار دارد. این کشور در زمان‌های گذشته و پیش از فروپاشی، دومین تولید‌کننده فلز کروم بوده و با توجه به اینکه ۲۵درصد از ذخایر شناخته شده اورانیوم جهان در این کشور است، قزاقستان نخستین تولید‌کننده اورانیوم جهان نیز به شمار می‌آید. این کشور در صورتی که شرایط سرمایه‌گذاری خارجی در آن مهیا شود، از نظر اکتشاف و معدنکاری بسیار گسترده و دارای ظرفیت‌های معدنی مناسبی است و آینده روشنی را برای این کشور ترسیم می‌کند. همچنین در صورت ورود گروه‌های سرمایه‌گذار اکتشافی و معدنی خارجی که شرایط و ریسک‌ها را در این کشور پذیرا باشند، آینده مطلوبی پیش‌بینی می‌شود.
پیش‌تر انجمن معادن و متالوژی آستانه قزاقستان نشستی با شرکت نمایندگان کشور‌های آسیای مرکزی و تعدادی از شرکت‌های بزرگ معدنی با هدف ارائه امکانات برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی داشت. در این نشست وزیر مربوط مشکلاتی که در گذشته با آنها روبه‌‌رو بوده‌اند را مطرح کرد و متعهد شد، قوانین و شرایط را برای سرمایه‌گذاری کشور‌های پیشرفته معدنی ازجمله استرالیا مساعد کرده و در قوانین کنونی تغییراتی داده شود که درنهایت منجر به جذب سرمایه‌گذاران خارجی شود. همچنین آلیک حیدربایف، معاون اول وزیر سرمایه‌گذاری و توسعه قزاقستان نیز در مصاحبه با رسانه‌ها در این‌باره قول‌های مساعدی را داده است، اما فراتر از خوشبینی‌ها مسائل زیادی وجود دارد که باید روشن شود تا اینکه راه برای سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ معدنی هموار شود. این کشور از نظر فساد مالی در سال۲۰۱۶میلادی (۱۳۹۵خورشیدی) رتبه ۲۹ از ۱۰۰ را دارد. در این رتبه‌بندی صفر نشانه فساد زیاد و ۱۰۰ نشانه پاکی کامل است. یادآوری می‌شود که این کشور در سال ۲۰۱۰میلادی (۱۳۸۹خورشیدی) رتبه ۱۶ را داشته و اگرچه شرایط در این مدت رو به بهبود رفته، اما درمجموع رقم قابل‌قبولی نیست.
 در این رتبه‌بندی، استرالیا دارای رتبه ۷۹، کانادا ۸۲، شیلی۶۶، افریقای جنوبی ۴۵، روسیه ۲۹، زیمبابوه ۲۲ و جمهوری دموکراتیک کنگو ۲۱ است. بزرگ‌ترین شرکت خارجی معدنی فعال در قزاقستان شرکت گلنکور است که سهامدار عمده شرکت معدنی داخلی گازیک قزاقستان است.
چنین به نظر می‌رسد که در قزاقستان یک نظام دوگانه حاکم باشد. نظام نخست مربوط به شرکت‌هایی است که با حکومت ارتباط دارند و به‌نظر نمی‌رسد که در حد بالایی به یک فساد رسمی آلوده باشند و گروه دوم شرکت‌های کوچکی هستند که در روند پیشبرد امور خود با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند. برای نمونه گرفتن یک پروانه اکتشاف حدود یک سال زمان می‌برد و پس از آن هم یک سال دیگر زمان نیاز است تا عملیات اکتشافی شروع شود. درحال‌حاضر شرکت‌های استرالیایی تمایل زیادی به ورود در بخش معدنی قزاقستان و گسترش آن را دارند. در سال ۲۰۱۵میلادی (۱۳۹۴خورشیدی) دو کارخانه ساخت مواد منفجره معدنی را در این کشور راه‌اندازی کرده‌اند و به‌نظر می‌رسد که در آینده استرالیا قصد دارد که پروژه‌های اکتشافی و معدنی را در این کشور پهناور شروع و علوم معدنی و فناوری‌های مربوط را وارد این کشور کند. در این مجال گفتنی است که قزاقستان به دریا‌های آزاد راه نداشته و صادرات آن به چین به صورت مستقیم و به اروپا به‌وسیله راه آهن روسیه انجام می‌شود.

بهرام فرزاد / کارشناس معدن