مشارکت ایران در اجرای پروژه بین‌المللی بازآفرینی شهری

به گزارش می متالز، نشست معرفی پروژه بین‌المللی اربینت در اتاق ایران برگزار شد. هدف این پروژه بازآفرینی شهری است که در ابتدا از شهرهای حوزه اتحادیه اروپا آغاز شد و سپس 5 کشور خارج از اتحادیه را هدف قرار داد. در این بین ایران نیز به عنوان یکی از اهداف این پروژه معرفی شد.

در این نشست حسین سلاح ورزی، نایب‌رئیس اتاق ایران از فراهم شدن فرصت مشارکت ایران در پروژه بین‌المللی اربینت ابراز خرسندی کرد و گفت: یک سال و نیم قبل پروژه اربینت بعد از اینکه در 27 شهر اتحادیه اروپا اجرا و روی بازآفرینی شهری متمرکز شد، 5 کشور خارج از اتحادیه را مورد توجه قرار داد که یکی از آنها ایران بود. در این رابطه مکاتباتی هم صورت گرفت و در نهایت به توافق‌های لازم رسیدیم. البته در این بین به دلیل تحریم‌ها، مشکلاتی هم وجود داشت.

بر اساس اظهارات او قرار است این پروژه در طول ۵ سال اجرا شود. سلاح ورزی با ابراز امیدواری از نتایج مثبت اجرای این پروژه در کشور، تصریح کرد: در این 5 سال امکان تعامل و تبادل تجربیات شهرهای ایرانی با سایر شهرهای دنیا به ویژه شهرهای پیشرو اروپا فراهم است. امیدوارم این تجربه نتایج خوبی به دنبال داشته باشد و الگوی خوبی برای اقدامات ما در دیگر شهرهای کشور باشد.

نایب‌رئیس اتاق ایران افزود: باید بتوانیم با تشکیل تیم کاری مناسب از تمامی نهادهای مرتبط بخش خصوصی و دولتی، بیشترین بهره را از این همکاری بین‌المللی ببریم.

در ادامه محسن عامری، مدیر مرکز سرمایه‌گذاری اتاق ایران و نماینده هماهنگی پروژه اربینت در ایران نیز گفت: اتاق ایران از سال ۲۰۱۷ برای مشارکت در این پروژه اقدام کرد و خوشبختانه در سال ۲۰۱۸ توانست موافقت اتحادیه اروپا برای عضویت ایران را بگیرید.

طبق گفته‌های او در این پروژه راهکارهای بسیار متنوع و جدیدی در حوزه توانمندسازی شهرها با استفاده از ظرفیت‌های طبیعی و اقلیمی شهر و بهره‌گیری از مشارکت شهروندان به کار گرفته می‌شود، البته ایران در بعد مشارکت مردمی و کارهای گروهی به ویژه در سطح مدیریت محلات، تفاوت‌های فرهنگی عمده‌ای با کشورهای غربی و اروپا دارد، بنابراین جلب مشارکت گروه‌های مختلف مردم باید با شناخت کامل از فرهنگ و سلایق آنها در هر شهر و محله انجام شود تا راهکارهای بومی‌سازی شده بر همین اساس طراحی شوند.

گونزالو کانتو مونیز، مدیر پروژه بازآفرینی شهری اتحادیه اروپا موسوم به پروژه اربینت به معرفی ابعاد و زوایای این پروژه پرداخت. وی توضیح داد: این پروژه برای بازآفرینی شهری با استفاده از راهکارهای طبیعت بنیان انجام می‌شود که به طور فراگیر با استفاده از مشارکت شهروندان به دنبال یافتن راهکارهای نوآورانه در بازآفرینی مناطق به ویژه محله‌های محروم است.

او ادامه داد: در این پروژه‌ها علاوه بر شهرهای مختلف اروپایی، برخی دیگر از کشورها خارج از اتحادیه اروپا مورد توجه قرار گرفته‌اند، نظیر شهر خرم‌آباد در ایران و یک شهر در چین. اجرای این پروژه 5 ساله است و تا ۲۰۲۳ ادامه دارد.

مدیر پروژه اربینت با بیان اینکه در اجرای پروژه‌های بازآفرینی شهری باید از مشارکت گروه‌های مختلف مردم بهره گرفت، گفت: این پروژه‌ها می‌تواند منجر به بهبود سطح رفاه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مردم شهرها و محله‌ها شود و سطح زندگی آنها را بالا ببرد. از آنجا که احتمال دارد شهرداری‌ها برای بازآفرینی شهری با مشکلاتی از جمله کمبود منابع مالی مواجه شوند، سعی می‌کنیم با استفاده از راهکارهای نوآورانه، از منابع موجود شهرها استفاده کنیم.

سید محمد پژمان، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری نیز با حضور در این نشست تأکید کرد: بیشتر کلان‌شهرهای کشور در ۴۰ سال گذشته ۴ تا ۵ برابر به جمعیت آنها اضافه شده و در کنار این افزایش جمعیت، سکونتگاه‌های غیررسمی حاشیه شهرها نیز توسعه پیدا کرده‌اند، اما در این مناطق حداقل قوانین، مقررات شهرسازی و مسائل بهداشتی نیز رعایت نمی‌شود.

به گفته پژمان افراد ساکن در این سکونت‌گاه‌های غیررسمی از دهک‌های پایین جامعه هستند و تنوع قومیت بالایی دارند که این امر چالش‌های مدیریتی گسترده‌ای ایجاد و دست‌کاری در این بافت‌ها را ضروری کرده است.

معاون وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: زمانی که به این بافت‌ها می‌رویم و خواستار مشارکت آنها در طرح‌های توسعه شهری می‌شویم، متأسفانه امکان پرداخت هزینه‌های لازم را ندارند که این امر شرایط را دشوارتر می‌کند؛ برای اجرای این طرح‌ها لازم است بخشی از هزینه‌ها توسط ساکنان پرداخت شود.

وی در بخش دیگری از سخنان خود یادآور شد: هزینه کردن برای توسعه شهری این مناطق باید به شکلی باشد که افراد را به زندگی در مناطق حاشیه‌ای تشویق نکند. از طرفی اگر در سکونت‌گاه‌های غیررسمی هزینه زیادی داشته باشیم، نمی‌توانیم به همان اندازه هم‌ در روستاها هزینه کنیم که این خود تبعیض‌آمیز خواهد بود.

عباس آخوندی وزیر سابق راه و شهرسازی نیز با بیان این مطلب که تمام شهرداری‌ها مأموریتی جز بازآفرینی شهرها ندارند و در ایران افراد زیادی برای بازآفرینی شهری طرح داده‌اند، تصریح کرد: علی‌رغم اظهارنظرهای مختلفی که در این حوزه مطرح شده در عمل موفق نبوده‌ایم. توجه کنید که تفسیر بازآفرینی شهری در ایران بدین شکل است که بناها را بکوبیم و دوباره از نو بسازیم، اما در این نوع تفکر مشارکت مردمی لحاظ نشده و در نهایت منجر به کوچ افراد از محله‌ها و حضور افراد جدید در این مناطق می‌شویم.

او تأکید کرد: در ایران به نام بازآفرینی، اراضی به سوداگران شهری داده می‌شود تا آنها اقدام به ساخت‌وساز در زمین‌های محدود کنند، هرچند این اقدام تشابهی با بازآفرینی شهری مورد نظر در اتحادیه اروپا که موضوع این جلسه هم است، ندارد.

بر اساس اظهارات آخوندی در ساخت‌وساز به این شکل، موضوع خلق مشترک و مشارکت شهروندان مطرح نیست و پیوستگی اجتماعی وجود ندارد و من هم در 5 یا 6 سال فعالیتم به عنوان وزیر راه و شهرسازی تلاش کردم این موضوع را در کشور تفهیم کنم اما توفیق چندانی نداشتم. توجه داشته باشیم که تمام اراضی شهری خاصیت انحصاری دارد و محدود است و نمی‌توان قیمت زمین را از اراضی شهری حذف کرد، برای همین شهری شلخته داریم؛ منابع ما محدود است و امکان افزایش عرضه در این ارتباط وجود ندارد.

وی تصریح کرد: بازآفرینی شهری به دنبال آن است که کیفیت زندگی افراد را در همان محدوده زندگی خودشان بالاتر ببرد و شرایطی فراهم کند تا آنها زندگی بهتری داشته باشند، اما این به معنی مداخله دولت نیست. دخالت دولت برای ساخت مسکن در زمین‌های مردم و ارائه ساختمان‌هایی با قیمت‌های ارزان، روش مناسبی برای سیاست‌گذاری در توسعه شهری نیست و بدین ترتیب توسعه شهری به سمت مداخله حداکثری دولت پیش می‌رود.

در بخش دیگری از این نشست امریکو متئوس، مدیر موسسه تحقیقاتی دِللی لیسبون پرتغال نیز در تشریح روند اجرای این پروژه گفت: در اجرای پروژه‌های بازآفرینی شهری در یک محله پرتغال، شش سال برای جمع‌آوری اطلاعات زمان صرف می‌شود، در این مدت حرف مردم شنیده می‌شود و از مشارکت آنها به طور عملیاتی در امور مدیریت شهری استفاده می‌شود.

وی اظهار داشت: به این شکل به مردم نشان داده می‌شود که عضو مهمی از پروژه هستند و باید بخشی از مسئولیت‌ها را به دوش بگیرند. با اجرای این پروژه‌ها به دنبال محیط زیست خلاق و نوآور برای مردم هستیم که موجب ارتقای سطح زندگی آن‌ها می‌شود.

گیدو فریلی، مدیر مشاهدات اجتماعی دانشگاه آی یو آلام ایتالیا در میلان نیز با اشاره به اینکه در افق ۲۰۲۰ اتحادیه اروپا قرار است از تکنولوژی‌های مدرن و استانداردهای روز دنیا در توسعه شهرها استفاده شود، تصریح کرد: باید برای تحقق این هدف از مشارکت خود مردم نیز بهره گرفت.

وی افزود: تمام تلاش خود را می‌کنیم تا این پروژه در شهرهای عضو اروپا و خارج از آن نظیر خرم‌آباد، به بهترین شکل انجام شود و بیشترین دستاورد را داشته باشد، اما چنانچه با شکست هم مواجه شویم، یاد می‌گیریم که کدام راهکارها در جذب مشارکت شهروندان برای مدیریت شهر مؤثر نبوده‌اند تا در ادامه بتوانیم راهکارهای مناسب‌تری را طراحی و استفاده کنیم.

تیم اروپایی حاضر در جلسه به همراه چند نماینده دیگر از ایران و اروپا، از روز دوشنبه ۲۹ مهر تا پایان هفته، کارگاه آموزشی-مشارکتی پروژه اربینت را در شهر خرم‌آباد برگزار خواهند کرد.