زمانی برای اقتصادی شدن «کیک روی» زنجان

به گزارش می متالز، وجود واحدهای پایین‌دستی و تولیدکننده محصولات روی و شهرک صنعتی تخصصی روی در این استان سبب شده به عنوان استان معدنی شناخته شود. نکته مهمی که امروزه از سوی بسیاری از افراد و سازمان‌های مرتبط با معدن و محیط‌زیست مورد توجه قرارگرفته پسماند یا همان «کیک روی»های تولید شده واحدها و کارخانه‌های فرآوری روی است که باعث نگرانی دوستداران محیط‌زیست شده است.این در حالی است که در سال‌های گذشته نگهداری از این مواد ساماندهی نشده بود اما در ۴سال گذشته شاهدیم سازمان صنعت، معدن و تجارت استان و دیگر مقامات مسئول با نظارت وزارت صنعت، معدن و تجارت به دنبال جانمایی و نگهداری صحیح از این باطله‌ها هستند. همچنین فرآوری کیک‌های روی که بخشی از آنها دارای ۵درصد روی است در دستور کار دولت قرار گرفته که می‌تواند نیاز بسیاری از واحدها را تامین کند و فرصتی برای واحدهای فرآوری روی استان زنجان باشد.

تعیین تکلیف محل دپوی کیک‌ها

مالکیت کیک‌های روی با عیار ۵درصد روی با رای شورای‌عالی معادن به دولت داده شده و قرار است جانمایی مناسبی برای نگهداری از این مواد انجام شود و در نهایت به مصرف واحدهای فرآوری برسد.رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان در زمینه اقدامات انجام شده برای کیک‌های روی موجود در شهرک‌های صنعتی گفت: در شهرک صنعتی تخصصی روی استان زنجان با مساحت ۱۷هکتار، بیش از ۵میلیون تن کیک یا پسماند واحدهای روی وجود دارد. البته بحث وجود این مواد از سال ۸۴ مطرح بود اما ساماندهی نشده بود.ناصر فغفوری با بیان این مطلب در ادامه گفت: اما در ۴ سال گذشته بحث ایجاد یک حصار، منطقه ویژه و ایزولاسیون برای بخشی از کف این مجموعه‌ها که کیک روی در آن نگهداری می‌شود مطرح شده است. همچنین نگهبانانی برای این مجموعه‌ها در نظر گرفته شده و اجازه برداشت از کیک‌روی به هیچکس داده نمی‌شود.به گفته رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان، مدیریت دپوی کیک روی‌های موجود در شهرک صنعتی استان زنجان، نسبت به سال‌های گذشته بهبود یافته است. البته این مدیریت بر عهده واحدهای تولیدی ایجادکننده کیک‌ها گذاشته شده است.

کیک‌ها تا ۵درصد روی دارند

فغفوری افزود: بخشی از این کیک‌ها یعنی حدود ۲تا ۲/۵ میلیون تن آن ۴تا ۵درصد روی دارند و بخشی از این میزان در ۴ سال گذشته از سوی تولیدکنندگان اضافه شده است اما در حدود ۴ سال گذشته، فناوری واحدهای فرآوری روی روزآمد شده و میزان روی موجود در کیک‌ها به ۱ تا ۱/۵ درصد رسیده و توجیه اقتصادی و ریالی برای استفاده دوباره از آنها وجود ندارد. در واقع برای آن بخش از کیک‌های روی که حاوی کمتر از ۱/۵ درصد روی هستند توجیه اقتصادی وجود ندارد.وی در ادامه اظهار کرد: شورای‌عالی معادن مالکیت ۲/۵میلیون تن کیک روی باقی مانده و حاوی ۴ تا ۵ درصد روی را به دولت داده و اکنون به دنبال این هستیم تا محلی را برای دپوی جدید کیک‌ها در نظر بگیریم. البته این مکان پیش‌بینی شده و در زمان وزیر صنعت، معدن و تجارت وقت(محمدرضا نعمت‌زاده) و معصومه ابتکار(رئیس سازمان محیط‌زیست وقت کشور) انجام شد.رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان ادامه داد: البته به تازگی دکتر شریعتمداری وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز پیگیر این موضوع بوده و امید است بعد از ارزیابی زیست‌محیطی برای محل جدید دپوی کیک روی، ایزولاسیون انجام شود و کارخانه‌ها نیز کیک‌های جدیدشان را که زیر ۱/۵درصد روی دارد به محل جدید انتقال دهند. فغفوری افزود: برای میزان کیک روی موجود در این استان نیز بر اساس تصمیماتی که در سطح استان گرفته شده و اختیاراتی که از وزارت صنعت، معدن و تجارت در اختیار قرار داده شده برنامه‌ریزی می‌شود زیرا بحث مالکیت دولت مطرح است بنابراین یا از طریق برگزاری مزایده یا تفاهم با کارخانه‌های مصرف‌کننده، این مواد به‌تدریج به کارخانه‌ها واگذار می‌شود تا روی موجود در آن استفاده شود و بعد از آن کیک با عیار پایین‌تر به محل جدید منتقل شده و موجودی این دپوها به‌تدریج کاهش یابد.به عقیده رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان، با این روش کارخانه‌ها از پسماند استفاده می‌کنند. البته در شرایط کنونی نیز برخی از واحدهای فرآوری از خاک مخلوط کم‌عیار انگوران که ۵درصد روی دارد استفاده می‌کنند و استفاده از این کیک‌های روی نیز مانند خاک کم عیار انگوران است. وی ادامه داد: با اجرایی شدن این طرح، کارخانه‌ها با ظرفیت بیشتری فعالیت خواهند کرد، اشتغال در این حوزه روبه افزایش می‌رود و شرایط مناسبی در میان واحدها و صنایع پایین‌دستی روی ایجاد خواهد شد.فغفوری افزود: نخستین قدم برای رسیدن به اهداف یادشده، جلوگیری از آلوده‌کردن محیط از طریق این کیک‌هاست.بنابراین باید کیک‌روی‌های موجود را به شکل اصولی دپو کرد. محلی که برای دپو جانمایی و در نظرگرفته شده در جاده مهرآباد در کیلومتر ۶۰ زنجان به سمت تبریز است.

