تعادل صنایع بالادستی و پایین‌دستی در صنعت آلومینیوم

به گزارش می متالز، البته درحال‌حاضر بیش از دوسوم مصرف فعلی بازار از طریق واردات است. براساس تقاضای بازار شامل مصرف داخلی و صادرات برنامه‌ای، در کمتر از ۱۰سال آینده تولید آلومینیوم باید به ۱/۵میلیون تن در سال افزایش یابد، از این‌رو لازم است واحدهای جدید تولید آلومینیوم در کشور احداث شود. البته بیشترین توسعه‌ای که برای چشم‌انداز صنعت آلومینیوم در نظر گرفته شده در صنایع بالادست تا مرحله تولید شمش آلومینیوم متمرکز شده، این در حالی است که ایجاد ارزش‌افزوده و اشتغال بیشتر موضوع‌هایی هستند که در صنایع پایین‌دست این صنعت متمرکز شده‌اند.

اشتغال چند برابری در پایین‌ دست آلومینیوم

صنایع بالادستی آلومینیوم با پایین‌دستی آن همانند یک زنجیره ارزش عمل می‌کند، از این‌رو باید به تناسب همان‌گونه که در بالادست این صنعت سرمایه‌گذاری می‌شود در پایین‌دست آن نیز سرمایه‌گذاری شود. این مطلب را محمد آشفته‌ آج‌ بیشه مدیرعامل مناطق ویژه اقتصادی صنایع انرژی‌بر لامرد و پارسیان عنوان کرد و گفت: افزایش ظرفیت‌هایی برای صنایع بالادست آلومینیوم در دست اقدام است تا براساس سند چشم‌انداز تا سال ۱۴۰۴ به ۱/۵ تن آلومینیوم دست پیدا کنیم. در همین راستا در نیمه دوم سال ۹۷ آلومینیوم جنوب با ظرفیت ۳۰۰هزار تن به ظرفیت آلومینیوم کشور اضافه می‌کند. البته این میزان افزایش تولید جایگزین واردات آلومینیومی می‌شود که درحال‌حاضر وجود دارد می‌شود.آشفته آج‌ بیشه در ادامه یادآور شد: صنایع پایین‌دستی در صنعت آلومینیوم مانند خودروسازی و سایر صنایع متوازن با آن و صنایع سنگینی که به آلومینیوم نیاز دارند برای تامین نیاز خود دچار خلاء هستند و افزایش ظرفیت درحقیقت جایگزین وارداتی می‌شود. وی تاکید کرد: البته با افزایش رشد ظرفیت آلومینیوم در کشور باید رشد صنایع پایین‌دست آن را نیز در نظر گرفت. مدیرعامل مناطق ویژه اقتصادی صنایع انرژی‌بر لامرد و پارسیان با اشاره به ایجاد تناسب و تعادل بین صنایع بالا و پایین‌دست آلومینیوم عنوان کرد: یکی از مهم‌ترین مزیت‌ها در صنایع پایین‌دست آلومینیوم تاکید بر این موضوع است که این بخش قدرت اشتغالزایی بالایی در دل خود دارد. درحقیقت با ایجاد کارخانه آلومینیوم که به‌صورت مادر احداث می‌شود تا حدود هزار تا ۱۲۰۰ نفر می‌توان اشتغالزایی ایجاد کرد، اما در صنایع پایین‌دست از رینگ‌سازی در خودرو تا صنایع بهداشتی آلومینیوم تا در و پنجره‌سازی، قابلمه و تفلون‌سازی تا بسته‌بندی در صنایع غذایی می‌توان اشتغالزایی وسیعی ایجاد کرد. آشفته‌آج‌ بیشه در ادامه تاکید کرد: از این‌رو بر صنایع پایین‌دست صنعت آلومینیوم باید بیش از این توجه کرد تا بتوان تولید داخلی را جایگزین واردات کرد و همچنین ضریب اشتغال پایدار ایجاد کرد. بنابراین باید زاویه دید را به سمت صنایع پایین‌دستی آلومینیوم پیش برد، چراکه تولید شمش به‌تنهایی نمی‌تواند ایجاد ارزش‌افزوده بالایی کند. وی در ادامه خاطرنشان کرد: درحال‌حاضر برای مثال یک منطقه ویژه اقتصادی مانند لامرد که از مزایایی چون معافیت مالیاتی و معافیت ارزش‌افزوده برخوردار است، می‌تواند تمایل به سرمایه‌گذاری را بیشتر می‌کند. در این زمینه هم می‌توان مواد اولیه و شمش آلومینیوم تولید کرد و هم نرخ تمام‌شده را کاهش داد. یک وجه دیگر آن نیز این است که می‌توان در حوزه‌های پایین‌دست و مرتبط به آلومینیوم مانند صنعت حمل‌ونقل، صنعت بیمه، خود تولید و پشتیبانی تولید را درگیر کرد.

