موقعیت‌یابی تورم ۹۸

به گزارش می متالز، همچنین بر اساس این پیش‌بینی‌ها نرخ تورم متوسط پایان سال نیز در سطح ۱/ ۳۳ تا ۷/ ۳۳ درصد ثبت خواهد شد. این پیش‌بینی‌ها بر اساس سناریوهای حرکتی، ۳ ماه، ۶ ماه و ۱۲ ماه منتهی به مهرماه سال جاری استخراج شده است. این موضوع نسبت به پیش‌بینی قبلی نشان می‌دهد که دامنه پیش‌بینی هم در نرخ تورم نقطه به نقطه و هم در تورم متوسط، محدودتر شده است.

مرکز آمار ایران، گزارش شاخص بهای مصرف‌کننده در مهر سال‌جاری را منتشر کرد. این گزارش تصویر تورمی نخستین ماه سال‌جاری را به روز کرد. براساس آمارهای این گزارش، نرخ تورم ماهانه در این ماه به رقم ۷/ ۱ درصد رسیده که البته نسبت به ماه قبل افزایش ۲/ ۱ واحد درصدی را ثبت کرده بود. شاید انتظار نمی‌رفت که تورم مهرماه افزایشی تا این حد را تجربه کند، اما بررسی جزئی آمارها نشان می‌دهد که امکان ادامه نرخ تورم ماهانه در این سطح بعید به نظر می‌رسد و احتمالا در آبان از سطح تورم ماهانه کاسته خواهد شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در مهرماه سال‌جاری، بالا بودن نرخ اجاره، افزایش قیمت حامل‌های انرژی و افزایش تورم آموزش باعث شده که نرخ تورم ماهانه سطح بالایی را ثبت کند. اما این افزایش، بیشتر تحت‌تاثیر تغییرات فصلی بوده و در نتیجه پیش‌بینی می‌شود، در آبان یا آذر نرخ تورم از این سه طریق، افزایش قابل توجهی نداشته باشد. اصولا تنها تهدید موجود در پاییز برای نرخ تورم، نوسانات نرخ ارز است. انتظار می‌رود که نرخ ارز مخصوصا در روزهای پایانی پاییز افزایش قابل توجهی را ثبت کند، اما به نظر می‌رسد که این الگو در سال جاری، تغییر کند و تهدیدی از سوی نرخ ارز بر نرخ تورم وجود نداشته باشد.

تایید تغییر حرکت تورم متوسط

همچنین بر اساس آمارهای مرکز آمار ایران در مهرماه سال‌جاری، نرخ تورم نقطه به نقطه به سطح ۳/ ۲۸ درصدی رسید که نسبت به ماه قبل کاهش ۷/ ۶ واحد درصدی را ثبت کرد. از سوی دیگر، نرخ تورم متوسط یا ۱۲ماهه نیز با ثبت رقم ۴۲ درصد در مهرماه پس از طی کردن ۱۶ پله صعودی در ماه‌های قبل از آن عقب نشینی کرد و از سطح آن کاسته شد. کاهشی شدن تورم متوسط، موضوعی بود که روزنامه «دنیای اقتصاد» در گزارش تورمی شهریور ماه به آن اشاره کرده بود، روندی که با انتشار آمار مهر ماه مورد تایید قرار گرفت. حال سوال مهم این است که روند نرخ تورم تا پایان سال جاری چه تغییری خواهد کرد و در نهایت در کدام سطح خواهد ایستاد. «دنیای اقتصاد» مطابق روال همیشگی خود سه تصویر از آینده تورم تا پایان سال جاری ارائه می‌دهد. این سه سناریوی تورمی، بر اساس معیار قرار دادن آمارهای ۳ ماه، ۶ ماه و ۱۲ ماه منتهی به مهرماه سال جاری در نظر گرفته شده است.

افزایش تورم در سناریوی خوش‌بینانه

 اگر در یک سناریو، آمارهای تورم سه ماه منتهی به مهر سال جاری را در نظر بگیریم، در نهایت می‌توان یک سناریوی خوش‌بینانه برای تورم پایان سال متصور شد. میانگین نرخ تورم ماهانه در سه ماه منتهی به مهر سال جاری معادل با ۸/ ۰ درصد است. این سناریو، به این صورت تعریف می‌شود که در ۵ ماه پایانی سال جاری، نرخ تورم ماهانه در هر ماه به میزان ۸/   درصد افزایش یابد. در این صورت می‌توان عنوان کرد که نرخ تورم نقطه به نقطه تا پایان سال جاری به سطح ۱/ ۱۷ درصد برسد. بر اساس پیش‌بینی قبلی در سناریوی نخست، نرخ تورم نقطه به نقطه ۷/ ۱۶ درصد پیش‌بینی می‌شد، اما آمار مهرماه نشان داد که احتمالا وضعیت تورمی خوش‌بینانه به میزان ۴/ ۰ درصد بیشتر شود. البته این افزایش نیز به دلیل بالا بودن نسبی تورم ماهانه در مهرماه است. تورم نقطه به نقطه، تغییرات شاخص بهای مصرف‌کننده در یک ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل است و تنها تغییرات دو ماه را مورد بررسی قرار می‌دهد. در بسیاری از کشورها نیز از این نرخ، به‌عنوان معرف اصلی تغییرات تورم استفاده می‌شود. اما در کشور ما، سیاست‌گذاران از نرخ تورم متوسط برای تحلیل‌ها و ارزیابی‌ها بهره می‌برند که دارای حافظه‌ای ۲۴ ماهه است. به‌عنوان مثال، نرخ تورم متوسط مهرماه ۹۸، تغییرات شاخص بهای مصرف‌کننده در ۱۲ ماه منتهی به مهرماه سال ۹۸ نسبت به ۱۲ ماه منتهی به مهرماه سال ۹۷ است. بنابراین اطلاعات بیشتری از تورم نقطه به نقطه دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بر اساس سناریوی نخست و با در نظر گرفتن، نرخ تورم ۸/ ۰ درصدی برای هر ماه، نرخ تورم متوسط تا پایان سال جاری به سطح ۱/ ۳۳ درصد خواهد رسید. البته این رقم نیز نسبت به پیش‌بینی قبلی «دنیای اقتصاد» افزایش ۴/ ۰ درصدی را ثبت کرده است. بنابراین در سناریوی نخست، پیش‌بینی تورم پایان سال دو متغیر نقطه به نقطه و متوسط نسبت به پیش‌بینی قبلی افزایشی بودند. این موضوع دامنه نرخ تورم را محدودتر از قبل می‌کند.