در این مسیر، مطالعاتی از سوی دانشگاه تربیت مدرس انجام شده و گفته می‌شود بهترین جانمایی انجام شده است. با جانمایی برای محل نهایی کیک‌های جدید، این موضوع از سوی مسئولان استان اطلاع‌رسانی خواهد شد. وی درباره صنایع پایین‌دستی استان زنجان نیز اینگونه پاسخ داد: اکنون این واحدها از۳۰تا ۳۵درصد سهمیه خاک انگوران استفاده می‌کنند. البته معدن انگوران تنها یکی از واحدهای تامین‌کننده نیاز واحدهای پایین‌دستی روی است و بقیه مواد اولیه از معادن کوچک استان‌های دیگر و از طریق واردات از ترکیه تامین می‌شود.وی درباره واردات خاک از ترکیه گفت: برای انتقال خاک از ترکیه از ایستگاه باز بین‌المللی بناب که مجوز گمرکی آن را گرفته‌ایم استفاده می‌کنیم و بخش عمده‌ای از خاک‌ها را از طریق ریل از ترکیه به ایستگاه بناب زنجان انتقال می‌دهیم. گفتنی است واردات خاک از ترکیه در تناژ بالا همچون ۲۰۰هزار تن خاک انجام می‌شود که با صرفه اقتصادی همراه است.فغفوری با بیان اینکه اکنون وضعیت واحدهای روی استان زنجان نسبت به ۲سال گذشته بهبود یافته در ادامه افزود: برداشت به شکل زیرزمینی از معدن انگوران (خاک سولفوره) آغاز شده است.البته این خاک سولفوره نیاز به واحد تشویه دارد اما از آنجایی که واحدهای فرآوری روی با مراکز تحقیق و توسعه ارتباط داشتند، توانستند به سطحی از فناوری برسند که دیگر نیازی به گذراندن خاک سولفوره از این واحد برای استفاده وجود نداشته باشد و به شکل مستقیم از آن استفاده شود.

وی ادامه داد: البته در شرایط کنونی سهمیه‌بندی برای کارخانه‌ها بر اساس ظرفیت خاک اکسیده معدن انگوران است و تاکنون خاکی که از این معدن به شکل زیرزمینی استخراج می‌شود، سهمیه‌بندی نشده است زیرا منتظرند تناژ برداشت زیرزمینی معدن افزایش پیدا کند و بعد از آن وزارت صنعت، معدن و تجارت تصمیم‌گیری کند.مدیرکل محیط‌زیست استان زنجان میزان آلایندگی و خطرات زیست‌محیطی این پسماندها را مربوط به فیلتر کیک‌های بیش از ۵ میلیون تنی دپو شده در این زمینه دانسته و معتقد است فیلتر کیک‌های موجود در محوطه واحدهای صنعتی مستقر در شهرک تخصصی روی زنجان به شکل استاندارد و در محوطه ایزوله دپو شده است، اما بخش انبوهی از پسماندهای دپو شده شهرک در محیط نامناسبی قرار دارند.

سید رضا موسوی با بیان این مطلب گفت: اعضای هیات مدیره این شهرک طرحی برای مدیریت پسماندها به اداره کل محیط‌زیست تحویل داد که مورد تایید قرار نگرفت اما به علت اهمیت و ضرورت آن، رد هم نشد.وی اظهار کرد: این طرح برای مدیریت پسماندهای سرب و روی نیازمند اصلاحاتی است که باید تا شهریور امسال انجام می‌شد اما به سبب جابه‌جایی‌های رخ داده در سازمان محیط‌زیست کشور، این موضوع هنوز تصویب نشده است.فرماندار زنجان هم در این زمینه گفت: مسئله‌ای به نام دپوی پسماند ۵ تا۷ میلیون تنی فیلتر کیک در شهرک صنعتی روی وجود دارد که به عنوان معضل و تهدید زیست‌محیطی مطرح است و باغ‌ها و آب‌های زیر زمینی را تهدید می‌کند.رسول بیات به جابه‌جایی این پسماندها به محل جدید اشاره کرد و افزود: در این زمینه مدیران استان و شهرستان پیگیری‌هایی انجام داده‌اند. موضوع جابه‌جایی پسماندهای دپو شده به نتایج خوبی رسیده و دولت مجوز آن را به استان داده است.یوسف مرادلو رئیس انجمن معادن و صنایع سرب و روی کشور نیز در این زمینه گفته است: برای ساماندهی پسماندهای صنعتی سرب و روی شهرک صنعتی، برخی از واحدهای تولیدی اقدام به راه‌اندازی شرکت بهین فراور به منظور انتقال این خاک به محل مناسب و بازیافت آن کرده‌اند. در واقع این خاک دارای ارزش فرآوری و بازیافت است و سریع‌تر باید ساماندهی آن تعیین تکلیف شود.