یونسکو و توسعه پایدار!

به گزارش می‌متالز، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) یک آژانس تخصصی از مجموعه دستگاه‌های وابسته به سازمان ملل است که 74 سال پیش در  16 نوامبر 1945 در نتیجه خسارات و قتل عام‌های شوم جنگ جهانی دوم با هدف کمک به حفظ صلح و امنیت جهانی از راه توسعه آموزش و نهادینه سازی نهادهای وابسته، علم و فرهنگ، همکاری علمی و فرهنگی میان ملت‌ها، به منظور اطمینان از احترام جهانی به عدالت، قانون، حقوق بشر و آزادی‌های اساسی برای همه  بدون در نظر گرفتن نژاد، جنس، زبان یا مذهب برابر آنچه که منشور سازمان ملل متحد برای همه مردم به رسمیت می‌شناسد، تاسیس شد.

این سازمان و نهاد بین‌المللی  با تشکیل و سازماندهی موسسات علمی-آموزشی، توسعه همگرایی و هم‌افزایی منطقه‌ای و گسترش شبکه منظم از اندیشمندان و دانشمندان جوان همسو با اهداف، ماموریت و چشم‌انداز به دور از جداسازی و تفکیک‌های جنسیتی، مرزهای سیاسی و محدودیت‌های قومیتی بر اراده و خواست خود در ترسیم نقشه راه پیش‌روی انسان در چهارچوب جهان‌بینی جهان شمول برابر با اهداف و برنامه پیش‌بینی شده آغازین متعهد باقی مانده است.

 امروزه با توجه به گستردگی و گوناگونی حوزه کارکرد و مشکلات وسایل پیش‌روی انسان در سده 21، نقش این سازمان در آموزش، توسعه زیرساخت‌ها  و همینطور طراحی، بهینه‌سازی و همکاری جامع بین‌المللی در تمامی حوزه‌های دانش فنی، تجربی و علوم انسانی از جمله در مواردی چون مخاطرات طبیعی، محیط زیست، تغییرات آب و هوا، انرژی‌های نو و تجدیدپذیر و یا مواردی مانند آب آشامیدنی، بهداشت عمومی و بیماری‌های همگیر با تولید و توسعه مهارت‌های آموزشی و فنی دانش‌بنیان فراهم آورنده چشم‌انداز روشن از مدیریت راهبردی همساز با انتقال دانش و فناوری به کشورهای در حال توسعه از یکسو و یا ایجاد ساختار در جوامع و کشورهای کمتر توسعه‌یافته بیش از پیش کلیدی و رهگشا می‌نماید.

حمایت مالی یونسکو از برنامه‌های گوناگون آموزشی و پژوهشی  و پروژه‌ها، هرچند اندک، با انسجام و تعهد به برنامه، پژوهش را در یک وابستگی منطقه‌ای و بین‌المللی ضمانت می‌کند. بدون شک مهمترین نتایج شکل‌گیری و توسعه شبکه‌ای از کارشناسان جوان در حوزه منطقه‌ای و مدیران آینده در چنین پروژه‌هایی سبب توسعه و تفاهم متقابل اجتماعی با توجه به باورها، نیازها و مهمتر از همه پتانسیل علمی و عملی خواهد شد. جوامعی هدفمند که از صلح جهانی حمایت می‌کنند‌، با اجرای برنامه‌هایی که در نهایت راه را به سمت تولید و انباشت ثروت ملی سوق می‌دهند و همچنین بستر عملی برای حفظ آن را فراهم می‌سازند.

بهره‌گیری از اصل برابری و پتانسیل و توان نهفته در چنین سازمان‌های دولت-ملت نهاد بین‌المللی چون یونسکو نه تنها در گسترش و توسعه عدالت بین‌المللی و حقوق اساسی و روابط کلان حاکم بر دولت-ملت‌های شمال و جنوب که در پاسداشت و نهادینه‌سازی حقوق مترتب بر خرده فرهنگ‌ها و مالکیت معنوی اقوام در گستره جهانی شش قاره از مهمترین ماموریت‌های نهادهای نمایندگی کشورهای عضو بشمار می‌رود.

در این میان با علم و باور بر توان و ارزش‌های علمی-فرهنگی همه مردمان از هر رنگ و نژاد پر بیراه نخواهد بود اگر که جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر پیشینه پربار و درخشان تاریخی و فرهنگی و نقش انکارناپذیر ایرانیان در شکل‌گیری و توسعه تمدن، ساختار اداری-حکومتی و مفاهیم عالی حقوق اساسی چون عدالت و برابری در مقیاس جهانی از این پتانسیل نهفته در ساختار بین‌المللی یونسکو در گسترش مبانی توسعه پایدار بیش از پیش بهره‌مند شود. کارکرد پویاتر و فعال در سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد نه تنها سبب دسترسی آسان به مبانی دانش و فناوری روزآمد خواهد بود که سبب ساز گسترش و توسعه روابط بین‌الملل و تضمین صلح جهانی در برابر آنچه که نه تنها بنیاد‌گرایی کور و دهشتناک در رنگ و اسم‌های گوناگون چون ملی‌گرایی‌های افراطی فزاینده اروپایی و یا گروه‌ها و سازمان‌های بی‌هویت تحمیلی چون القاعده و داعش که در برابر آنچه که دولت‌های زورمدار قانون گریز با زیاده‌خواهی و تکیه بر توان مالی و نه فرهنگی خود سعی بر تحمیل آن بر جامعه جهانی دارند، خواهد بود.

حمید نظری

معاون پژوهشی پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور