رشد ۱۵۵ درصدی درآمدهای عملیاتی

به گزارش می متالز، بانک تجارت گزارش عملکرد ۶ ماهه را با ۵۵ درصد کاهش زیان نسبت به مدت مشابه گذشته قبل ارائه کرده است.

سهم منابع بانک تجارت از درآمد‌های مشاع، رشد چشم‌گیری داشته و در ۶ ماهه امسال این رقم بالغ‌بر ۱۴هزار میلیارد ریال بوده اگرچه هزینه‌های بالای سود پرداختی، بخشی از افزایش سهم مشاع درآمد‌های این بانک را خنثی کرده؛ اما بررسی دقیق‌تر گزارش ۶ماهه نشان می‌دهد هزینه‌های سود پرداختی این بانک در مقایسه با افزایش حجم سپرده‌ها، سیر نزولی داشته است.

بر پایه این گزارش، باید توجه داشت که گزارش مهرماه نیز مثبت بوده و این بانک با درآمد بالغ‌بر ۱۵هزار میلیارد ریالی و سود پرداختی تقریباً ۱۴هزار میلیارد ریالی، تراز مثبتی را ثبت کرده است.

درمجموع تراز ۷ماهه بانک تجارت حدود ۴هزار و میلیارد ریال، مثبت بوده و این نشان از موفقیت این بانک در بهبود عملکرد دارد.

به‌منظور بررسی دقیق‌تر عملکرد بانک تجارت و بررسی دلایل مثبت شدن تراز این بانک، گفتگوی مفصلی با حمیدرضا تقی زادگان رئیس اداره حسابداری بانک تجارت انجام شده که چکیده‌ای از این گفتگو را می‌خوانید.

سؤال: این روز‌ها مرتباً از بهبود تراز بانک‌ها صحبت می‌شود. آیا تراز عملیاتی بانک‌ها بهبود یافته؟

تقی زادگان: مواد اولیه بانک‌ها، پولی است که وارد بانک‌ها می‌شود و هزینه‌های که بانک بابت ورود پول (اعم از سود پرداختی و هزینه‌های اداری و عمومی) متحمل می‌شود، بهای تمام‌شده پول در بانک است اما؛ بیش از آنکه عملکرد درونی بانک در هزینه پول بانک‌ها مؤثر باشد، عوامل بیرونی همچون سیاست‌های کلان اقتصادی در این قضیه اثرگذار هستند.

باسیاست‌هایی که دولت و بانک مرکزی در یک سال اخیر اتخاذ کرده‌اند، هزینه پول در بانک‌ها کاهش داشته و بانک‌ها منابع خود را با نرخ کمتری نسبت به سال قبل، جذب می کنند، برای مثال تبدیل سود ماه شمار به‌جای سود روزشمار در سپرده‌های کوتاه‌مدت، هزینه سپرده‌های کوتاه‌مدت بانک‌ها را حدود یک درصد کاهش داده است.

افزایش ورود پول به‌حساب‌های جاری از بخش‌های دولتی، شبه‌دولتی و خصوصی تغییر مثبتی در هزینه پول بانک‌ها بهخصوص بانک‌های بزرگ رقم‌زده و می توان گفت در حال حاضر هزینه پول در بانک‌ها نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش یک تا ۳درصدی داشته است.

کاهش هزینه پول در مورد تمام بانک‌ها تا حدودی مصداق دارد؛ ولی بعضی بانک‌ها با مدیریت بهتر، بیشتر از این قضیه منتفع شده‌اند و بعضی دیگر، کمتر. میزان سپرده‌های جذب‌شده در بانک‌ها نیز روند افزایشی دارد و همچنین بخش سپرده‌های سرمایه‌گذاری بانک‌ها نیز عمدتاً رشد داشته است. با این شرایط، سمت چپ ترازنامه بانک‌ها بهبود داشته است.

در سمت راست تراز نیز تسهیلات بانک‌ها افزایش چشمگیری داشته و البته در بخش وصول مطالبات، به دلیل شرایط اقتصادی کشور و تحریم‌ها و محدودیت‌های صادرات و واردات، سیاست بانک‌های بزرگ عمدتاً مدارا با بنگاه‌های اقتصادی برای جلوگیری از تعطیلی و عواقب آن در کشور بوده است.

سؤال: بسیاری از بنگاه‌های تولیدی، مشکلاتشان را به نرخ بالای تأمین مالی گره می‌زنند و انتظار دریافت تسهیلات ارزان‌قیمت‌تری از نظام بانکی دارند. این کار، امکان‌پذیر است؟

تقی زادگان: مسلماً نه!
اگرچه وضعیت ترازنامه بانک‌ها بهبود یافته، ولی با شرایط فعلی بانک‌ها امکان اعطای تسهیلات با نرخ بهره کمتر از ۱۸درصد وجود ندارد.