سناریوی دوم، کاهش جزئی تورم

سناریوی دوم تورم پایان سال، برای اساس رفتار شاخص بهای مصرف‌کننده در ۶ ماه منتهی به مهرماه سال جاری در نظر گرفته می‌شود. بر اساس این سناریو، میانگین نرخ تورم ماهانه در این ۶ ماه، به میزان ۱/ ۱ درصد در نظر گرفته می‌شود. در حقیقت در این سناریو، بررسی می‌شود که اگر نرخ تورم ماهانه در ماه‌های پیش رو به میزان ۱/ ۱ درصد رشد کند، نرخ تورم نقطه به نقطه و متوسط در کدام سطح قرار می‌گیرد. این سناریو را می‌توان به‌عنوان یک سناریوی محتمل در نظر گرفت، زیرا با توجه به شرایط کشور، می‌توان انتظار داشت که میانگین نرخ تورم ماهانه پایان سال جاری در این سطح باشد. بنابراین به نظر می‌رسد که با توجه به شرایط پیش روی اقتصاد کشور این سناریو از احتمال بیشتری برای محقق شدن برخوردار است. بر اساس این سناریو، نرخ تورم نقطه به نقطه تا پایان سال به رقم ۸/ ۱۸ درصد خواهد رسید. این پیش‌بینی نسبت به سناریوی قبلی ۷/ ۰ واحد درصد کمتر است. همچنین بر اساس سناریوی دوم، نرخ تورم متوسط تا پایان سال جاری به سطح ۶/ ۳۳ درصد می‌رسد و این رقم نیز نسبت به پیش‌بینی قبلی ۱/ ۰ واحد درصد در جهت کاهشی حرکت کرده است. بنابراین در سناریوی دوم، با وجود بالا بودن نرخ تورم مهرماه، پیش‌بینی نرخ تورم نقطه به نقطه و متوسط نسبت به گزارش قبلی، کاهشی ثبت شده است. نکته قابل توجه این است که در دو سناریو از سناریوهای موجود؛ نرخ تورم نقطه به نقطه زیر ۲۰ درصد گزارش خواهد بود که این روند می‌تواند یک خبر و نکته مثبت برای اقتصاد کشور محسوب شود. این در حالی است که برخی از موسسات بین‌المللی نرخ تورم پایان سال را بالاتر از ۳۰ درصد پیش‌بینی می‌کنند.

سناریوی سوم، تداوم کاهش تورم

در سناریوی سوم، می‌توان آمارهای یک سال منتهی به مهرماه سال‌جاری را مبنا قرار داد. بر اساس این آمارها میانگین نرخ تورم ماهانه طی این یک سال، معادل ۷/ ۱ درصد خواهد بود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که حتی اگر این رقم نیز برای تورم ماهانه تا پایان سال در نظر گرفته شود، نسبت به پیش‌بینی قبل، نرخ تورم نقطه به نقطه و متوسط کاهش خواهد یافت. بر اساس این سناریو، می‌توان عنوان کرد در این سناریو که تقریبا یک سناریوی بدبینانه محسوب می‌شود، نرخ تورم نقطه به نقطه سال ۹۸ به سطح ۴/ ۲۲ درصد می‌رسد. این رقم نسبت به پیش‌بینی قبلی در شهریور ماه، ۴/ ۱ واحد درصد کاهش یافته است. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سناریوی سوم، نرخ تورم متوسط به ۷/ ۳۴ درصد می‌رسد که این رقم نیز نسبت به رقم پیش‌بینی قبل ۴/ ۰ واحد درصد کمتر ثبت شده است. نکته قابل توجه این است که حتی در صورت تحقق این سناریوی بدبینانه نرخ تورم نقطه به نقطه سال ۱۳۹۸ کمتر از ۲۳ درصد و نرخ تورم متوسط نیز پایین‌تر از ۳۵ درصد ثبت می‌شود، مگر اینکه در ۵ ماه سال جاری یک اتفاق غیرقابل پیش‌بینی، مسیر پیش روی تورم را به شکل قابل توجهی تغییر دهد. مهم‌ترین متغیری که می‌تواند در شرایط کنونی تهدیدی برای تورم محسوب شود، افزایش نرخ ارز یا پولی شدن کسری بودجه است. افزایش ناگهانی نرخ ارز، می‌تواند معادلات کاهش تورم را تا پایان سال تغییر دهد. از سوی دیگر، یکی از چالش‌های پیش روی اقتصاد کشور، رشد بالای نقدینگی است که البته به نظر نمی‌رسد که این متغیر حداقل تا پایان سال اثری بر روند نرخ تورم داشته باشد.