شلیک تعرفه‌ای در جنگ تجاری

به گزارش می متالز، در حال حاضر میزان تولید و فروش خودرو در اکثر اقتصادهای توسعه یافته، چین و هند رو به کاهش است و شدت ضعف در این صنعت از بحران مالی و رکود اقتصادی سال ۲۰۰۸ بی‌سابقه بوده است. تحولات بزرگ در حوزه فناوری و قوانین زیست محیطی یک جنبه مهم مشکلاتی است که پیش روی صنعت خودروسازی جهان قرار دارد.

زنجیره فراملی عرضه، فروش به بازارهای خارجی و تولید در دیگر کشورها که امتیازهایی برای تولید دارند، عناصر بنیادی صنعت مدرن خودروسازی هستند. بنا به اعلام صندوق بین‌المللی پول، خودرو و قطعات آن ۸ درصد کل صادرات جهان را تشکیل می‌دهند و صنعت خودروسازی دومین مصرف‌کننده بزرگ فولاد و آلومینیوم جهان است. چین ۳۰ تا ۴۰ درصد سود قبل از کسر مالیات خودروسازهای آلمان یعنی آئودی، فولکس واگن، دایملر و بی‌ام‌و را تشکیل می‌دهد. یک چالش مهم صنعت خودرو حمایت‌گرایی است. درهم‌تنیدگی شبکه تولید و فروش خودرو در جهان سبب می‌شود، این صنعت در برابر حمایت‌گرایی آسیب‌پذیر باشد. خودرو به‌عنوان یک کالای مهم صادراتی هدفی جذاب برای اعمال تعرفه است. چین تعرفه بر خودروهای صادراتی آمریکا را بالا برده و این اقدام نه تنها بر خودروسازهای آمریکایی بلکه بر خودروسازهای آلمانی اثرات منفی داشته است، زیرا برای مثال شرکت بی‌ام‌و در آمریکا برای صادرات به چین خودرو تولید می‌کند. تعرفه اعمال شده از سوی دولت آمریکا بر فولاد و آلومینیوم صادراتی به این کشور سبب شده هزینه تولید خودرو در آمریکا به‌طور متوسط ۲۴۰ دلار افزایش یابد. احتمالا وضعیت بدتر خواهد شد: مرکز تحقیقات خودروی آمریکا معتقد است اگر این کشور تعرفه‌های جدید بر واردات خودرو و قطعات آن اعمال کند، قیمت خودروهای ساخت این کشور ۱۹۰۰ دلار و قیمت خودروهای وارداتی ۳۷۰۰ دلار افزایش می‌یابد.

قوانین سختگیرانه زیست محیطی چالش بزرگ بعدی برای صنعت خودرو جهان است. سال ۲۰۱۵ رسوایی خودروساز بزرگ اروپایی در زمینه تولید گازهای گلخانه‌ای نشان داد آن دسته از خودروسازها که برای تغییر روش تولید و تولید خودروهای سازگار با قوانین زیست محیطی آماده نیستند، در چه وضعیت دشواری قرار می‌گیرند و گاه مجبور می‌شوند درباره میزان تولید گازهای گلخانه‌ای خودروهای خود دروغ بگویند. در سال‌های اخیر خودروسازهای اروپایی برای سازگار شدن با قوانین یاد شده با مشکلات بزرگ مواجه بوده‌اند و ملزم هستند خودروهای با مصرف کم سوخت و نیز خودروهای کاملا برقی به بازار عرضه کنند. از سوی دیگر، مصرف‌کنندگان اروپایی پیش‌بینی می‌کنند مدل‌های جدید از سوی خودروسازها به بازار می‌آید بنابراین از خرید خودروهای دیزلی اجتناب کرده‌اند و در کل، خرید خودرو را به تعویق انداخته‌اند.

در آمریکا، ایالت کالیفرنیا سختگیرانه‌ترین قوانین زیست محیطی در جهان را برای خودروسازها دارد، طوری که این مقررات از مقررات دولت فدرال نیز سختگیرانه‌تر است. دولت آمریکا این استانداردها را به چالش کشیده و اکنون ابهام‌های بیشتری برای خودروسازها پدید آمده است، زیرا مشخص نیست سرنوشت این رویارویی بین دولت و ایالت کالیفرنیا چه خواهد شد. در چین دولت معافیت مالیاتی خودروهای با موتور کوچک را پایان داده و یارانه برای خودروهای برقی را کم کرده در نتیجه تقاضا کاهش یافته است. صنعت خودرو با ابهام‌های بلندمدت تر نیز روبه‌روست. برای مثال خودروهای خودران هنگامی که کاملا قابل اطمینان و فراگیر شوند و نیز خدماتی نظیر اتومبیل کرایه‌ای، چالش‌های بزرگی برای خودروسازها هستند. به نظر می‌رسد خودروهای با موتور احتراق داخلی در فرمت‌های کم مصرف، شکل غالب موتورها در صنعت خودروسازی طی سال‌های آینده باقی خواهند ماند، اما خودروهای برقی به‌رغم تمام موانعی که در برابر آنها وجود دارد. به تدریج در حال فراگیر شدن هستند. در حال حاضر سهم آنها در بازار خودرو ۲ درصد است.

اما در نیمه نخست سال‌جاری میلادی فروش این نوع خودروها ۹۲ درصد رشد کرد، درحالی‌که فروش خودروهای دیگر کاهش یافت. حرکت از خودروهای دیزلی و بنزینی به سمت خودروهای برقی سبب تغییرات بنیادی در صنعت خودرو جهان خواهد شد. تعداد قطعات خودروهای برقی و زمان لازم برای مونتاژ کردن آنها بسیار کمتر از خودروهای دیگر است. شرکت فورد تخمین زده که مدت مونتاژ یک خودروی برقی ۳۰ درصد و فضای مورد نیاز برای تولید آن ۵۰ درصد کمتر از خودروهای دیزلی و بنزینی است. باتری‌ها که گران‌ترین قطعه‌ها در خودروهای برقی هستند عمدتا در شرق آسیا تولید می‌شود و این بدان معناست که در آینده بخشی بزرگ از زنجیره ارزش در فرآیند تولید خودرو از غرب جدا می‌شود. در تمام بازارهای بزرگ خودرو یعنی آمریکا، چین، اروپا و هند، سهم خودروهای کوچک در حال کاهش و سهم خودروهای اس‌یو‌وی در حال افزایش است. سهم این گروه خودروها سال ۲۰۱۰ معادل ۱۷ درصد کل فروش خودرو و اکنون ۴۰ درصد است.

کشورهای توسعه‌یافته مدت‌ها قبل از لحاظ فروش خودرو از دوران اوج گذر کرده‌اند. بنا به اعلام وال استریت ژورنال، فروش خودرو در ژاپن سال ۱۹۹۰، در اتحادیه اروپا سال ۲۰۰۰ و در آمریکا سال ۲۰۱۶ به اوج رسید. امروزه خودروسازهای غربی از جمله فولکس واگن، رنو-نیسان-میتسوبیشی، تویوتا و جنرال موتورز بر بازار خودروی جهان سیطره دارند، اما در سال‌های آینده اقتصادهای نوظهور بیشترین رشد را در حوزه خودرو خواهند داشت. سهم چین از تولید خودرو از ۸ درصد در سال ۲۰۰۳ به ۲۹ درصد در سال گذشته میلادی افزایش یافته و سهم جنوب آسیا از ۵ به ۱۰ درصد رسیده است. چالش واقعی برای خودروسازی جهان، در تحول عمیق در سه حوزه فناوری، مقررات زیست محیطی و تقاضا ریشه دارد.