در نظر داشته باشید که بانک‌ها واسطه بین سپرده‌گذاران و وام‌گیرندگان هستند و تأمین مالی تسهیلات بانک‌ها نیز سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار است.

بانک‌ها در حال حاضر به سپردهگذاران (اعم از سپرده‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت)، به‌طور متوسط با نرخ بالاتر از ۱۵درصد سود پرداخت می‌کنند و به عبارتی هزینه پول سپرده‌های سرمایه‌گذاری برای بانک‌ها صرفاً بدون احتساب هزینه‌های اداری و تشکیلاتی، حدود ۱۵درصد است و با لحاظ سپرده قانونی و هزینه‌های اداری و عمومی، قیمت تمام‌شده پول سپرده‌های سرمایه‌گذاری در بانک‌ها به ۲۰ تا ۲۸درصد افزایش می یابد.

با این شرایط، نمی‌توان انتظار اعطای تسهیلات ارزان‌قیمت‌تر از بانک‌ها داشت و تعیین نرخ دستوری هم راهگشا نیست چراکه کاهش دستوری نرخ سود سپرده‌های بلندمدت سبب کاهش جذابیت سپرده‌گذاری در بانک‌ها شده و خروج پول از بانک‌ها، سایر بخش‌های اقتصادی را دچار تلاطم خواهد کرد.

ضمناً خاطرنشان می‌سازد، در دو سال اخیر نرخ تسهیلات بانکی تغییری نداشته لیکن افزایش نرخ محصولات چندین برابر بوده و این امر بیانگر آن است که مشکلات واحد‌های تولیدی، علتی غیر از نرخ تأمین مالی دارد.

سؤال: جذابیت بیشتر سرمایه‌گذاری در سایر بازار‌ها مانند بازار ارز و طلا و مسکن و بازار سرمایه و... نسبت به سپرده‌گذاری در بانک، برای بانک‌ها تهدید محسوب می‌گردد؟

تقی زادگان: افزایش جذابیت سرمایه‌گذاری در بازار‌های موازی به دلیل چشم‌انداز کسب بازدهی بالاتر نسبت به سود سپرده بانکی، می‌تواند سبب خروج بخشی از سپرده‌های مدت‌دار بانک‌ها شود و این اتفاق، برنامه‌ریزی برای بانک‌ها را سخت‌تر کرده و درروند اعطای تسهیلات احتمالاً مشکلاتی ایجاد کند. ضمن اینکه ورود پول به هر بازاری، تورم در پی خواهد داشت. اما این تهدید می‌تواند فرصت هم محسوب شود؛ چراکه درنهایت پول از چرخه بانک‌ها خارج نشده و فقط از حسابی به‌حساب دیگر منتقل می‌شود؛ بنابراین بانک‌هایی که حساب‌جاری صرافان، بازیگران بازار مسکن و ... را در اختیار دارند، از این اتفاق بهره برده و می‌توانند فراخور رونق در بازار مربوطه، از کاهش مدت‌زمان ماندگاری سپرده‌ها و متقابلاً کاهش هزینه پول منتفع شوند.

سؤال: نوسان بازار‌های ارز و طلا و مسکن و... از ابتدای سال ۹۷، چه تأثیری در جذب سپرده‌های بانک‌ها داشته است؟

تقی زادگان: بررسی ترازنامه بانک‌ها نشان می‌دهد حجم سپرده در اکثر بانک‌ها، افزایش‌یافته است.

یکی از دلایل این اتفاق طبیعتاً توسط خود بانک‌ها با پرداخت سود به سپرده‌ها و خلق پول است چراکه بخشی از سود سپرده‌ها به‌عنوان سپرده جدید در ترازنامه بانک‌ها ثبت می‌گردد. همچنین همان‌طور که عنوان شد، با جذابیت بازار‌های موازی، پول از سیستم بانک‌ها خارج نشده و فقط منجر به کاهش هزینه پول شده است. اگرچه بعضی بانک‌ها از این اتفاق آسیب‌دیده‌اند، اما درمجموع جذب سپرده در بانک‌ها، سیر صعودی و مثبت داشته است.

سؤال: با این شرایطی که فرمودید، ترازنامه بانک تجارت چقدر با سال قبل متفاوت است؟

تقی زادگان: با توجه به گزارش صورت‌های مالی مقطع ۶ ماهه اول ۹۸، عملکرد بانک تجارت نسبت به مدت مشابه سال قبل در اکثر بخش‌ها بهبود داشته است.

حجم سپرده‌های بانک تجارت اعم از ریالی و ارزی در ۶ ماهه نخست ۹۸ نسبت به پایان سال تقریباً ۱۵ درصد رشد داشته است. علاوه بر این کیفیت سپرده‌ها نیز بهبود یافته و در ۶ ماهه امسال هم به لحاظ ترکیب سپرده‌ها و هم به لحاظ هزینه پول، اوضاع بهتری دارد. به‌نحوی‌که سهم سپرده‌های ارزان‌قیمت نسبت به‌کل سپرده‌ها در ۶ ماهه نسبت به پایان سال ۵ درصد بهبود یافته و همچنین هزینه پول کل سپرده‌ها نیز ۱.۵ درصد کاهش‌یافته است.

همچنین در سمت راست ترازنامه، بیشترین رشد مربوط به بخش تسهیلات و مطالبات از دولت است.

افزایش مصارف در بخش تسهیلات اعطایی به بنگاه‌های اقتصادی خرد و کلان با بهبود در نرخ بازدهی همراه بوده است. همچنین در بخش مطالبات از دولت، این طلب در ۶ ماهه نخست سال ۱۳۹۸ به ۴۵۵ هزار میلیارد ریال رسیده که قسمت عمده آن از سنوات قبل ایجاد شده است. اگرچه بخش بسیار کمی از آن در سال جاری، وصول‌شده لیکن می‌توان اذعان کرد در حالت کلی وصول مطالبات از دولت بستگی به وضعیت اقتصاد کلان کشور و بودجه دولت برای تسویه بدهی‌ها خواهد داشت.

شایان‌ذکر است نرخ شناسایی سود برای این دسته از مطالبات ۱۸ درصد بوده و جزی از دارایی‌های سودآور و بدون ریسک بانک محسوب می‌گردد.

وضعیت صورت سود و زیان بانک تجارت

خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری‌های بانک تجارت، در ۶ ماهه مشابه سال قبل نزدیک به صفر بود؛ ولی در ۶ ماهه امسال به ۷ هزار میلیارد ریال رسیده و با این درآمد، بانک تجارت از نقطه سربه‌سر سود عملیاتی، اندکی بالاتر رفته است. البته هدف بانک تجارت تحقق سود به میزان «۳درصد کل حجم منابع آزاد سپرده‌ها» به‌عنوان حق‌الوکاله برای سهامداران است و هنوز تا تحقق این هدف و دستیابی به این میزان سود، فاصله‌داریم.

در بخش کارمزدها، خالص درآمد کارمزد‌ها به ۵۶۰۰ میلیارد ریال رسیده که نسبت به ۶ ماهه سال ۹۷، رشد تقریباً ۷۷ درصدی داشته است.

درآمد سرمایه‌گذاری‌ها هم در ۶ ماهه نخست امسال بالغ‌بر ۷هزار میلیارد ریال بوده درحالی‌که این رقم در ۶ ماهه سال قبل ۱۷۰۰ میلیارد ریال بوده و امسال در این بخش رشد تقریباً ۳۱۰ درصدی ثبت‌شده است.

در بخش خالص سود و زیان مبادلات ارزی هم، به‌رغم عدم افزایش نرخ تسعیر ارز (تسعیر بر مبنای دلار ۷۵ هزار ریالی)، و نیز محدودیت‌ها ارزی، همان درآمد سال قبل شناسایی‌شده است.

درمجموع، درآمد‌های عملیاتی بانک تجارت در ۶ ماهه امسال به بیش از ۲۳ هزار میلیارد ریال رسیده که در مقایسه با رقم ۹ هزار میلیارد ریالی درآمد ۶ ماهه سال قبل، رشد بیش از ۱۵۵ درصدی تجربه‌شده است.

سؤال: کمی در مورد برنامه‌های آتی بانک توضیح دهید. روند مثبت رشد درآمد‌ها در بانک تجارت ادامه دارد؟

تقی زادگان: مهم‌ترین برنامه بانک تجارت، رساندن زیان امسال به «صفر» است تا مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت نشویم. برای تحقق این هدف و نیز اجرای قانون رفع موانع تولید و کاهش سرمایه‌گذاری‌ها، واگذاری برخی سرمایه‌گذاری‌های سودآور و املاک مازاد در دستور کار قرار دارد.

پیگیر انجام این واگذاری‌ها هستیم و امیدواریم با این واگذاری‌ها، زیان امسال به صفر برسد و سال آینده، تحقق سود را تجربه کنیم. اما نمی‌توان پیش‌بینی کرد این واگذاری‌ها تا پایان سال جاری محقق خواهد شد یا نه. ضمن اینکه شرایط اقتصادی کشور و متغیر‌های بیرونی اثر زیادی بر عملکرد بانک‌ها دارند و هر اتفاق مهمی در عرصه سیاسی و اقتصادی کشور ازجمله روابط بین المللی و سیاست‌های پولی و بانکی و وضعیت درآمدی بنگاه‌های اقتصادی و... می‌تواند عملکرد بانک‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.