جای خالی صنایع پایین‌دست

صنعت آلومینیوم در مقایسه با کشورهای منطقه چندان توسعه نیافته، این در حالی است که صنایع پایین‌دستی این صنعت نیز به کل نادیده انگاشته شده است. درباره چشم‌انداز آلومینیوم و تعامل صنایع بالادستی و پایین‌دستی این صنعت با یکدیگر امیرحسین بابایی رئیس بازرگانی شرکت نورد آلومینیوم عنوان کرد: توسعه یک کشور با میزان مصرف آلومینیوم در آن کشور می‌تواند قابل سنجش باشد. در سند چشم‌انداز آلومینیوم در افق ۱۴۰۴ میزان ۱/۵ میلیون تن آلومینیوم در نظر گرفته شده است. بنابراین با توجه به این میزان تولید در چشم‌انداز آلومینیوم رشد واحدهای تولیدی در دستورکار برنامه‌های ایمیدرو قرار گرفته است. بابایی در ادامه تاکید کرد: البته بیشتر سرمایه‌گذاری‌ها در صنعت بالادستی آلومینیوم انجام شده و قرار است در چند سال آینده ظرفیت شمش آلومینیوم را افزایش دهند. دو واحد تولید شمش داریم و درحال‌ حاضر کارخانه آلومینیوم جنوب نیز در دست احداث است. یک واحد نیز در مسجدسلیمان در حال راه‌اندازی است. البته تمامی این واحدها تولیدکنندگان شمش هستند. وی در ادامه تاکید کرد: زمانی که تنها شمش آلومینیوم تولید کنید، به این معنی خواهد بود که آلودگی را با کمترین میزان سود به جان خریده‌اید. به‌عبارت دیگر برای تولید آلومینا باید کلی برق و انرژی صرف کرد و پس از آن شمش را صادر کرد تا سایر کشورها از آن بهره‌برداری کنند. رئیس بازرگانی شرکت نورد آلومینیوم ادامه داد: بنابراین زمانی توسعه در صنعت آلومینیوم روی می‌دهد که به همان اندازه که در بالادست آلومینیوم سرمایه‌گذاری می‌شود در پایین‌دست هم توسعه روی دهد تا بین این دو صنعت تعادل ایجاد شود. بابایی با اشاره به اینکه باید شرکت‌های پایین‌دست موجود مانند تولیدکنندگان ورق آلومینیوم را تقویت کرد و ظرفیت‌های آنها را افزایش داد، گفت: بعد از انجام چنین کاری باید به فکر ایجاد واحدهای جدید در این زمینه بود. برای ایجاد تعادل بین صنایع بالادست و پایین‌دست در صنعت آلومینیوم سیاست‌های مشخصی وجود ندارد. در ایران ۴ شرکت بزرگ تولیدکننده ورق موجود است که برخی از این واحدها نیز ورشکسته شدند.وی در ادامه با اشاره به چالش‌هایی که پیش‌روی چشم‌انداز صنعت آلومینیوم وجود دارد، عنوان کرد: افزایش ظرفیت نیازمندی‌های خودش را دارد. یکی از چالش‌های اصلی صنعت آلومینیوم، کمبود مواد اولیه است، چراکه آلومینا به اندازه کافی در ایران نداریم، از این‌رو باید بتوانیم مواد اولیه را تامین کنیم و در این زمینه باید واردات داشته باشیم. رئیس بازرگانی شرکت نورد آلومینیوم خاطرنشان کرد: تامین انرژی لازم نیز یکی از چالش‌هایی است که باید در چشم‌انداز صنعت آلومینیوم در نظر گرفته شود، چراکه برای تولید آلومینیوم در مرحله تولید شمش برق زیادی موردنیاز است. از این‌رو نیازمند تاسیس نیروگاه‌های بسیاری در این زمینه هستیم که خود این موضوع نیز یکی از چالش‌های این صعنت به‌شمار می‌رود. بابایی ادامه داد: یکی دیگر از چالش‌های صنعت آلومینیوم این است که اگر قرار باشد ظرفیت نهایی شمش را افزایش بدهیم اما افزایش صنایع پایین‌دستی و نیازهای آن بخش را فراموش کنیم در عمل افزایش تولید را به کام تولیدکنندگان خارجی که با شمش ما ایجاد ارزش‌افزوده می‌کنند، شیرین کرده‌ایم. وی افزود: تنها فکر ما این است که تناژ آلومینیوم را افزایش دهیم، اما به این موضوع فکر نمی‌کنیم که این تناژ برای محصول اولیه است یا برای محصول نهایی است. اگر بخواهیم به این صورت پیش برویم تنها به نرخ آلوده‌ کردن کشور و به نرخ افزایش اشتغال برای کشورهای دیگر عمل کرده‌ایم، چراکه صادرات شمش آلومینیوم خیلی سودآور نیست. وی در ادامه تاکید کرد: تولید شمش مصرف انرژی بالایی مصرف می‌کند و ازسوی دیگر آلودگی بسیاری ایجاد می‌کند و این تولید بی‌ارزش می‌شود اما در عوض اگر واحدهای نورد را تقویت کنیم زمینه اشتغال بیشتری را می‌توانیم فراهم کنیم.